Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nguồn nước và sự phát triển vùng DTTS và miền núi: Thách thức trước biến đổi khí hậu (Bài 1)

Khánh Thi -CĐ - 11:03, 28/07/2021

Vùng đồng bào DTTS và miền núi thường xuyên đối mặt với các thiệt hại và rủi ro thiên tai liên quan đến nước, trong đó có các loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm như: lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất, rét hại, mưa đá, sương mù, sương muối… Do biến đổi khí hậu, các rủi ro thiên tai liên quan đến nước sẽ ngày càng gia tăng, tác động bất lợi đến mọi mặt của hoạt động kinh tế, dân sinh. Đây là thách thức lớn cho sự phát triển bền vững của vùng DTTS và miền núi nói riêng, cả nước nói chung.

Nước sinh hoạt đang là nhu cầu bức thiết ở nhiều địa bàn vùng đồng bào DTTS và miền núi (Ảnh minh họa)
Nước sinh hoạt đang là nhu cầu bức thiết ở nhiều địa bàn vùng đồng bào DTTS và miền núi (Ảnh minh họa)

Lâu nay, nhiều địa bàn trên cả nước, chủ yếu thuộc vùng DTTS và miền núi, không cân đối được nguồn nước tại chỗ cho các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm đời sống dân sinh. Trong khi đó, nguồn lực đầu tư cho mục tiêu bảo đảm nguồn nước, nhất là nước sinh hoạt, không hề nhỏ.

Thách thức giải quyết nước sinh hoạt

Vàng Ma Chải là xã khó khăn của huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Trong nhiều cái khó của xã, thì tình trạng thiếu nước sinh hoạt là bức bách nhất; tập trung ở 2 bản Tả Phùng và Tả Ô, nơi sinh sống của gần 200 hộ dân, chủ yếu là đồng bào DTTS.

Do nằm trên núi cao, xa nguồn nước nên dù đã có nhiều chương trình, dự án đầu tư, hỗ trợ cấp nước sinh hoạt cho người nhưng đến nay, người dân ở 2 bản Tả Phùng và Tả Ô vẫn “khát”. Một năm có 12 tháng, thì người dân ở 2 bản này chỉ có nước sinh hoạt trong khoảng 3 tháng, ấy là vào mùa mưa.

Giai đoạn 2012 – 2020, thực hiện chính sách tại các Quyết định: 755/QĐ-TTg, 29/2013/QĐ-TTg, 2085/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, hàng trăm nghìn hộ đồng bào DTTS và hộ nghèo ở xã, thôn, bản ĐBKK đã được hỗ trợ nước sinh hoạt. Trong đó, đã xây dựng được 476 công trình nước sinh hoạt tập trung, hỗ trợ nước phân tán cho 249.251 hộ theo Quyết định 755/QĐ-TTg và Quyết định 29/2013/QĐ-TTg. Giai đoạn 2016 – 2020, thực hiện Quyết định 2085/QĐ-TTg, có 313.256 hộ có nhu cầu hỗ trợ; nhưng đến cuối năm 2020, vùng DTTS và miền núi vẫn còn 223.449 hộ thiếu nước sinh hoạt.

Theo ông Chẻo Lao U, Phó Chủ tịch UBND xã Vàng Ma Chải, trước đây, xã đầu tư đường ống dẫn nước từ bản Nhóm 1 về bản Tả Phùng, nhưng nước về không thường xuyên. Nước chỉ về một lượng rất nhỏ ở đầu bản, còn từ giữa bản đến cuối bản là không còn nước.

Ngoài xã Vàng Ma Chải, trên địa bàn huyện Phong Thổ còn có xã Mù Sang, cũng được đánh giá là địa bàn khó khăn về nước sinh hoạt. Mặc dù đã được đầu tư các công trình nước sinh hoạt, cả tập trung lẫn phân tán, nhưng tình trạng thiếu nước ngày càng trầm trọng hơn trước tác động của biến đổi khí hậu.

Được biết, năm 2020, xã Mù Sang đã được huyện Phong Thổ đầu tư dự án cấp nước sinh hoạt cho 5 bản (cấp téc, xây dựng hệ thống nước sạch bằng đồng hồ để điều tiết, duy trì lượng nước). Dù vậy, dự án vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu cần thiết của bà con; bởi từ tháng 3 – 5, nguồn nước trở nên khan hiếm.

Mới đây, tỉnh Lai Châu đã quyết định đầu tư công trình cấp nước tại xã Mù Sang (12,5 tỷ đồng) và xã Vàng Ma Chải (10,8 tỷ đồng) để cấp nước sinh hoạt cho hơn 800 hộ của 2 xã. 

Tuy nhiên, theo đánh giá của chính quyền địa phương, 2 công trình này, khi được đưa vào sử dụng trong thời gian tới cũng chỉ đáp ứng được nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt tối thiểu của người dân.

Tình trạng thiếu nước sinh hoạt cũng xảy ra ở nhiều địa bàn thuộc vùng DTTS và miền núi. Theo báo cáo số 732/BC-UBDT ngày 10/6/2021 về “Tổng kết Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2020” của Ủy ban Dân tộc, toàn vùng vẫn còn 223.449 hộ thiếu nước sinh hoạt. Còn nếu tính yếu tố thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh, vùng DTTS và miền núi có khoảng 626.567 hộ; trong đó có 363.338 hộ là đồng bào DTTS.

Thách thức từ biến đổi khí hậu

Thực trạng thiếu nước sinh hoạt, là một rào cản cho sự phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi; đồng thời cũng là một thách thức không nhỏ trong kế hoạch bố trí ngân sách nhà nước để giải quyết nhu cầu bức thiết này cho người dân.

Bởi thực tế, những năm qua, hàng nghìn tỷ đồng từ ngân sách đã bố trí cho các chương trình, dự án để đầu tư, hỗ trợ nước sinh hoạt cho người dân vùng nông thôn, vùng đồng bào DTTS và miền núi. Nhưng “cơn khát” nước sinh hoạt vẫn còn dai dẳng, nhất là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Thiếu nước sinh hoạt, nước sinh hoạt không hợp vệ sinh ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân vùng đồng bào DTTS, nhất là trẻ nhỏ
Thiếu nước sinh hoạt, nước sinh hoạt không hợp vệ sinh ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân vùng đồng bào DTTS, nhất là trẻ nhỏ

Theo dự thảo Đề án “An ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2045” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chuẩn bị trình Quốc hội hóa XV, cả nước hiện có 16.573 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung đã được đầu tư. Cùng với đó là 7.342 đập, hồ chứa thủy lợi, 291.013 km kênh mương các loại,… 

Vậy nhưng, tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh cuối năm 2020 mới đạt khoảng 88,5%. Đó là chưa kể số hộ còn thiếu nước sinh hoạt trầm trọng, như ở hai xã Mù Sang, Vàng Ma Chải của huyện Phong Thổ đã nêu trên.

Vùng miền núi phía Bắc thường xảy ra các đợt khô hạn kéo dài và mưa tập trung với cường suất lớn dẫn đến lũ quét, lũ ống và sạt lở đất nguy hiểm. Do đó phải chú trọng đầu tư xây dựng các công trình và giải pháp tích trữ nước, cấp nước sinh hoạt cho các vùng sâu, vùng cao khan hiếm nước.

Ông Nguyễn Hoàng HiệpThứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Tại Phiên họp thẩm tra kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi do Hội đồng Dân tộc của Quốc hội tổ chức ngày 6/7/2021, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Lê Sơn Hải cho biết, thời gian qua, ngân sách nhà nước đã bố trí để hỗ trợ, giải quyết nước sinh hoạt cho hàng chục nghìn hộ đồng bào DTTS cư trú ở những địa bàn khó khăn về nguồn nước. Ngoài ra, các chương trình, dự án khác đã xây dựng và nâng cấp hơn 16.300 công trình nước sạch.

Tuy nhiên, chính sách về nước sạch sinh hoạt cần tiếp tục được thực hiện trong thời gian tới vì số hộ thiếu nước sinh hoạt vẫn còn tương đối lớn. Đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay, với tác động của biến đổi khí hậu, tình trạng sụt giảm nguồn nước đã được dự báo.

Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới, đến năm 2030, dưới tác động của biến đổi khí hậu và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, sẽ có 05 lưu vực sông lớn của Việt Nam phải đối mặt với mức độ căng thẳng về nước, 02 lưu vực rơi vào tình trạng căng thẳng nước trầm trọng. 

Bên cạnh đó, nguồn nước phân bố không đồng đều trong lãnh thổ dẫn đến tình trạng căng thẳng về nước theo mùa với sự bất cân đối giữa cung, cầu và có xu hướng gia tăng làm cho công tác điều phối, phân bổ nguồn nước rất khó khăn.

Trong khi đó, mặc dù có hệ thống sông suối dày đặc nhưng Việt Nam không phải là một quốc gia dồi dào về nước; hơn nữa nguồn nước phân bố không đều theo thời gian và không gian. Đáng chú ý, ở khu vực miền núi thường xuyên không có nguồn nước dự trữ, nhất là nguồn nước ngầm. Đây là một phần nguyên cớ dẫn đến các loại hình thiên tai đặc thù như lũ quét, sạt lở đất,… ở khu vực này.

Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh nội dung này trong kỳ tiếp theo.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người dân Canh Liên có thu nhập ổn định nhờ nhận giao khoán rừng

Người dân Canh Liên có thu nhập ổn định nhờ nhận giao khoán rừng

Những năm qua, nhờ nhận giao khoán bảo vệ rừng, hàng trăm hộ dân ở xã Canh Liên (Gia Lai) có được nguồn thu nhập ổn định. Từ đó, tinh thần trách nhiệm với rừng của người dân được nâng lên, các lực lượng chức năng cũng đỡ vất vả hơn trong việc giữ rừng.
Tin nổi bật trang chủ
Gia Lai tăng cường công chức, viên chức về “gỡ vướng” cho các xã khó khăn

Gia Lai tăng cường công chức, viên chức về “gỡ vướng” cho các xã khó khăn

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
Ngày 3/9, UBND tỉnh Gia Lai có quyết định điều động, tăng cường một số công chức, viên chức từ các sở, ngành về công tác tại các xã phía Tây của tỉnh, nhằm hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Gia Lai: Nhiều xã bị ảnh hưởng nặng do mưa lũ

Gia Lai: Nhiều xã bị ảnh hưởng nặng do mưa lũ

Tin tức - Ngọc Thu - 4 giờ trước
Mưa lớn kéo dài từ tối 5/9, đã khiến nhiều khu dân cư, diện tích hoa màu tại các xã phía Tây Gia Lai như Ia Hiao, Ia Pa và Pờ Tó bị ngập sâu.
Quảng Ngãi: Tỉnh lộ 673 xuất hiện nhiều điểm sạt lở và có nguy cơ đứt gãy

Quảng Ngãi: Tỉnh lộ 673 xuất hiện nhiều điểm sạt lở và có nguy cơ đứt gãy

Trang địa phương - Ngọc Chí - 7 giờ trước
Do ảnh hưởng của thời tiết mưa kéo dài trong nhiều ngày qua, trên tuyến tỉnh lộ 673, đi qua địa phận các xã phía Tây tỉnh Quảng Ngãi đã xuất hiện nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng, nguy cơ đứt gãy đường đang hiện hữu.
Bảo đảm tổ chức bộ máy của đơn vị hành chính 2 cấp hoạt động ổn định, thông suốt

Bảo đảm tổ chức bộ máy của đơn vị hành chính 2 cấp hoạt động ổn định, thông suốt

Thời sự - PV - 7 giờ trước
Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 268/NQ-CP về tình hình triển khai thực hiện và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Khám phá nghề chạm bạc của người Nùng Dín ở Tuyên Quang

Khám phá nghề chạm bạc của người Nùng Dín ở Tuyên Quang

Sắc màu 54 - Vũ Mừng - 7 giờ trước
Nghề chạm khắc bạc của người Nùng Dín (một nhóm địa phương của dân tộc Nùng) xã Pờ Ly Ngài, tỉnh Tuyên Quang là một trong những nét đặc trưng về văn hóa truyền thống. Năm 2019, nghề chạm bạc tại đây đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Thanh Hóa công bố tình huống khẩn cấp tại các xã miền núi

Thanh Hóa công bố tình huống khẩn cấp tại các xã miền núi

Tin tức - Quỳnh Trâm - 9 giờ trước
Do ảnh hưởng bão số 5, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã xảy ra lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng. UBND tỉnh vừa công bố tình huống khẩn cấp tại xã Linh Sơn (huyện Ngọc Lặc cũ) và xã Sơn Điện (huyện Quan Sơn cũ).
Khách hàng được EVNNPC giải quyết kịp thời phản ánh hóa đơn tháng 8/2025

Khách hàng được EVNNPC giải quyết kịp thời phản ánh hóa đơn tháng 8/2025

Xã hội - PV - 9 giờ trước
Thời gian qua, tại một số tỉnh thuộc phạm vi quản lý của Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) xuất hiện những phản ánh trên mạng xã hội liên quan đến hóa đơn tiền điện, thu hút sự quan tâm của dư luận. Trước tình hình đó, EVNNPC đã chỉ đạo các đơn vị thành viên khẩn trương phối hợp với chính quyền địa phương, công an và các cơ quan chức năng để kiểm tra, xác minh và thông tin kịp thời, minh bạch đến người dân.
Đẩy nhanh tiến độ các dự án khắc phục hậu quả mưa lũ trên địa bàn Lào Cai

Đẩy nhanh tiến độ các dự án khắc phục hậu quả mưa lũ trên địa bàn Lào Cai

Tin tức - Trọng Bảo - 13 giờ trước
Cơn bão số 3 (Yagi) xảy ra vào tháng 9/2024 đã gây thiệt hại lớn về người và tài sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Hiện nay, tỉnh vẫn đang tập trung triển khai đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư khắc phục hậu quả do thiên tai gây ra.
Khánh thành phòng ăn mới, trao quà ý nghĩa cho học sinh vùng cao Điện Biên

Khánh thành phòng ăn mới, trao quà ý nghĩa cho học sinh vùng cao Điện Biên

Nhịp cầu nhân ái - Tuấn Ninh - 14 giờ trước
Những ngày đầu năm học, không chỉ mang lại niềm vui đến trường cho gần 400 em học sinh tại Trường PTDT Bán trú Tiểu học Chua Ta, xã Xa Dung (Điện Biên), mà còn đánh dấu sự ra đời của một công trình ý nghĩa.
Xuất nhập khẩu tăng nhẹ, thặng dư thương mại duy trì, buôn lậu vẫn diễn biến phức tạp

Xuất nhập khẩu tăng nhẹ, thặng dư thương mại duy trì, buôn lậu vẫn diễn biến phức tạp

Kinh tế - Vân Khánh - 14 giờ trước
Trong tháng 8/2025, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tiếp tục duy trì xu hướng tăng trưởng, giúp Việt Nam ghi nhận thặng dư thương mại hơn 3,7 tỷ USD. Tuy nhiên, công tác thu ngân sách từ hoạt động này có dấu hiệu chững lại, trong khi tình hình buôn lậu, vận chuyển ma túy vẫn diễn biến phức tạp trên nhiều tuyến trọng điểm.