Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Nghệ nhân Ưu tú ở Phước Thắng tận tâm truyền dạy mã la

Thái Sơn Ngọc - 19:51, 12/06/2025

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm có phong cách biểu diễn nhạc cụ mộc mạc mà hấp dẫn thu hút người xem. Ông là Nghệ nhân có khả năng sử dụng thành thục các nhạc cụ truyền thống của dân tộc Raglay như mã la, chapi, kèn bầu. Thực hiện Dự án 6 Chương trình MTQG 1719 về Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, Nghệ nhân đã tận tâm truyền dạy biểu diễn mã la cho người dân các xã trên địa bàn huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận.

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy biểu diễn mã la cho người dân xã Phước Thắng, huyện Bác Ái.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy biểu diễn mã la cho người dân xã Phước Thắng

Đến thăm Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm tại nhà riêng ở thôn Ma Oai, xã Phước Thắng, chúng tôi gặp ông đang cân chỉnh âm thanh bộ mã la của gia đình chuẩn bị mở lớp truyền dạy cho học sinh trong dịp nghỉ hè 2025.

Trao đổi với Nghệ nhân ưu tú Mai Thấm, chúng tôi được biết, từ năm 2022 tới nay, thực hiện Dự án 6 Chương trình MTQG 1719, ông đã tham gia truyền dạy 6 lớp biểu diễn mã la cho hơn 150 học viên đồng bào Raglay ở các xã Phước Hòa, Phước Tân, Phước Chính. Chỉ trong thời gian ba ngày cho mỗi khóa học, với sự tận tâm ông đã hướng dẫn học viên kiến thức căn bản về cách biểu diễn mã la, với các bài bản phổ biến trong lễ cưới, lễ bỏ mả, lễ ăn đầu lúa mới, lễ báo hiếu.

Chia sẻ về mã la, Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm giải thích cặn kẽ, mã la được coi là vật thiêng của bản làng. Đồng bào Raglay gọi mã la là sar, đây là một loại chiêng không có núm, làm bằng đồng cùng dạng với bộ chiêng của các dân tộc ở Tây Nguyên. Cách đánh mã la mỗi người mang một chiếc vào vai trái, đánh bằng nắm tay phải vào mặt ngoài mã la để tạo âm thanh. Tay trái lót mặt trong mã la để giữ thăng bằng, đồng thời vừa điều khiển cường độ, trường độ âm thanh. Bằng những thao tác cụ thể như mở bàn tay cho âm ngân vang; ép bàn tay vào mặt trong nhẹ hoặc mạnh cho âm trầm hoặc âm câm…

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm hòa tấu đàn chapi cùng nhạc cụ mã la.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm hòa tấu đàn chapi cùng nhạc cụ mã la

Trong đời sống của dân tộc Raglay, mã la được xem là tài sản quý giá, gia đình nào có mã la là thể hiện sự giàu có của mình và giữ gìn như vật gia bảo. Bà con sống không thể thiếu mã la, mỗi làng đều có 3 - 5 mã la được lưu truyền từ đời trước đến đời sau. Đồng bào Raglay từ khi sinh ra lớn lên cho đến lúc từ giã cõi đời về với tổ tiên gắn liền với âm thanh mã la.

Ngoài chức năng biểu diễn trong các lễ hội truyền thống, mã la còn “có mặt” cất tiếng trong các chương trình văn nghệ, hoạt động vui chơi giải trí của bà con bản làng. Mã la là loại nhạc cụ có tính “quần chúng”, từ người già đến phụ nữ, trẻ em đều đánh được mã la một cách bài bản, thành thục, đúng nhịp điệu. Các nghệ nhân Raglay còn hòa âm giữa mã la với trống, kèn bầu, chapi tạo nên âm thanh rộn ràng, đầm ấm an vui…

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm cũng chia sẻ, thời trai trẻ ông được biên chế về đơn vị B5 tham gia đánh Mỹ trên chiến trường Bác Ái Tây. Ông cùng đồng đội anh dũng chiến đấu bảo vệ khu căn cứ cách mạng Bác Ái đến ngày quê hương Ninh Thuận hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất. 

Phục viên trở về bản làng, ông đã tích cực tham gia công tác địa phương và nỗ lực sản xuất bảo đảm đời sống gia đình no ấm. Ông được Chủ tịch nước tặng thưởng Huy chương Kháng chiến hạng Nhì do đã có thành tích trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Khi đời sống kinh tế gia đình ổn định, ông dành thời gian nghiên cứu, truyền dạy bảo tồn nhạc cụ truyền thống của đồng bào Raglay.

Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm biểu diễn kèn bầu, nhạc cụ truyyền thống đồng bào Raglay.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm biểu diễn kèn bầu, nhạc cụ truyyền thống đồng bào Raglay
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm với bộ mã la 8 chiếc được coi là bảo vật của tộc họ Mai ở Phước Thắng.
Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm với bộ mã la 8 chiếc được coi là bảo vật của tộc họ Mai ở Phước Thắng

Hiện trong tộc họ Mai xã Phước Thắng đã để lại cho con cháu bốn chiếc mã la được ông thừa kế cất giữ xem như báu vật gia đình. Tuy nhiên, Đội mã la cần có tám chiếc mới bày tỏ hết lời ăn tiếng nói tình cảm của đồng bào Raglay kết nối với hồn thiêng rừng núi ông bà, với tổ tiên. Do đó, ông dắt hai con trâu đi bộ hơn ba chục cây số theo đường mòn ra Cam Ranh (Khánh Hòa) đổi bốn chiếc mã la gùi về làng. 

Ông say mê giới thiệu với chúng tôi về vị trí của từng chiếc mã la trong dàn “đồng thanh” của núi rừng Bác Ái. Trong đó, quan trọng nhất, là chiếc mã la mẹ giữ nhịp cho các mã la bố, mã la con cất tiếng, tạo nên bản hòa âm đặc sắc của núi rừng trong các dịp mừng đón lễ hội, vui mùa lúa mới, cưới hỏi, bỏ mả.

Nhờ bộ mã la này, ông dốc lòng truyền dạy cho 40 học sinh Trường THCS Lê Lợi và Trường Phổ thông DTNT Pi Năng Tắc biểu diễn thành thục mã la. Để ghi nhận công lao đóng góp của ông Mai Thấm, tháng 11/2015, ông vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, vì đã có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc.

Đội mã la học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Pi Năng Tắc Pi Năng Tắc do Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy.
Đội mã la học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Pi Năng Tắc Pi Năng Tắc do Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm truyền dạy

Anh Hà Quốc Huy, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thắng ghi nhận,  Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm nêu gương động viên con cháu nỗ lực làm ăn vươn lên bảo đảm cuộc sống gia đình no ấm. Ông tích cực tham gia giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa đồng bào Raglay, vận động bà con tộc họ đoàn kết chung tay xây dựng nông thôn mới; bảo vệ khu dân cư bình yên. 

Ông tận tâm truyền dạy biểu diễn mã la góp phần bảo tồn di sản văn hóa quý báu của đồng bào Raglay địa phương. Với đức tính tận tâm truyền dạy nhạc cụ truyền thống dân tộc, Nghệ nhân Ưu tú Mai Thấm được đồng bào Ragay các bản làng tin yêu.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Quảng Ngãi: Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Ngọc Hồi mới vận hành đã gặp sự cố, hàng ngàn m3 khối nước, rác thải tràn ra môi trường

Quảng Ngãi: Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Ngọc Hồi mới vận hành đã gặp sự cố, hàng ngàn m3 khối nước, rác thải tràn ra môi trường

Bạn đọc - Ngọc Chí - 9 phút trước
Khu liên hiệp xử lý rác thải rắn Ngọc Hồi, xã Bờ Y, tỉnh Quảng Ngãi sau nhiều lần trễ hẹn, mới được đưa vào vận hành tháng 4/2025 đã gặp sự cố “thủng” ô chứa rác. Lượng lớn nước, rác thải trôi xuống đã làm bồi lấp ao nuôi cá, hoa màu của các hộ dân và ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Truy tìm người phụ nữ lừa đảo, chiếm đoạt 500 triệu đồng rồi bỏ trốn

Truy tìm người phụ nữ lừa đảo, chiếm đoạt 500 triệu đồng rồi bỏ trốn

Pháp luật - Tào Đạt - 29 phút trước
Sau khi nhận 500 triệu đồng tiền bán đất của ông Tâm, đối tượng Loan hẹn nạn nhân đến văn phòng công chứng, nhưng trong thời gian chờ thực hiện thủ tục, thì người phụ nữ này đã bán nhà và rời khỏi nơi cư trú.
Gia Lai: Chuẩn bị tổ chức Lễ hội “Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ”

Gia Lai: Chuẩn bị tổ chức Lễ hội “Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ”

Sắc màu 54 - T.Nhân - 1 giờ trước
UBND tỉnh Gia Lai vừa ban hành Kế hoạch về việc tổ chức Lễ hội “Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ năm 2025”.
20 căn nhà ở Cà Mau bị sập và tốc mái do dông lốc và mưa lớn

20 căn nhà ở Cà Mau bị sập và tốc mái do dông lốc và mưa lớn

Xã hội - Tào Đạt - 1 giờ trước
Trận dông lốc kèm theo mưa lớn đã làm 20 căn nhà của người dân ở xã Vĩnh Phước, tỉnh Cà Mau sập và tốc mái. Chính quyền địa phương đang khẩn trương giúp đỡ người dân khắc phục hậu quả.
TP. Hồ Chí Minh: Đã có cán bộ viên chức xin nghỉ vì áp lực công việc

TP. Hồ Chí Minh: Đã có cán bộ viên chức xin nghỉ vì áp lực công việc

Thời sự - Duy Chí - 1 giờ trước
Nhiều xã, phường tại TP.Hồ Chí Minh sau sáp nhập dân số lên trên 100.000 đến trên 200.000 người. Mặc dù, các hoạt động chính quyền, xử lý hồ sơ đã được số hoá. Nhưng với khối lượng công việc quá lớn, nhân sự có hạn lại kiêm thêm nhiều đầu việc, đã có không ít người không chịu nổi áp lực đã làm đơn xin nghỉ việc.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Quảng Ngãi: Nghi ngờ phân bón kém chất lượng, người dân làm đơn kiến nghị

Quảng Ngãi: Nghi ngờ phân bón kém chất lượng, người dân làm đơn kiến nghị

Pháp luật - Ngọc Chí - 2 giờ trước
Sau khi mua phân bón hỗn hợp NPK Con cò vàng NPK 20-10-10 về bón cho cây cà phê, nhưng phân không tan, cà phê rụng quả. Nghi ngờ phân bón kém chất lượng nên người dân làm đơn kiến nghị gửi đến cơ quan chức năng tỉnh Kon Tum cũ (nay là tỉnh Quảng Ngãi). Đơn kiến nghị đã hơn 1 tháng nhưng vụ việc vẫn chưa có kết quả cuối cùng.
Hướng dẫn cách nuôi cà ra hiệu quả

Hướng dẫn cách nuôi cà ra hiệu quả

Bạn của nhà nông - T.Hợp - 2 giờ trước
Cà ra còn gọi là cua lông, nổi tiếng với hương vị thơm ngon là nguồn thực phẩm giàu dưỡng chất đối với sức khỏe. Thịt cà ra chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Cà ra còn chứa hàm lượng canxi cao, giúp phát triển hệ xương khớp chắc khỏe.
Tổng Bí thư: Tiếp tục chủ động rà soát, hoàn thiện dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng

Tổng Bí thư: Tiếp tục chủ động rà soát, hoàn thiện dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng

Thời sự - PV - 2 giờ trước
Sáng 30/7, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì làm việc với Tiểu ban Văn kiện, Thường trực Tiểu ban Kinh tế - xã hội, Thường trực Tiểu ban Điều lệ Đảng Đại hội XIV của Đảng và Thường trực Ban Chỉ đạo tổng kết 40 năm đổi mới về dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng.
Kịp thời hỗ trợ 2 bé gái 13 tuổi bị người lạ dụ dỗ đưa đi khỏi địa phương trở về với gia đình

Kịp thời hỗ trợ 2 bé gái 13 tuổi bị người lạ dụ dỗ đưa đi khỏi địa phương trở về với gia đình

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Theo thông tin Công an tỉnh Lào Cai, một người đàn ông đã đến công an trình báo việc con gái 13 tuổi bị một người lạ mặt sử dụng xe ô tô màu trắng đưa đi khỏi địa phương.
Nhiều tuyến đường giao thông miền núi Nghệ An vẫn bị

Nhiều tuyến đường giao thông miền núi Nghệ An vẫn bị "tê liệt" cục bộ

Xã hội - Thanh Hải - 3 giờ trước
Những tuyến đường bị xé toạc, vùi lấp, thậm chí cuốn trôi… là bức tranh về hạ tầng giao thông vùng lũ miền núi Nghệ An. Trong bối cảnh thiệt hại nặng nề này, không biết đến bao giờ, hạ tầng giao thông nơi đây mới được thông suốt.