Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Ơ Đu ở xứ Nghệ: Nhiều trăn trở trên hành trình hội nhập (Bài 4)

Thanh Hải - 11:55, 30/10/2022

Trên hành trình phát triển tộc người Ơ Đu, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền trong việc chăm lo, hỗ trợ người Ơ Đu bằng nhiều cách, thì người Ơ Đu ở bản Văng Môn, xã Nga My, huyện Tương Dương (Nghệ An) cũng đã quyết tâm vươn lên, hòa nhập và phát triển cùng cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Nếp nhà sàn bằng gỗ của người Ơ Đu ở bản Văng Môn
Một ngôi nhà sàn bằng gỗ của người Ơ Đu ở bản Văng Môn

Còn nhiều trăn trở…

Ông Lo Thanh Bình là người Ơ Đu có tuổi Đảng nhiều nhất ở Văng Môn. Bản thân ông cũng là người lưu giữ được ngôn ngữ Ơ Đu. Ông Bình bảo: Ngôn ngữ Ơ Đu khó học, khó nói và viết. Khi giao tiếp với người già trong bản, tôi vẫn thường xuyên nói tiếng Ơ Đu đấy. Nếu không nói thì quên mất.

Ông Lô Thanh Bình là một trong số những người già ở bản biết viết và nói tiếng Ơ Đu
Ông Lô Thanh Bình là một trong số những người già ở bản biết viết và nói tiếng Ơ Đu

Ông Lo Văn Cường cũng là người biết nói và viết tiếng Ơ Đu. Là thầy mo của bản, nên ngày hội đón tiếng sấm đầu năm mới, đích thân ông Cường đã làm chủ lễ, cúng bằng tiếng Ơ Đu. Ông Cường cho biết: Người nói và viết được tiếng Ơ Đu không nhiều. Thực tế thì tiếng Ơ Đu vay mượn tiếng Thái, Khơ Mú cũng nhiều nên khi phát âm, người dân tộc khác cứ tưởng đó là tiếng Thái, tiếng Khơ Mú.

Số người biết viết, biết đọc tiếng Ơ Đu chỉ đếm trên đầu ngón tay. Lo sợ bị mai một, người dân bản Văng Môn vẫn thường nói và dạy con cháu tiếng Ơ Đu mỗi ngày. Thực tế thì, cũng đã có 4 lớp dạy tiếng Ơ Đu được triển khai cho bà con bản Văng Môn bằng sự nỗ lực của các cấp, ngành. Thậm chí, có bộ phận đã sang tận Lào, tìm hiểu tiếng Ơ Đu của bản làng bên ấy để về giảng dạy cho phù hợp.

Trưởng bản Văng Môn Lương Thị Lan trầm ngâm: Do nhiều nguyên nhân, nên việc học viết và nói tiếng Ơ Đu vẫn không hiệu quả. Số lượng người trẻ biết nói và viết còn ít. Dân bản rất mong muốn được bảo tồn chữ viết và tiếng nói của dân tộc mình.

Ông Lô Thanh Bình và Trưởng bản Văng Môn Lương Thị Lan đau đáu về việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết Ơ Đu
Ông Lô Thanh Bình và Trưởng bản Văng Môn Lương Thị Lan đau đáu về việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết Ơ Đu

Trong quá trình thu thập tài liệu phục vụ nghiên cứu sinh, nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương Vi Tân Hợi nhận thấy: Do ở xen kẽ nên bản sắc văn hóa của người Ơ Đu mờ nhạt và chịu ảnh hưởng của người Thái, Khơ Mú; kể cả trang phục cũng vậy.

Cũng vì lo sợ văn hóa bị phai nhạt, phụ nữ Ơ Đu đang “vực lại” nghề dệt của tổ tiên. Chiều chiều, sau những giờ đi nương rẫy, rãnh rỗi, họ đã lại miệt mài bên khung cửi. Già Vi Thị Dung, 75 tuổi nói rằng, bọn trẻ giờ ít người biết dệt vải, thêu váy. Mình phải làm để giữ gìn bản sắc, để con trẻ nhìn vào mà học tập.

Được biết, việc bảo tồn nét văn hóa truyền thống của người Ơ Đu đang được UBND xã Nga My và huyện Tương Dương thực hiện. Ông Lương Xuân Duy, Phó phòng Dân tộc huyện Tương Dương chia sẻ: Huyện đã khuyến khích người dân giữ nghề đan lát, dệt vải, duy trì lễ hội đón tiếng sấm đầu năm mới, duy trì đội văn nghệ…

Với chủ trương này, năm 2018 đã có 20 khung cửi được tặng cho bà con bản Văng Môn, cùng với đó là nhiều loại nhạc cụ như khèn, khắc luống… Những năm gần đây, lễ hội đón tiếng sấm đã được người Ơ Đu khôi phục lại bằng các nghi lễ, bằng các lễ vật, bằng lời cúng.

Phụ nữ Ơ Đu vẫn giữ thói quen thêu váy
Phụ nữ Ơ Đu vẫn giữ thói quen thêu váy

Những nỗ lực vì người Ơ Đu

Để hỗ trợ phát triển tộc người đặc biệt này, năm 2017, tỉnh Nghệ An đã phê duyệt Đề án Hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội dân tộc Ơ Đu giai đoạn 2016 - 2025, với kinh phí 120 tỷ đồng, nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần một cách bền vững; tăng cường chăm sóc sức khỏe, cải thiện giống nòi và bảo tồn các nét văn hóa truyền thống của họ; bảo tồn và phát huy tiếng nói, nhà ở, phong tục tập quán...

Những nỗ lực ấy, đã đem lại sự thay đổi tích cực đời sống đồng bào Ơ Đu. Đến nay, bản Văng Môn đã được đầu tư 15 giếng khoan; 20 khung cửi phát triển nghề dệt may truyền thống; 77 chuồng bò xây mới kiên cố và 304 con bò giống; 77 máy cắt cỏ, cải tạo 8,5 ha đất trồng cỏ và cung cấp cỏ giống. Nhà văn hóa được xây dựng, với kinh phí 4,5 tỷ đồng, rộng, đẹp cùng các thiết bị loa đài, hỗ trợ đội văn nghệ của bản; mở các khóa học tiếng Ơ Đu...

Cuộc sống của người Ơ Đu ở bản Văng Môn vẫn còn nhiều khó khăn
Cuộc sống của người Ơ Đu ở bản Văng Môn vẫn còn nhiều khó khăn

Theo lãnh đạo huyện Tương Dương, người Ơ Đu tập trung về một bản Văng Môn thuận lợi cho việc đầu tư và bảo tồn các yếu tố văn hóa, nhưng cũng sẽ xuất hiện thách thức, bởi khi về đây, bà con tiếp xúc nhiều và thường xuyên với lối sống ngày càng hiện đại của người Thái, người Kinh lân cận. Trước hết là tiếng nói, đã pha trộn quá nhiều; thứ nữa là, trang phục và trong sinh hoạt hàng ngày cũng chịu ảnh hưởng lớn của các dân tộc sinh sống bên cạnh.

Do đó, vấn đề mà các cấp chính quyền quan tâm là, cần có một sự khảo sát toàn diện, nghiên cứu sâu về ngôn ngữ từ góc độ văn hóa để tìm ra những yếu tố cần bảo tồn; những yếu tố tiếp biến cần phát huy; Đặt việc bảo tồn ngôn ngữ lên hàng đầu, xem đó là cái gốc để bảo tồn các yếu tố văn hóa khác, làm phong phú thêm nét đẹp văn hóa của người Ơ Đu.

Bên cạnh đó, để bảo tồn, phát văn hóa tộc người Ơ Đu, thì cần phải phát huy sức mạnh cộng đồng người Ơ Đu. Đó là sự liên kết giữa các thành viên trong tộc người, quan hệ họ hàng cũng như các mối liên kết khác, được hình thành từ trong quá trình lịch sử. Đồng thời, nên có hướng, tầm nhìn quy hoạch xây dựng lại bản Văng Môn theo cấu trúc không gian làng, bản truyền thống của người Ơ Đu; tiếp tục hỗ trợ phục dựng và duy trì các lễ hội quan trọng như lễ đón tiếng sấm, lễ ăn cơm mới, rước hồn lúa và mừng nhà mới…

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chương trình MTQG 1719 giải quyết nhiều vấn đề dân sinh hiệu quả cho đồng bào DTTS ở Vân Canh

Chương trình MTQG 1719 giải quyết nhiều vấn đề dân sinh hiệu quả cho đồng bào DTTS ở Vân Canh

Thời gian qua, từ nguồn lực hỗ trợ của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719), các cấp chính quyền ở huyện Vân Canh (Bình Định) đã tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ các dự án phát triển sản xuất, đem lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Tin nổi bật trang chủ
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hòa - 1 giờ trước
Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Du lịch - Ngô Xuân Hiền - 1 giờ trước
Thác K50 còn được gọi là thác Hang Én, nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng thuộc ấp Bình Định, xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, cách thị trấn Kbang khoảng 70km về phía Bắc. Thác K50 được mệnh danh là “Nàng thơ” của núi rừng Tây Nguyên.
Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Xã hội - Trọng Bảo - 1 giờ trước
Tỉnh Lào Cai hiện có hàng trăm nhà máy, xí nghiệp, cơ sở khai thác chế biến khoáng sản với hàng chục nghìn lao động đang làm việc; trong đó chủ yếu là lao động địa phương, lao động người DTTS. Để bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc, thời gian qua, các đơn vị đã tuân thủ nghiêm các quy định về an toàn lao động (ATLĐ); đặc biệt là đối với các khai trường khai thác và chế biến khoáng sản.
Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Sức khỏe - Minh Nhật - 1 giờ trước
Hiện nay, Covid 19 đang có dấu hiệu bùng phát trở lại, khi số ca mắc đang tiếp tục tăng. Theo dữ liệu từ Cục Khoa học Y tế thuộc Bộ Y tế Thái Lan cho thấy sự hiện diện ngày càng tăng của biến thể Omicron XEC tại Thái Lan từ đầu năm đến nay. Số ca Covid-19 tại Thái Lan đã lên đến hơn 71.000 ca.
Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Giáo dục - Thế Hạnh - 1 giờ trước
Những vũ điệu xoang, tamya Arya, dăm dar… được các em học sinh người DTTS thể hiện bằng những động tác thật khỏe khoắn, dứt khoát, nhưng không kém phần uyển chuyển, duyên dáng, nhịp nhàng, hòa nhịp cùng tiếng trống, tiếng cồng chiêng, tiếng khèn bầu dìu dặt cuốn hút người xem. Bởi các điệu múa và thanh âm ấy như máu thịt, hồn cốt của đồng bào DTTS Tây Nguyên, hiện nay được nhiều trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có ý thức gìn giữ và phát huy.
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phim trường số – Bước đột phá của Thái Nguyên trong phát triển công nghiệp nội dung số

Phim trường số – Bước đột phá của Thái Nguyên trong phát triển công nghiệp nội dung số

Khoa học - Công nghệ - Vân Khánh - 1 giờ trước
Việc phát triển nghệ thuật số không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là cơ hội để Thái Nguyên vươn mình, tạo dấu ấn riêng trong lĩnh vực kinh tế sáng tạo.
Góc khuất từ những căn “nhà tình thương” ở Đăk Tô: Nhiều vấn đề cần làm rõ từ báo cáo của UBND huyện Đăk Tô (Bài 6)

Góc khuất từ những căn “nhà tình thương” ở Đăk Tô: Nhiều vấn đề cần làm rõ từ báo cáo của UBND huyện Đăk Tô (Bài 6)

Pháp luật - Ngọc Chí - 2 giờ trước
Sau khi báo Dân tộc và Phát triển có loạt bài phản ánh: Góc khuất từ những căn “nhà tình thương” ở Đăk Tô, UBND huyện Đăk Tô đã có báo cáo số 153, ngày 13/5/2025 gửi UBND tỉnh Kon Tum báo cáo “kết quả kiểm tra, xác minh vụ việc báo chí phản ánh”. Tuy nhiên, nhiều nội dung của báo cáo đã khác so với báo cáo trước đây của chính UBND huyện Đăk Tô về vụ việc. Rất nhiều câu hỏi đặt ra cần các cơ quan chức năng tỉnh Kon Tum vào cuộc làm sáng tỏ vấn đề.
Đặc khu Lý Sơn và câu chuyện trồng rừng

Đặc khu Lý Sơn và câu chuyện trồng rừng

Môi trường sống - Trần Đình Quang - 2 giờ trước
Sau sắp xếp, tỉnh Quảng Ngãi sẽ còn 56 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có một đơn vị mới là Đặc khu Lý Sơn. Với diện tích hơn 10 km², dân số trên 22.000 người, hòn đảo tiền tiêu này được kỳ vọng trở thành đặc khu phát triển xanh, sạch, đẹp. Tuy nhiên, để Lý Sơn thực sự "cất cánh", bài toán trồng, bảo vệ và phục hồi rừng cây vốn từng bao phủ các ngọn núi và vùng ven biển đảo cần được đặt lên hàng đầu.
Phó Giám đốc phụ trách sở Dân tộc và Tôn giáo Quảng Trị nhận Bằng khen của Trung ương Hội LHPN Việt Nam

Phó Giám đốc phụ trách sở Dân tộc và Tôn giáo Quảng Trị nhận Bằng khen của Trung ương Hội LHPN Việt Nam

Gương sáng - Khánh Ngân - 2 giờ trước
Bà Hồ Thị Minh - Đại biểu Quốc hội, Phó Giám đốc phụ trách sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Quảng Trị, vừa vinh dự được Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Việt Nam khen thưởng và biểu dương vì thành tích tiêu biểu trong quá trình triển khai, thực hiện Dự án 8.
Phát hiện, trục vớt khối lượng lớn bom, đạn gần cầu Hòa Bình

Phát hiện, trục vớt khối lượng lớn bom, đạn gần cầu Hòa Bình

Xã hội - Minh Nhật - 2 giờ trước
Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hòa Bình đã phát hiện, trục vớt một lượng lớn vật nổ sót lại sau chiến tranh tại khu vực lòng sông Đà, gần chân cầu Hòa Bình (thuộc địa bàn phường Tân Thịnh, Tp. Hòa Bình).