Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Nghệ nhân Ưu tú ở Phước Thắng tận tâm truyền dạy mã la

Thái Sơn Ngọc - 19:51, 12/06/2025

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm có phong cách biểu diễn nhạc cụ mộc mạc mà hấp dẫn thu hút người xem. Ông là Nghệ nhân có khả năng sử dụng thành thục các nhạc cụ truyền thống của dân tộc Raglay như mã la, chapi, kèn bầu. Thực hiện Dự án 6 Chương trình MTQG 1719 về Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, Nghệ nhân đã tận tâm truyền dạy biểu diễn mã la cho người dân các xã trên địa bàn huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận.

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy biểu diễn mã la cho người dân xã Phước Thắng, huyện Bác Ái.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy biểu diễn mã la cho người dân xã Phước Thắng

Đến thăm Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm tại nhà riêng ở thôn Ma Oai, xã Phước Thắng, chúng tôi gặp ông đang cân chỉnh âm thanh bộ mã la của gia đình chuẩn bị mở lớp truyền dạy cho học sinh trong dịp nghỉ hè 2025.

Trao đổi với Nghệ nhân ưu tú Mai Thấm, chúng tôi được biết, từ năm 2022 tới nay, thực hiện Dự án 6 Chương trình MTQG 1719, ông đã tham gia truyền dạy 6 lớp biểu diễn mã la cho hơn 150 học viên đồng bào Raglay ở các xã Phước Hòa, Phước Tân, Phước Chính. Chỉ trong thời gian ba ngày cho mỗi khóa học, với sự tận tâm ông đã hướng dẫn học viên kiến thức căn bản về cách biểu diễn mã la, với các bài bản phổ biến trong lễ cưới, lễ bỏ mả, lễ ăn đầu lúa mới, lễ báo hiếu.

Chia sẻ về mã la, Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm giải thích cặn kẽ, mã la được coi là vật thiêng của bản làng. Đồng bào Raglay gọi mã la là sar, đây là một loại chiêng không có núm, làm bằng đồng cùng dạng với bộ chiêng của các dân tộc ở Tây Nguyên. Cách đánh mã la mỗi người mang một chiếc vào vai trái, đánh bằng nắm tay phải vào mặt ngoài mã la để tạo âm thanh. Tay trái lót mặt trong mã la để giữ thăng bằng, đồng thời vừa điều khiển cường độ, trường độ âm thanh. Bằng những thao tác cụ thể như mở bàn tay cho âm ngân vang; ép bàn tay vào mặt trong nhẹ hoặc mạnh cho âm trầm hoặc âm câm…

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm hòa tấu đàn chapi cùng nhạc cụ mã la.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm hòa tấu đàn chapi cùng nhạc cụ mã la

Trong đời sống của dân tộc Raglay, mã la được xem là tài sản quý giá, gia đình nào có mã la là thể hiện sự giàu có của mình và giữ gìn như vật gia bảo. Bà con sống không thể thiếu mã la, mỗi làng đều có 3 - 5 mã la được lưu truyền từ đời trước đến đời sau. Đồng bào Raglay từ khi sinh ra lớn lên cho đến lúc từ giã cõi đời về với tổ tiên gắn liền với âm thanh mã la.

Ngoài chức năng biểu diễn trong các lễ hội truyền thống, mã la còn “có mặt” cất tiếng trong các chương trình văn nghệ, hoạt động vui chơi giải trí của bà con bản làng. Mã la là loại nhạc cụ có tính “quần chúng”, từ người già đến phụ nữ, trẻ em đều đánh được mã la một cách bài bản, thành thục, đúng nhịp điệu. Các nghệ nhân Raglay còn hòa âm giữa mã la với trống, kèn bầu, chapi tạo nên âm thanh rộn ràng, đầm ấm an vui…

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm cũng chia sẻ, thời trai trẻ ông được biên chế về đơn vị B5 tham gia đánh Mỹ trên chiến trường Bác Ái Tây. Ông cùng đồng đội anh dũng chiến đấu bảo vệ khu căn cứ cách mạng Bác Ái đến ngày quê hương Ninh Thuận hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất. 

Phục viên trở về bản làng, ông đã tích cực tham gia công tác địa phương và nỗ lực sản xuất bảo đảm đời sống gia đình no ấm. Ông được Chủ tịch nước tặng thưởng Huy chương Kháng chiến hạng Nhì do đã có thành tích trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Khi đời sống kinh tế gia đình ổn định, ông dành thời gian nghiên cứu, truyền dạy bảo tồn nhạc cụ truyền thống của đồng bào Raglay.

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm biểu diễn kèn bầu, nhạc cụ truyyền thống đồng bào Raglay.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm biểu diễn kèn bầu, nhạc cụ truyyền thống đồng bào Raglay
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm với bộ mã la 8 chiếc được coi là bảo vật của tộc họ Mai ở Phước Thắng.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm với bộ mã la 8 chiếc được coi là bảo vật của tộc họ Mai ở Phước Thắng

Hiện trong tộc họ Mai xã Phước Thắng đã để lại cho con cháu bốn chiếc mã la được ông thừa kế cất giữ xem như báu vật gia đình. Tuy nhiên, Đội mã la cần có tám chiếc mới bày tỏ hết lời ăn tiếng nói tình cảm của đồng bào Raglay kết nối với hồn thiêng rừng núi ông bà, với tổ tiên. Do đó, ông dắt hai con trâu đi bộ hơn ba chục cây số theo đường mòn ra Cam Ranh (Khánh Hòa) đổi bốn chiếc mã la gùi về làng. 

Ông say mê giới thiệu với chúng tôi về vị trí của từng chiếc mã la trong dàn “đồng thanh” của núi rừng Bác Ái. Trong đó, quan trọng nhất, là chiếc mã la mẹ giữ nhịp cho các mã la bố, mã la con cất tiếng, tạo nên bản hòa âm đặc sắc của núi rừng trong các dịp mừng đón lễ hội, vui mùa lúa mới, cưới hỏi, bỏ mả.

Nhờ bộ mã la này, ông dốc lòng truyền dạy cho 40 học sinh Trường THCS Lê Lợi và Trường Phổ thông DTNT Pi Năng Tắc biểu diễn thành thục mã la. Để ghi nhận công lao đóng góp của ông Mai Thấm, tháng 11/2015, ông vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, vì đã có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc.

Đội mã la học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Pi Năng Tắc Pi Năng Tắc do Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy.
Đội mã la học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Pi Năng Tắc Pi Năng Tắc do Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy

Anh Hà Quốc Huy, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thắng ghi nhận,  Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm nêu gương động viên con cháu nỗ lực làm ăn vươn lên bảo đảm cuộc sống gia đình no ấm. Ông tích cực tham gia giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa đồng bào Raglay, vận động bà con tộc họ đoàn kết chung tay xây dựng nông thôn mới; bảo vệ khu dân cư bình yên. 

Ông tận tâm truyền dạy biểu diễn mã la góp phần bảo tồn di sản văn hóa quý báu của đồng bào Raglay địa phương. Với đức tính tận tâm truyền dạy nhạc cụ truyền thống dân tộc, Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm được đồng bào Ragay các bản làng tin yêu.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.