Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ninh Thuận: Quan tâm bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc Raglay

Ngọc Ánh - 09:44, 06/09/2024

Dân tộc Raglay là một trong số những dân tộc có lịch sử cư trú lâu đời ở vùng đất Nam Trung Bộ và cuối dãy Trường Sơn. Tại tỉnh Ninh Thuận, đồng bào Raglay sinh sống tập trung chủ yếu ở các huyện Bác Ái, Ninh Sơn và Thuận Bắc. So với dân số toàn tỉnh thì người Raglay không nhiều, nhưng đồng bào luôn có ý thức bảo tồn, phát huy những di sản văn hóa truyền thống quý giá của cha ông, đặc biệt là hệ thống các di sản văn hóa phi vật thể phong phú và độc đáo.

Nghệ nhân truyền dạy cách chơi nhạc cụ truyền thống cho thế hệ trẻ dân tộc Raglai tại huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận (Ảnh
Nghệ nhân truyền dạy cách chơi nhạc cụ truyền thống cho thế hệ trẻ dân tộc Raglay tại huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận. (Ảnh NP)

Kho di sản quý giá của dân tộc

Dân tộc Raglay có bề dày lịch sử, văn hóa với các tác phẩm sử thi, truyện cổ, các làn điệu dân ca, luật tục… đã được các nhà nghiên cứu văn hóa sưu tầm, biên soạn với độ dài lên tới hàng ngàn trang. Không những vậy, đồng bào còn có một kho tàng lễ hội dân gian phong phú và độc đáo như: Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời, lễ cầu mưa, lễ xuống giống… Trong đó, một số lễ hội tiêu biểu đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, Lễ bỏ mả…

Người Raglay theo chế độ mẫu hệ, con gái cưới chồng về nhà mình với quan niệm “Chặt cây rừng về làm nhà, bắt người ta về làm người nhà mình”. Chàng rể, người chồng trở thành trụ cột trong gia đình nhà vợ nhưng quyền quyết định những công việc lớn lao vẫn thuộc về người vợ và ông cậu bên vợ. Con gái sinh ra mang họ mẹ và luôn giữ mối quan hệ huyết thống theo dòng họ mẹ suốt 7 đời. Quyền thừa kế tài sản chỉ thuộc về con gái, đặc biệt là người con gái út.

Người dân Raglai ở xã Phước Bình, huyện Bác Ái phát huy ngôi nhà sàn truyền thống của gia đình mình đề phát triển du lịch cộng đồng. Ảnh: ĐS
Đồng bào Raglay ở xã Phước Bình, huyện Bác Ái đã biết phát huy giá trị ngôi nhà sàn truyền thống của gia đình đề phát triển du lịch cộng đồng. Ảnh: ĐS

Theo truyền thống, đồng bào Raglay thường cư trú thành từng plây (buôn làng) trên khu đất cao, nơi gần nguồn nước. Mỗi plây thường gồm vài chục nóc nhà, các thành viên trong plây đều cùng chung dòng họ. Xưa kia, đồng bào Raglay ở nhà sàn dài truyền thống. Mỗi ngôi nhà là nơi sinh sống quây quần của ít nhất ba, bốn thế hệ dưới sự cai quản của chủ nhà, thường là người già, cao tuổi nhất trong gia đình, trong dòng họ. Tuy nhiên, theo thời gian cùng với sự thay đổi về văn hóa, lối sống, các gia đình hạt nhân dần tách ra khỏi nhà sàn dài để hình thành những ngôi nhà sàn đơn sơ bốn mái như hiện nay.

Giữa rừng núi cao nguyên, những ngôi nhà sàn đơn sơ, nhưng vững chãi như chính bản tính của người Raglay hiền hoà, chân chất gắn bó cuộc sống với thiên nhiên núi rừng. Và dưới những mái nhà sàn ấy, cộng đồng người Raglay vẫn giữ được nền văn hoá mang đậm bản sắc, niềm tự hào của dân tộc mình. Đó là hệ thống chữ viết của người Raglay, là những làn điệu dân ca, dân vũ, là những “bộ sưu tập” các nhạc cụ hết sức độc đáo như đàn đá, mã la (cồng chiêng), các loại đàn chế từ lồ ô (tre, nứa) như sáo talakung, kèn môi, đàn môi, kèn gadet, đàn chapi, kèn bầu sarakel, kèn bầu kupoăt… Trong đó, đàn chapi đã được nhạc sĩ Trần Tiến đưa vào tác phẩm “Giấc mơ Chapi” nổi tiếng khắp đất nước…

Các nghệ nhân xã Phước Hà, huyện Hàm Thuận Nam tái hiện nghi Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglay địa phương. Ảnh Thái Sơn Ngọc
Các nghệ nhân xã Phước Hà, huyện Hàm Thuận Nam tái hiện nghi Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglay địa phương. Ảnh Thái Sơn Ngọc

Bảo tồn, phát huy vốn quý của cha ông

Mặc dù có một kho tàng lịch sử, văn hóa, nhạc cụ đồ sộ như vậy, nhưng theo dòng chảy thời gian, một số di sản văn hóa của đồng bào Raglay đang có nguy cơ mai một. Đặc biệt là vấn đề chữ viết, hát - kể chuyện sử thi, truyện cổ hay cách chế tác, sử dụng các loại nhạc cụ... Ông Chamaléa Thơm, xã Phước Chiến (huyện Thuận Bắc) trăn trở: “Nhiều cháu thế hệ trẻ người Raglay không còn thích mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình; thanh thiếu niên không biết chế tác, sử dụng các loại nhạc cụ dân tộc. Đáng lo hơn là hiện còn rất ít người Raglay biết đọc, viết chữ của dân tộc mình”…

Trước thực trạng trên, những năm gần đây, các nhà quản lý văn hóa cùng chính quyền địa phương nơi có đông đồng bào Raglay sinh sống đã có những nỗ lực nhằm bảo tồn, phục hồi những di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc Raglay. Trong đó tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, mở các lớp truyền dạy chữ viết truyền dạy sử thi, đánh mã la cho thanh thiếu niên tại các địa phương.

Đội văn nghệ xã Phước Bình, huyện Bác Ái, Ninh Thuận biểu diễn đánh Mã la.
Đội văn nghệ xã Phước Bình, huyện Bác Ái, Ninh Thuận biểu diễn đánh mã la

Điển hình như tại huyện Bác Ái, nơi có trên 28.000 người Raglay sinh sống, chiếm 84% dân số toàn huyện, chính quyền và người dân đã chú trọng xây dựng, bảo tồn các giá trị văn hóa của dân tộc Raglay bằng các chính sách, đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa. Theo đó, 100% số thôn có nhà văn hóa - thể thao, 38/38 thôn có đội mã la, văn nghệ dân gian. Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội ở khu dân cư trên địa bàn huyện được thực hiện đúng quy định, phù hợp với tập quán, hoàn cảnh của từng gia đình, văn hóa truyền thống của địa phương. Các lễ hội, lễ nghi truyền thống, phong tục, tập quán trong Lễ cưới truyền thống; Lễ bỏ mã, Lễ cúng ăn mừng lúa mới, lễ cúng rẫy, những nghi lễ vòng đời, Lễ báo hiếu… được đồng bào bảo tồn, gìn giữ. Bên cạnh đó, đồng bào Raglay cũng có ý thức gìn giữ, phát huy các làn điệu dân ca, dân vũ như múa giã gạo (giã bắp), múa lên rẫy, múa trỉa hạt… hệ thống truyện cổ, sử thi, câu đố, hát đối đáp cùng các loại nhạc cụ truyền thống như: mã la, khèn bầu, sáo trúc, đàn chapi…

Nghệ nhân dân tộc Raglai chế tác đàn Chapi tại Ngày hội văn hóa Raglai năm 2024
Nghệ nhân dân tộc Raglay chế tác đàn Chapi tại Ngày hội văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ 2 năm 2024

Theo lãnh đạo Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bác Ái cho biết, hiện nay, trên địa bàn huyện có 5 nghệ nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”. Trong đó có các nghệ nhân lưu giữ loại hình Nghệ thuật trình diễn dân gian như nghệ nhân Mai Thấm, nghệ nhân Pi Năng Thị Kính cùng ở xã Phước Thắng; nghệ nhân Ka Tơ Thị Sính ở xã Phước Tân…

Mới đây (ngày 29/8), UBND huyện Bác Ái đã tổ chức thành công Ngày hội văn hóa Raglay lần thứ 2. Sự kiện này nhằm tôn vinh và giới thiệu những giá trị độc đáo trong đời sống văn hóa của người Raglay Ninh Thuận tới bạn bè trong và ngoài nước. Tham dự Ngày hội lần này có hàng ngàn người dân địa phương, du khách và các diễn viên, nghệ nhân dân tộc Raglay đến từ các huyện trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận và Khánh Hòa.

Ngày hội văn hóa Raglay diễn ra nhiều hoạt động sôi nổi như: Hội thi ẩm thực truyền thống Raglay; Hội thi chế tác đàn, trưng bày, giao lưu đánh đàn chapi; Hội thi giã gạo; Hội chợ hàng Việt về miền núi, Chương trình khai mạc đêm hội Raglay... thu hút đông đảo Nhân dân địa phương và du khách đến cổ vũ.

Các địa phương ở huyện Bác Ái giới thiệu các món ăn truyền thống của đồng bào Raglai tại Ngày hội
Các địa phương ở huyện Bác Ái giới thiệu các món ăn truyền thống của đồng bào Raglay tại Ngày hội

Sôi nổi nhất là phần thi ẩm thực truyền thống Raglay, đây là dịp để đồng bào Raglay giới thiệu đến du khách những món ăn đặc sản miền "sơn cước" như: Gà đồi, cá suối nướng, thịt heo đen luộc, canh lá bép, cơm lam, bông đu đủ nộm...

Bà Cấn Thị Hà, Phó Chủ tịch UBND huyện Bác Ái cho biết, Ngày hội văn hóa Raglay có ý nghĩa chính trị rất to lớn, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước trong việc tôn vinh, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Raglay.

Ngày hội còn là nơi hội tụ, tôn vinh và những giá trị độc đáo trong đời sống văn hóa của người Raglay tới bạn bè trong và ngoài nước, nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc…

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.