Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nhà sàn dài của người Gia Rai

KSOR NAM - 10:12, 05/10/2020

Krông Pa là huyện nằm ở phía Đông Nam của tỉnh Gia Lai. Vùng đất này là cái nôi văn hóa của người Gia Rai xưa, là nơi còn lưu giữ kho tàng văn hóa nghệ thuật dân gian phong phú. Trong đó, có văn hóa vật thể, thể hiện qua những nhà sàn dài của đồng bào dân tộc Gia Rai.

Nhà sàn dài của đồng bào Gia Rai ở Krông Pa. Ảnh: Ksor Nam
Nhà sàn dài của đồng bào Gia Rai ở Krông Pa. Ảnh: Ksor Nam

Nhà sàn dài là kiến trúc độc đáo của người Gia Rai, là nơi sinh sống của nhiều thế hệ trong đại gia đình, đó cũng là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng.

Người Gia Rai ở Krông Pa và vùng Cheo Reo cũ (AyunPa, Ia Pa và Phú Thiện) đều không có nhà rông như người Gia Rai ở TP. Pleiku. Mọi sinh hoạt cộng đồng được tổ chức tại một gian khách trong nhà sàn dài của chủ làng.

Nhà sàn dài được người Gia Rai làm bằng vật liệu, chủ yếu như: Gỗ làm cột nhà; tranh hoặc tấm tôn làm mái; tre nứa, lồ ô đập dập hoặc ván gỗ xẻ làm vách tường; tre nứa, lồ ô đập dập hoặc ván gỗ xẻ để lót sàn nhà.

Người Gia Rai làm nhà sàn dài theo hướng Bắc Nam. Mỗi căn nhà sàn dài có chiều dài khoảng từ 20 - 50m, chiều rộng 4 - 5m. Kết cấu nhà sàn dài khá đơn giản, gồm hai dãy cột được chôn xuống đất, gắn kết với nhau bằng các xà ngang, không cần đục lỗ mà dùng dây buộc các mối tiếp xúc. Nhà sàn dài có hai cửa: Cửa chính và cửa phụ. Cánh cửa chính và cửa phụ làm bằng tấm phên lồ ô hoặc tấm ván gỗ. Trước cửa chính và sau cửa phụ có làm sàn bằng tre nứa, lồ ô đập dập hoặc ván gỗ, không có mái che.

Nhà sàn dài thường có 3 - 4 cửa sổ, nhưng với riêng gian khách là 2 cửa sổ, làm đối diện với nhau. Có hai cầu thang, một cầu thang chính đặt ở khoảng giữa của ngôi nhà dành cho mọi người trong gia đình và khách, cầu thang phụ đặt ở đầu hồi phía Nam. Những bậc cầu thang của người Gia Rai thường làm số lẻ, bởi theo quan niệm của người Gia Rai, những bậc thang số chẵn là dành cho ma quỷ. Ở đầu cầu thang, người Gia Rai khắc nổi lên đó những con vật quen thuộc như con rùa, hay đôi núm vú hoặc là hình trăng khuyết. Sàn nhà thường cách mặt đất khoảng từ 1 - 2m.

Không gian nhà sàn dài của người Gia Rai chạy theo chiều dọc. Nhà thường làm ba gian chính: Gian khách, gian ngủ và gian bếp. Gian khách cũng chính là gian trung tâm của ngôi nhà, là nơi sinh hoạt của gia đình, tiếp khách và nơi tổ chức các lễ cúng theo luật tục. Cũng là nơi để các loại ché, cồng chiêng của gia đình.

Ở gian khách cũng có một bếp lửa như ở gian bếp, dành cho khách và tổ chức lễ cúng trong nhà. Nhà nào có điều kiện hoặc nhiều thành viên thì sẽ nối thêm các gian nhà.

Theo như lời kể của già làng, sau khi làm xong ngôi nhà, người Gia Rai tiến hành tổ chức lễ mừng nhà mới. Lễ vật dâng cúng có heo và rượu cần, số lượng nhiều hay ít tùy thuộc vào điều kiện của mỗi gia đình. Lễ mừng nhà mới được tổ chức với ý nghĩa để cầu mong thần nhà, thần gỗ, thần tre nứa che chở, bảo vệ người thân trong gia đình luôn mạnh khỏe, làm ăn phát đạt, gia đình hòa thuận, hạnh phúc. Sau đó, những người dân trong làng sẽ qua chúc mừng, chung vui.

Hiện nay, do bị ảnh hưởng từ sự phát triển của xã hội, đồng bào Gia Rai ngày càng chuộng làm nhà theo hướng hiện đại như nhà sàn kiểu mái thái, nhà xây… Nhà sàn dài truyền thống giờ chỉ còn lác đác ở một vài xã.

Thiết nghĩ, chính quyền và ngành Văn hóa cần sớm có những chính sách, đề án phục dựng, bảo tồn nhà sàn dài truyền thống của người Gia Rai nhằm gìn giữ, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa của đồng bào, từ đó để phát triển du lịch của địa phương. 

Người Gia Rai tiến hành tổ chức lễ mừng nhà mới. Lễ vật dâng cúng có heo và rượu cần, số lượng nhiều hay ít tùy thuộc vào điều kiện của mỗi gia đình. Lễ mừng nhà mới được tổ chức với ý nghĩa để cầu mong thần nhà, thần gỗ, thần tre nứa che chở, bảo vệ người thân trong gia đình luôn mạnh khỏe, làm ăn phát đạt, gia đình hòa thuận, hạnh phúc. Sau đó, những người dân trong làng sẽ qua chúc mừng, chung vui.”

Theo như lời kể của già làng


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Vẻ đẹp mộc mạc, bình yên của bản Dao giữa núi đá trập trùng nơi biên giới

Vẻ đẹp mộc mạc, bình yên của bản Dao giữa núi đá trập trùng nơi biên giới

Cà Lò là bản biên giới của xã Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng. Cả bản có 34 hộ đều là đồng bào dân tộc Dao sinh sống. Người dân ở đây xây dựng nhà bằng gỗ theo kiểu nhà sàn truyền thống sát nhau từ chân núi đến lưng chừng đồi. Bên cạnh những ngôi nhà là những vườn hoa cải vàng óng ả tạo nên một bức tranh nên thơ giữa núi đồi hùng vĩ.
Tin nổi bật trang chủ
Nhiều công trình dẫn dụ chim yến xây dựng trái phép ở Ea Súp - Xử lý như thế nào?

Nhiều công trình dẫn dụ chim yến xây dựng trái phép ở Ea Súp - Xử lý như thế nào?

Kinh tế - Hoàng Thùy - 5 giờ trước
Những năm qua, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện biên giới Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk đầu tư xây dựng nhà dẫn dụ chim yến với mục đích phát triển kinh tế. Tuy nhiên, việc xây dựng nhà dẫn dụ chim yến hoặc cơi nới, cải tạo nhà ở thành nhà nuôi yến ở ngay khu đông dân cư, gây không ít khó khăn trong công tác quản lý trong lĩnh vực quy hoạch, xây dựng và ảnh hưởng từ tiếng ồn...
Về Ngọc Chiến để trải nghiệm miền quê cổ tích

Về Ngọc Chiến để trải nghiệm miền quê cổ tích

Media - Tuấn Ninh-Minh Anh - 5 giờ trước
Xã Ngọc Chiến, huyện Mường La (tỉnh Sơn La) có 100% số dân là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Trong đó, chủ yếu là người Mông, người Thái và một bộ phận nhỏ người La Ha. Ngọc Chiến còn là vùng đất được người dân và du khách ví như là “Miền quê cổ tích”, bởi nơi đây nếp sống yên bình, lưu trữ nhiều nét văn hóa độc đáo của người dân địa phương.

"Ô nhiễm" cuộc sống giới trẻ từ nhiều “phim ngắn” trên mạng xã hội

Xã hội - Minh Nhật - 5 giờ trước
Giờ đây, các trang mạng xã hội như facebook, youtube, tiktok… đã trở thành một phần trong đời sống của nhiều người. Bên cạnh lợi ích mạng xã hội đem lại, có rất nhiều thứ gọi là “rác văn hóa” đã và đang gây "ô nhiễm" cuộc sống giới trẻ.
Đồng Nai: Phát huy hiệu quả nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội

Đồng Nai: Phát huy hiệu quả nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội

Kinh tế - Phương Linh - 6 giờ trước
Thời gian qua, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) chi nhánh tỉnh Đồng Nai đã tích cực triển khai, thực hiện có hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách. Nhờ đó đã giúp người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS kịp thời giải quyết khó khăn, từng bước phát triển sản xuất, tạo việc làm, nâng cao thu nhập và cải thiện điều kiện sống, góp phần xây dựng quê hương ngày càng khởi sắc.
Vẻ đẹp mộc mạc, bình yên của bản Dao giữa núi đá trập trùng nơi biên giới

Vẻ đẹp mộc mạc, bình yên của bản Dao giữa núi đá trập trùng nơi biên giới

Media - Thúy Hồng - 6 giờ trước
Cà Lò là bản biên giới của xã Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng. Cả bản có 34 hộ đều là đồng bào dân tộc Dao sinh sống. Người dân ở đây xây dựng nhà bằng gỗ theo kiểu nhà sàn truyền thống sát nhau từ chân núi đến lưng chừng đồi. Bên cạnh những ngôi nhà là những vườn hoa cải vàng óng ả tạo nên một bức tranh nên thơ giữa núi đồi hùng vĩ.
Vẻ đẹp mộc mạc, bình yên của bản Dao giữa núi đá trập trùng nơi biên giới

Vẻ đẹp mộc mạc, bình yên của bản Dao giữa núi đá trập trùng nơi biên giới

Cà Lò là bản biên giới của xã Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng. Cả bản có 34 hộ đều là đồng bào dân tộc Dao sinh sống. Người dân ở đây xây dựng nhà bằng gỗ theo kiểu nhà sàn truyền thống sát nhau từ chân núi đến lưng chừng đồi. Bên cạnh những ngôi nhà là những vườn hoa cải vàng óng ả tạo nên một bức tranh nên thơ giữa núi đồi hùng vĩ.
Lễ hội ẩm thực Pháp 2024 tại Hà Nội hứa hẹn mang tới nhiều trải nghiệm ấn tượng

Lễ hội ẩm thực Pháp 2024 tại Hà Nội hứa hẹn mang tới nhiều trải nghiệm ấn tượng

Ẩm thực - Minh Nhật - 7 giờ trước
Lễ hội ẩm thực Pháp “Balade en France” 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5 - 7/4, tại Công viên Thống Nhất, có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, với hơn 70 gian hàng. Lễ hội do Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam và UBND Thành phố Hà Nội phối hợp tổ chức.
Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Cao Bằng lần thứ IV sẽ diễn ra vào tháng 10/2024

Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Cao Bằng lần thứ IV sẽ diễn ra vào tháng 10/2024

Tin tức - Minh Thu - 7 giờ trước
Chủ tịch UBND tỉnh Cao bằng Hoàng Xuân Ánh vừa ký Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Cao Bằng lần thứ IV năm 2024 (Đại hội).
Nhiều hoạt động đặc sắc tại Lễ hội chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2024

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Lễ hội chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2024

Sắc màu 54 - Văn Hoa - Minh Đức - 7 giờ trước
Lễ hội chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2024 với chủ đề “Ấn tượng Khâu Vai” sẽ được tổ chức vào đầu tháng 5/2024. Sự kiện sẽ diễn ra nhiều hoạt động đặc sắc, hấp dẫn, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang.
Hà Giang: Lần đầu tiên tuần tra, kiểm tra liên hợp, thực thi pháp luật trên biên giới ban đêm

Hà Giang: Lần đầu tiên tuần tra, kiểm tra liên hợp, thực thi pháp luật trên biên giới ban đêm

Tin tức - Văn Hoa - Minh Đức - 7 giờ trước
Nhằm thực hiện hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ biên giới và bảo đảm an ninh trật tự trên tuyến biên giới, Đồn Biên phòng Sơn Vĩ - Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Giang (Việt Nam) đã phối hợp với Đội tuần tra Đại đội quản lý biên giới huyện Nà Pô, Chi đội quản lý biên giới thành phố Bách Sắc, Quảng Tây (Trung Quốc) tổ chức tuần tra, kiểm tra liên hợp, thực thi pháp luật trên biên giới song phương vào ban đêm.
Quảng Nam: Đề nghị hỗ trợ 800 tỷ đồng để xây dựng kè chống sạt lở bờ biển Tam Thanh

Quảng Nam: Đề nghị hỗ trợ 800 tỷ đồng để xây dựng kè chống sạt lở bờ biển Tam Thanh

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 7 giờ trước
UBND tỉnh Quảng Nam vừa có văn bản đề nghị Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội xem xét trình cấp thẩm quyền hỗ trợ kinh phí cho tỉnh Quảng Nam khoảng 800 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương, để đầu tư xây dựng khẩn cấp dự án Kè chống sạt lở bờ biển Tam Thanh, Tp. Tam Kỳ.