Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Ơ Đu ở xứ Nghệ: Nhiều trăn trở trên hành trình hội nhập (Bài 4)

Thanh Hải - 11:55, 30/10/2022

Trên hành trình phát triển tộc người Ơ Đu, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền trong việc chăm lo, hỗ trợ người Ơ Đu bằng nhiều cách, thì người Ơ Đu ở bản Văng Môn, xã Nga My, huyện Tương Dương (Nghệ An) cũng đã quyết tâm vươn lên, hòa nhập và phát triển cùng cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Nếp nhà sàn bằng gỗ của người Ơ Đu ở bản Văng Môn
Một ngôi nhà sàn bằng gỗ của người Ơ Đu ở bản Văng Môn

Còn nhiều trăn trở…

Ông Lo Thanh Bình là người Ơ Đu có tuổi Đảng nhiều nhất ở Văng Môn. Bản thân ông cũng là người lưu giữ được ngôn ngữ Ơ Đu. Ông Bình bảo: Ngôn ngữ Ơ Đu khó học, khó nói và viết. Khi giao tiếp với người già trong bản, tôi vẫn thường xuyên nói tiếng Ơ Đu đấy. Nếu không nói thì quên mất.

Ông Lô Thanh Bình là một trong số những người già ở bản biết viết và nói tiếng Ơ Đu
Ông Lô Thanh Bình là một trong số những người già ở bản biết viết và nói tiếng Ơ Đu

Ông Lo Văn Cường cũng là người biết nói và viết tiếng Ơ Đu. Là thầy mo của bản, nên ngày hội đón tiếng sấm đầu năm mới, đích thân ông Cường đã làm chủ lễ, cúng bằng tiếng Ơ Đu. Ông Cường cho biết: Người nói và viết được tiếng Ơ Đu không nhiều. Thực tế thì tiếng Ơ Đu vay mượn tiếng Thái, Khơ Mú cũng nhiều nên khi phát âm, người dân tộc khác cứ tưởng đó là tiếng Thái, tiếng Khơ Mú.

Số người biết viết, biết đọc tiếng Ơ Đu chỉ đếm trên đầu ngón tay. Lo sợ bị mai một, người dân bản Văng Môn vẫn thường nói và dạy con cháu tiếng Ơ Đu mỗi ngày. Thực tế thì, cũng đã có 4 lớp dạy tiếng Ơ Đu được triển khai cho bà con bản Văng Môn bằng sự nỗ lực của các cấp, ngành. Thậm chí, có bộ phận đã sang tận Lào, tìm hiểu tiếng Ơ Đu của bản làng bên ấy để về giảng dạy cho phù hợp.

Trưởng bản Văng Môn Lương Thị Lan trầm ngâm: Do nhiều nguyên nhân, nên việc học viết và nói tiếng Ơ Đu vẫn không hiệu quả. Số lượng người trẻ biết nói và viết còn ít. Dân bản rất mong muốn được bảo tồn chữ viết và tiếng nói của dân tộc mình.

Ông Lô Thanh Bình và Trưởng bản Văng Môn Lương Thị Lan đau đáu về việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết Ơ Đu
Ông Lô Thanh Bình và Trưởng bản Văng Môn Lương Thị Lan đau đáu về việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết Ơ Đu

Trong quá trình thu thập tài liệu phục vụ nghiên cứu sinh, nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương Vi Tân Hợi nhận thấy: Do ở xen kẽ nên bản sắc văn hóa của người Ơ Đu mờ nhạt và chịu ảnh hưởng của người Thái, Khơ Mú; kể cả trang phục cũng vậy.

Cũng vì lo sợ văn hóa bị phai nhạt, phụ nữ Ơ Đu đang “vực lại” nghề dệt của tổ tiên. Chiều chiều, sau những giờ đi nương rẫy, rãnh rỗi, họ đã lại miệt mài bên khung cửi. Già Vi Thị Dung, 75 tuổi nói rằng, bọn trẻ giờ ít người biết dệt vải, thêu váy. Mình phải làm để giữ gìn bản sắc, để con trẻ nhìn vào mà học tập.

Được biết, việc bảo tồn nét văn hóa truyền thống của người Ơ Đu đang được UBND xã Nga My và huyện Tương Dương thực hiện. Ông Lương Xuân Duy, Phó phòng Dân tộc huyện Tương Dương chia sẻ: Huyện đã khuyến khích người dân giữ nghề đan lát, dệt vải, duy trì lễ hội đón tiếng sấm đầu năm mới, duy trì đội văn nghệ…

Với chủ trương này, năm 2018 đã có 20 khung cửi được tặng cho bà con bản Văng Môn, cùng với đó là nhiều loại nhạc cụ như khèn, khắc luống… Những năm gần đây, lễ hội đón tiếng sấm đã được người Ơ Đu khôi phục lại bằng các nghi lễ, bằng các lễ vật, bằng lời cúng.

Phụ nữ Ơ Đu vẫn giữ thói quen thêu váy
Phụ nữ Ơ Đu vẫn giữ thói quen thêu váy

Những nỗ lực vì người Ơ Đu

Để hỗ trợ phát triển tộc người đặc biệt này, năm 2017, tỉnh Nghệ An đã phê duyệt Đề án Hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội dân tộc Ơ Đu giai đoạn 2016 - 2025, với kinh phí 120 tỷ đồng, nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần một cách bền vững; tăng cường chăm sóc sức khỏe, cải thiện giống nòi và bảo tồn các nét văn hóa truyền thống của họ; bảo tồn và phát huy tiếng nói, nhà ở, phong tục tập quán...

Những nỗ lực ấy, đã đem lại sự thay đổi tích cực đời sống đồng bào Ơ Đu. Đến nay, bản Văng Môn đã được đầu tư 15 giếng khoan; 20 khung cửi phát triển nghề dệt may truyền thống; 77 chuồng bò xây mới kiên cố và 304 con bò giống; 77 máy cắt cỏ, cải tạo 8,5 ha đất trồng cỏ và cung cấp cỏ giống. Nhà văn hóa được xây dựng, với kinh phí 4,5 tỷ đồng, rộng, đẹp cùng các thiết bị loa đài, hỗ trợ đội văn nghệ của bản; mở các khóa học tiếng Ơ Đu...

Cuộc sống của người Ơ Đu ở bản Văng Môn vẫn còn nhiều khó khăn
Cuộc sống của người Ơ Đu ở bản Văng Môn vẫn còn nhiều khó khăn

Theo lãnh đạo huyện Tương Dương, người Ơ Đu tập trung về một bản Văng Môn thuận lợi cho việc đầu tư và bảo tồn các yếu tố văn hóa, nhưng cũng sẽ xuất hiện thách thức, bởi khi về đây, bà con tiếp xúc nhiều và thường xuyên với lối sống ngày càng hiện đại của người Thái, người Kinh lân cận. Trước hết là tiếng nói, đã pha trộn quá nhiều; thứ nữa là, trang phục và trong sinh hoạt hàng ngày cũng chịu ảnh hưởng lớn của các dân tộc sinh sống bên cạnh.

Do đó, vấn đề mà các cấp chính quyền quan tâm là, cần có một sự khảo sát toàn diện, nghiên cứu sâu về ngôn ngữ từ góc độ văn hóa để tìm ra những yếu tố cần bảo tồn; những yếu tố tiếp biến cần phát huy; Đặt việc bảo tồn ngôn ngữ lên hàng đầu, xem đó là cái gốc để bảo tồn các yếu tố văn hóa khác, làm phong phú thêm nét đẹp văn hóa của người Ơ Đu.

Bên cạnh đó, để bảo tồn, phát văn hóa tộc người Ơ Đu, thì cần phải phát huy sức mạnh cộng đồng người Ơ Đu. Đó là sự liên kết giữa các thành viên trong tộc người, quan hệ họ hàng cũng như các mối liên kết khác, được hình thành từ trong quá trình lịch sử. Đồng thời, nên có hướng, tầm nhìn quy hoạch xây dựng lại bản Văng Môn theo cấu trúc không gian làng, bản truyền thống của người Ơ Đu; tiếp tục hỗ trợ phục dựng và duy trì các lễ hội quan trọng như lễ đón tiếng sấm, lễ ăn cơm mới, rước hồn lúa và mừng nhà mới…

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Lê Sơn Hải tiếp Đoàn đại biểu Người có uy tín TP. Đà Nẵng

Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Lê Sơn Hải tiếp Đoàn đại biểu Người có uy tín TP. Đà Nẵng

Chiều 2/6, tại trụ sở Ủy ban Dân tộc (UBDT), Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT Lê Sơn Hải đã có buổi gặp mặt thân mật đoàn đại biểu Người có uy tín tiêu biểu trong đồng bào DTTS TP. Đà Nẵng nhân dịp đoàn ra thăm Thủ đô Hà Nội. Ông Nguyễn Cao Cường - Trưởng ban Tôn giáo TP. Đà Nẵng làm Trưởng đoàn.
Para Games 2023: Thử thách về nghị lực

Para Games 2023: Thử thách về nghị lực

Thể thao - Giải trí - PV - 18:54, 03/06/2023
ASEAN Para Games 12 chính thức khai mạc vào ngày 3/6. Đây là cơ hội lớn để các tuyển thủ thể thao người khuyết tật Việt Nam thử thách ý chí và nghị lực bản thân và khẳng định khát vọng chiến thắng ở đấu trường khu vực.
Thu nhập cao từ vải lai chín sớm

Thu nhập cao từ vải lai chín sớm

Kinh tế - Thanh Nga - 18:49, 03/06/2023
Năm nay thời tiết thuận lợi, những vườn vải lai ở xã Xuân Quang (huyện Bảo Thắng, Lào Cai) phát triển tươi tốt, cho năng suất cao. Trong một tuần trở lại đây, người dân tại xã Xuân Quang đang hối hả bước vào thu hoạch vải lai chín sớm.
Quảng Nam: Quan tâm chăm sóc sức khỏe cho đồng bào DTTS khu vực biên giới

Quảng Nam: Quan tâm chăm sóc sức khỏe cho đồng bào DTTS khu vực biên giới

Sức khỏe - T.Nhân - 18:36, 03/06/2023
Trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, tại khu vực biên giới, nhiều ngôi làng của đồng bào DTTS nằm cách xa trung tâm xã, thường bị chia cắt khi mưa lũ về dẫn tới nhu cầu thăm khám, chữa bệnh khi ốm đau của bà con chưa được đáp ứng kịp thời. Do đó, tỉnh luôn dành sự quan tâm hỗ trợ tốt nhất và phát triển hệ thống y tế cơ sở để phục vụ người dân.
Thủ tướng Australia bắt đầu thăm chính thức Việt Nam

Thủ tướng Australia bắt đầu thăm chính thức Việt Nam

Tin tức - PV - 14:15, 03/06/2023
Trưa 3/6, chuyên cơ chở Thủ tướng Australia Anthony Albanese và Đoàn đại biểu Australia đã hạ cánh xuống sân bay Nội Bài (Hà Nội), bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam từ ngày 3 - 4/6 theo lời mời của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ với các địa phương

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ với các địa phương

Thời sự - PV - 08:05, 03/06/2023
Sáng 3/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2023. Phiên họp được kết nối trực tuyến tới trụ sở UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Vườn Quốc gia Cúc Phương (hay rừng Cúc Phương) là một khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận ranh giới 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Vườn Quốc gia này có hệ động thực vật phong phú đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại đây. Đây cũng là vườn quốc gia đầu tiên tại Việt Nam.
Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Media - Hoàng Quý - 00:54, 03/06/2023
Vườn Quốc gia Cúc Phương (hay rừng Cúc Phương) là một khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận ranh giới 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Vườn Quốc gia này có hệ động thực vật phong phú đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại đây. Đây cũng là vườn quốc gia đầu tiên tại Việt Nam.
Dân tộc Pà Thẻn

Dân tộc Pà Thẻn

Media - Hồng Phúc - Việt Hùng - 00:47, 03/06/2023
Pà Thẻn thuộc nhóm DTTS rất ít người, cư trú chủ yếu tại các huyện Bắc Quang, Quang Bình, tỉnh Hà Giang và các huyện Chiêm Hóa, Yên Sơn, Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. Theo số liệu Điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 DTTS năm 2019, dân số người Pà Thẻn là 8.248 người.
Rau càng cua với sức khỏe con người

Rau càng cua với sức khỏe con người

Media - Hoàng Quý - 00:28, 03/06/2023
Rau càng cua là loại rau chứa nhiều dinh dưỡng với 92% nước cùng 8% là các vitamin, khoáng chất như Beta Caroten, sắt, Kali, Magiê, Vitamin C,… Không chỉ là một loại rau có nhiều giá trị về dinh dưỡng, rau càng cua còn đóng vai trò như một vị thuốc dùng để điều trị nhiều bệnh và bảo vệ sức khỏe con người như chống viêm, giảm lượng Cholesterol, chống Oxy hóa... Sau đây là một số công dụng của rau càng cua với sức khỏe con người mời các bạn tham khảo.
Thông cáo báo chí số 11, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Thông cáo báo chí số 11, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Tin tức - PV - 00:27, 03/06/2023
Thứ sáu, ngày 2/6/2023, Quốc hội tiếp tục ngày làm việc thứ 11 của Kỳ họp thứ 5 tại Nhà Quốc hội với các phiên họp toàn thể tại hội trường dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Tin trong ngày - 2/6/2023

Tin trong ngày - 2/6/2023

Media - BDT - 20:00, 02/06/2023
Bản tin hôm nay có những thông tin đáng chú ý sau: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm, chúc mừng các chức sắc, tăng ni, Phật tử Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh; Thêm 12 di sản được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.