Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cần sớm gỡ khó cho công tác dạy tiếng Chăm

Nguyệt Anh - 16:29, 08/06/2025

Hoạt động dạy và học chữ Chăm đang trở thành nhu cầu thiết yếu của học sinh các trường tiểu học vùng đồng bào dân tộc Chăm các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận nhằm góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của cha ông. Song thực trạng dạy và học chữ Chăm trên địa bàn 2 tỉnh này còn nhiều khó khăn, bất cập, cần sớm được tháo gỡ.

Học sinh tiểu học vùng đồng bào Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận được học Chữ Chăm. Trong ảnh: Thầy giáo Dổng Bé hướng dẫn học sinh Trường TH Hiếu Lễ, xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước học chữ Chăm.
Học sinh tiểu học vùng đồng bào Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận được học Chữ Chăm. Ảnh Thái Sơn Ngọc

Hiện nay, tỉnh Ninh Thuận có 33 giáo viên chuyên trách và 5 giáo viên kiêm nhiệm giảng dạy tiếng Chăm cho 8.908 học sinh thuộc 308 lớp ở 24 trường tiểu học tại các huyện Ninh Phước, Ninh Hải, Thuận Bắc, Thuận Nam, Ninh Sơn và TP. Phan Rang - Tháp Chàm. Lớp 1 và lớp 2 được dạy theo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018; các khối lớp còn lại thực hiện theo chương trình hiện hành tại Quyết định số 74/2008/QĐ-BGDĐT về Chương trình tiếng Chăm cấp tiểu học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.

Theo bà Lê Thái Trường Thi, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Ninh Thuận, việc dạy tiếng Chăm hiện được triển khai theo Thông tư số 34/2020/TT-BGDĐT. Chương trình chính khóa tại các trường tiểu học đã góp phần tích cực vào việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào Chăm. Học sinh yêu thích môn học, tích cực tham gia, với tỷ lệ đạt yêu cầu trở lên về 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết lên đến 99,8%. Hằng năm, ngành Giáo dục tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên dạy tiếng Chăm.

Tại Trường Tiểu học Vĩnh Thuận (thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước), nơi có hơn 98% học sinh là người Chăm, các em được học tiếng mẹ đẻ ngay từ lớp 1. Cô giáo Đàng Thị Sơn có gần 30 năm kinh nghiệm dạy tiếng Chăm chia sẻ: “Chữ Chăm khó viết, khó nhớ, vì nhiều nét, nhưng với tình yêu ngôn ngữ dân tộc, tôi luôn tìm phương pháp giảng dạy giúp các em học sinh dễ nhớ, dễ hiểu. Việc cải tiến tài liệu, sách giáo khoa đã giúp việc giảng dạy ngày càng thuận lợi hơn”.

Được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và chương trình học, các trường tiểu học vùng đồng bào Chăm ở Ninh Thuận duy trì đều đặn 3 - 4 tiết tiếng Chăm mỗi tuần. Tại Trường Tiểu học Mỹ Nghiệp - Chung Mỹ (huyện Ninh Phước), năm học 2024 - 2025, có 37 cán bộ, giáo viên giảng dạy cho 632 học sinh người Chăm trong 21 lớp. Nhà trường được đầu tư xây dựng khang trang, tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập và giảng dạy tiếng Chăm - môn học đã được duy trì ổn định hơn 40 năm qua.

Một tiết học chữ Chăm tại trường tiểu học ở Bình Thuận
Một tiết học chữ Chăm tại trường tiểu học ở Bình Thuận

Còn ở tỉnh Bình Thuận, 12 cơ sở giáo dục tiểu học đang triển khai dạy tiếng Chăm tự chọn với 149 lớp và 3.798 học sinh từ lớp 1 đến lớp 5. Toàn tỉnh có 50 giáo viên dạy tiếng Chăm, trong đó 48 người là giáo viên tiểu học người Chăm, giảng dạy kiêm nhiệm từ 2 - 4 tiết/tuần. Đội ngũ giáo viên đều đạt chuẩn trình độ tiểu học, có chứng nhận bồi dưỡng chuyên môn về dạy tiếng Chăm.

Năm 2020, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh phối hợp với Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Giáo dục nghề nghiệp huyện Bắc Bình tổ chức lớp bồi dưỡng tiếng Chăm và phương pháp giảng dạy cho 70 học viên là giáo viên, cán bộ quản lý người Chăm.

Theo đánh giá của ngành Giáo dục hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, việc dạy tiếng Chăm trong trường học nhận được sự đồng thuận cao của phụ huynh. Đây là giải pháp thiết thực không chỉ để bảo tồn ngôn ngữ, tri thức bản địa mà còn góp phần giáo dục toàn diện, nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ người Chăm.

Còn nhiều thách thức cần tháo gỡ

Dạy và học chữ Chăm đang trở thành nhu cầu thiết yếu tại các trường tiểu học ở vùng đồng bào dân tộc Chăm tại Ninh Thuận và Bình Thuận. Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn nhiều bất cập, trong đó nổi cộm là tình trạng thiếu sách giáo khoa và vở tập viết chữ Chăm.

Hiện nay, bộ sách giáo khoa chữ Chăm thực nghiệm cấp tiểu học được biên soạn từ năm 2002 theo chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, in với số lượng chỉ 1.000 bộ, phục vụ hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Qua hơn 20 năm sử dụng, bộ sách đã xuống cấp và không đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng. Tình trạng thiếu sách khiến nhiều học sinh phải học chung, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học.

Thầy giáo Đàng Năng Mạng rèn kỹ năng tập viết chữ Chăm cho học sinh Trường Tiểu học Mỹ Nghiệp - Chung Mỹ, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.
Thầy giáo Đàng Năng Mạng rèn kỹ năng tập viết chữ Chăm cho học sinh Trường Tiểu học Mỹ Nghiệp - Chung Mỹ, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận

Tại Trường Tiểu học Mỹ Nghiệp - Chung Mỹ (Ninh Thuận), nhà trường chỉ còn một số sách lớp 1 do mạnh thường quân tài trợ, được phát ra đầu giờ và thu lại cuối buổi. Giờ học của lớp 1D do thầy Đàng Năng Mạng phụ trách chỉ có 7 cuốn sách giáo khoa cho cả lớp. Thiếu thốn là vậy, nhưng học sinh vẫn say mê học tiếng mẹ đẻ, còn giáo viên mong ngành chức năng sớm in ấn sách giáo khoa và bổ sung đồ dùng học tập để nâng cao chất lượng giảng dạy.

Một khó khăn khác là thời lượng dạy chữ Chăm giảm từ 4 tiết xuống còn 2 tiết/tuần, không phù hợp với chương trình hiện hành, buộc giáo viên phải tự cắt giảm nội dung để phù hợp với thời lượng hạn chế.

Tại Bình Thuận, việc dạy tiếng Chăm ở cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông và giáo dục thường xuyên chưa triển khai được do thiếu điều kiện. Năm học 2024 - 2025, sách giáo khoa theo chương trình mới vẫn chưa được phát hành kịp thời. Các trường tiểu học buộc phải linh hoạt xây dựng kế hoạch dạy học tự chọn trên cơ sở sách cũ, kết hợp tranh ảnh và vật dụng sưu tầm tại địa phương. Đội ngũ giáo viên phần lớn chỉ được bồi dưỡng ngắn hạn tại chỗ, chưa đạt chuẩn ngành sư phạm dạy tiếng dân tộc thiểu số (DTTS) do thiếu nguồn tuyển sinh và kinh phí đào tạo.

Các em học sinh tiểu học dân tộc Chăm ở Bình Thuận chăm chú học tiếng Chăm
Các em học sinh tiểu học dân tộc Chăm ở Bình Thuận chăm chú trong một tiết học tiếng Chăm

Từ năm học 2022- 2023, theo chỉ đạo của Sở Nội vụ tỉnh Bình Thuận, các cơ sở giáo dục không còn được bố trí biên chế chuyên trách cho giáo viên dạy tiếng DTTS, chỉ tổ chức dạy học theo hình thức kiêm nhiệm (1- 4 tiết/tuần). Trong khi đó, môn tiếng DTTS là môn học tự chọn nhưng mang tính đặc thù cao, rất cần đội ngũ giáo viên chuyên trách để duy trì chất lượng.

Theo dự báo, giai đoạn 2026- 2030, tỉnh Bình Thuận cần 66 giáo viên dạy tiếng DTTS cho cấp tiểu học và 29 giáo viên cho cấp THCS. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Thuận kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm mở mã ngành đào tạo sư phạm tiếng DTTS theo hướng liên môn, đồng thời tổ chức bồi dưỡng đội ngũ hiện có, xây dựng Đề án phát triển giáo viên dạy tiếng DTTS nhằm đảm bảo yêu cầu bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Tại Ninh Thuận, ngành Giáo dục cũng đề xuất Chính phủ ban hành chính sách mới thay thế Nghị định số 82/2010/NĐ-CP về dạy học tiếng DTTS, vì nghị định này không còn phù hợp với Luật Giáo dục 2019. Đồng thời, cần có quy định cụ thể về biên chế, chế độ cho người học và người dạy tiếng DTTS; đưa nội dung nâng cao chất lượng dạy học tiếng DTTS vào Dự án 6 về bảo tồn các nét đẹp văn hóa dân tộc để phát triển du lịch theo Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng được kiến nghị sớm ban hành danh mục thiết bị dạy học và xuất bản sách giáo khoa tiếng Chăm từ lớp 1 đến lớp 5 để đưa vào sử dụng.

Tới đây, tỉnh Ninh Thuận sẽ sáp nhập vào Khánh Hòa, tỉnh Bình Thuận sáp nhập vào Lâm Đồng và Đắk Nông. Hi vọng, việc mở rộng địa giới hành chính này sẽ mở ra cơ hội mới để triển khai hiệu quả hơn hoạt động dạy và học chữ Chăm, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh mới.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gia Lai: Gấp rút xây trường nội trú, bán trú cho 7 xã biên giới

Gia Lai: Gấp rút xây trường nội trú, bán trú cho 7 xã biên giới

Ngày 24/7, Văn phòng UBND tỉnh Gia Lai đã có thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn tại cuộc họp nghe Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) báo cáo rà soát, đề xuất nhu cầu đầu tư xây dựng trường nội trú, bán trú tại 7 xã biên giới của tỉnh, gồm: Ia Dom, Ia Nan, Ia Pnôn, Ia Ó, Ia Chia, Ia Mơ và Ia Púch.
Tin nổi bật trang chủ
Quốc lộ 7 huyết mạch lên các xã vùng lũ Nghệ An vẫn tắc nghẽn

Quốc lộ 7 huyết mạch lên các xã vùng lũ Nghệ An vẫn tắc nghẽn

Tin tức - Thanh Hải - 1 giờ trước
Lũ đang rút chậm trên hệ thống sông Cả. Tuy nhiên, tuyến giao thông huyết mạch là Quốc lộ 7 lên các xã vùng lũ miền Tây xứ Nghệ vẫn tắc nghẽn.
Tiêu điều những bản làng “ba không” sau lũ dữ

Tiêu điều những bản làng “ba không” sau lũ dữ

Thời sự - Thanh Hải - 2 giờ trước
Thảm họa lũ lụt đi qua, để lại những bản làng xơ xác, tiêu điều. Cho đến cuối chiều 25/7 thì nhiều bản làng ở Nghệ An vẫn chưa thể liên lạc, tiếp cận được, đối mặt với “nhiều không”.
BĐBP TP. Cần Thơ bàn giao Nhà đồng đội cho các quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

BĐBP TP. Cần Thơ bàn giao Nhà đồng đội cho các quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

Xã hội - Văn Long - Tào Đạt - 3 giờ trước
Từ ngày 22 - 25/7, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) TP. Cần Thơ đã tổ chức bàn giao 5 căn Nhà đồng đội cho các quân nhân có hoàn cảnh khó khăn đang công tác tại đơn vị. Đại tá Hà Huy Trường, Phó Chính ủy Ban Chỉ huy BĐBP TP. Cần Thơ chủ trì các Lễ bàn giao.
Cảnh sát biển Việt Nam với đồng bào DTTS, tôn giáo: Lan tỏa yêu thương trên đất Bình Minh

Cảnh sát biển Việt Nam với đồng bào DTTS, tôn giáo: Lan tỏa yêu thương trên đất Bình Minh

Dân tộc - Tôn giáo - Thiếu tá Nguyễn Minh Thế - 3 giờ trước
Trong khuôn khổ các hoạt động thiết thực hướng về cộng đồng, Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng Nghiệp vụ Cảnh sát biển vừa tổ chức, thực hiện chương trình công tác dân vận với thông điệp “Cảnh sát biển với đồng bào DTTS, tôn giáo” tại xã Bình Minh, TP. Hà Nội.
Lâm Đồng: Nhiều hoạt động tri ân người có công, thể hiện truyền thống

Lâm Đồng: Nhiều hoạt động tri ân người có công, thể hiện truyền thống "Uống nước nhớ nguồn"

Tin tức - N.Tâm - B. Thuận - 3 giờ trước
Tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức các đoàn công tác thăm hỏi, tặng quà các Mẹ Việt Nam Anh hùng, gia đình liệt sĩ, thương binh, người có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025). Đây là hoạt động có ý nghĩa, thể hiện truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị trực tuyến sơ kết 1 năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị trực tuyến sơ kết 1 năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Chiều 25/7, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị trực tuyến sơ kết 1 năm triển khai kế hoạch số 356/KH-BCA-C06 về thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác nhận được danh tính trên toàn quốc do Bộ Công an tổ chức nhân dịp kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025).
Khuyến cáo công dân Việt Nam về tình hình tại biên giới Thái Lan - Campuchia

Khuyến cáo công dân Việt Nam về tình hình tại biên giới Thái Lan - Campuchia

Tin tức - PV - 4 giờ trước
Ngày 25/7, Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao đưa ra khuyến cáo tới công dân Việt Nam liên quan tình hình biên giới Thái Lan - Campuchia.
Hàng trăm Bí thư chi bộ, trưởng thôn, khối phố được bồi dưỡng kiến thức dân tộc

Hàng trăm Bí thư chi bộ, trưởng thôn, khối phố được bồi dưỡng kiến thức dân tộc

Chính sách Dân tộc - Minh Anh - 4 giờ trước
Sáng 25/7, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Lạng Sơn phối hợp với Học viện Dân tộc khai giảng 2 lớp bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho 140 bí thư chi bộ, trưởng thôn, khối phố ở vùng DTTS trên địa bàn.
Con số

Con số "biết nói" và cú hích phát triển nơi vùng cao Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 4 giờ trước
Hơn 120 nghìn tỷ đồng được huy động-chủ yếu là nguồn xã hội hóa đầu tư trên nhiều lĩnh vực đưa thu nhập của người dân vùng khó khăn tăng gấp đôi, hạ tầng hiện đại phủ khắp bản làng.., đó là những gì mà các địa phương vùng cao Quảng Ninh có được sau 5 năm triển khai Nghị quyết số 06-NQ/TU của Tỉnh ủy.
Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm Mẹ Việt Nam Anh hùng, thương binh tại tỉnh Cà Mau

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm Mẹ Việt Nam Anh hùng, thương binh tại tỉnh Cà Mau

Tin tức - Như Tâm - 5 giờ trước
Trong khuôn khổ chuyến công tác tại tỉnh Cà Mau, Đoàn công tác Trung ương do Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân dẫn đầu đã đến thăm, tặng quà các gia đình chính sách, người có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh.