Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Dao ở Trung Hà giữ gìn văn hóa truyền thống

Giang Lam - 15:01, 29/03/2021

Người Dao (nhóm Dao Tiền) ở xã Trung Hà, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) tin rằng, mỗi người sinh ra đều có một sợi dây tâm linh gọi là “xỉn lảng”. Đó là sợi dây vô hình giúp đứa trẻ hiểu tiếng nói Dao, lớn lên học chữ Dao nhanh hơn, hát páo dung hay hơn, tha thiết hơn. Người Dao dùng “xỉn lảng” để kết nối, nhắc nhở nhau biết ơn tổ tiên, nhớ về nguồn cội của mình.

1. Ông Bàn Văn Minh, thôn Piềng Ly, xã Trung Hà (Chiêm Hóa) giải thích về ý nghĩa tranh thờ cho bà con người Dao.
Ông Bàn Văn Minh, thôn Piềng Ly, xã Trung Hà (Chiêm Hóa) giải thích về ý nghĩa tranh thờ cho bà con người Dao.

Trao truyền văn hóa truyền thống

Hầu hết những bài thơ, truyện cổ, tích truyện... khi được nghe vài lần là ông Bàn Văn Minh, dân tộc Dao ở thôn Piềng Ly, xã Trung Hà có thể vừa ngẫm nghĩ, vừa đọc lại mà không sót chữ nào. Ông bảo đó là lời lẽ được chắt lọc bao đời, cha ông mình trân quý, gìn giữ thì mình cũng phải tìm cách để nó tự thấm, chạy vào từng mạch máu, hòa vào từng thớ thịt. Đó như là một phần của cơ thể, nếu bị mai một, lãng quên thì ông đau như bị cây gai, mũi kim đâm vào da thịt.

Sau khi đảm nhiệm 2 khóa làm Trưởng thôn Piềng Ly, vì tuổi cao, ông Bàn Văn Minh trao lại trọng trách cho người trẻ tuổi hơn. Và ông “tự giao” cho mình một nhiệm vụ mới, đó là tìm về văn hóa nguồn cội từ những cuốn sách cổ. Ông bảo rằng, qua thời gian, người Dao ghi lại kiến thức kinh nghiệm vào những trang giấy bằng tiếng Nôm Dao. Đó là những bài thuốc dân gian, bài cúng, lời giáo huấn và sự tích xa xưa… mà người Dao gọi là “bùa zhiang” (nghĩa là túi khôn). Ông tích cực sưu tầm, dịch sách để bà con cùng khám phá kho tàng kiến thức của đồng bào mình.

Ông Bàn Văn Minh cùng vợ giới thiệu về khăn tơ hồng của ng Dao Trung Hà Chiêm Hóa
Ông Bàn Văn Minh cùng vợ giới thiệu về khăn tơ hồng của người Dao

Hiện nay, ông Minh sở hữu gần 100 cuốn sách cổ, tất cả đều được dịch ra tiếng Việt. Ông bảo, kho tàng thơ ca, truyện cổ, lời páo dung… của người Dao là "kho báu", mà kho báu càng nhiều người biết đến, yêu thích nó thì càng quý, càng có giá trị. Vậy nên khi tìm được những cuốn sách cổ, ông dịch ra tiếng Việt để cho người Kinh, Tày, Cao Lan… cùng hiểu và trân trọng văn hóa dân tộc mình.

Để góp phần lan tỏa “kho báu”, nhiều năm qua, ông trở thành người thầy rất đặc biệt của bà con bản làng. Chị Bàn Thị Nghĩa chia sẻ: “Trong những dịp lễ Tết, hội họp, chúng tôi đều được nghe truyện cổ, sự tích, thơ ca qua lời kể của ông Minh. Nào là ý nghĩa bức tranh thờ, vai trò các vị thần cai quản, ý nghĩa Lễ cấp sắc… Giọng nói trầm ấm, cách kể chuyện hóm hỉnh lôi cuốn khiến ai nấy đều mê hoặc, thích thú. Tình yêu văn hóa cứ thế lớn dần trong lớp trẻ chúng tôi”.

Anh Bàn Văn Nam, thôn Bản Tháng, xã Trung Hà (Chiêm Hóa), Chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn hóa Dao Trung Hà (Chiêm Hóa) cùng thành viên các Câu lạc bộ làm trang phục người Dao.
Anh Bàn Văn Nam, thôn Bản Tháng, xã Trung Hà (Chiêm Hóa), Chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn hóa Dao Trung Hà (Chiêm Hóa) cùng thành viên các Câu lạc bộ làm trang phục người Dao.

“Muốn biết vợ tốt…”

Người Dao có câu tục ngữ: “Muốn biết vợ tốt xem gác bếp, muốn biết vợ khéo ngắm áo váy”. Đồng bào quan niệm rằng, một người phụ nữ được xem là khéo léo, đảm đang trước hết phải là người thành thạo làm trang phục từ việc dệt vải, nhuộm chàm, chấm váy, thêu hoa văn… Trong tiềm thức mỗi người phụ nữ nơi đây luôn coi trọng việc tự làm trang phục dân tộc. Bởi đối với người Dao, trang phục không chỉ là cái mặc mà còn là của cải gia truyền.

Bà Hoàng Thị Phúc, thôn Lăng Chua chia sẻ, trang phục của người phụ nữ Dao Tiền có nhiều khác biệt, đòi hỏi cao sự kỳ công, tỉ mỉ, chịu thương chịu khó của người phụ nữ. Đặc biệt là công đoạn chấm váy in hoa văn. Đó không chỉ là hình thức trang trí mang giá trị thẩm mỹ mà ẩn chứa đằng sau đó những câu chuyện ý nghĩa.

Bấy lâu nay, người Dao Piềng Ly, Khuổi Đinh, Lăng Chua… xã Trung Hà đã quen với hình ảnh những người phụ nữ như bà Lý Thị Yên, Hoàng Thị Phúc, Lý Thị Nghiệp, Bàn Thị Viên nhiệt tình truyền dạy cách làm trang phục, kỹ thuật chấm váy in hoa văn bằng sáp ong cho lớp trẻ. Vào dịp lễ, Tết, khi bọn trẻ được nghỉ, các bà giành cả ngày để cùng các cô gái thực hành chấm hoa văn bằng sáp ong.

Chị Dương Thị Trâm, thôn Piềng Ly chia sẻ, theo học bà Yên được thời gian dài, chị mới biết chấm váy in hoa văn bằng sáp ong. Đây là công đoạn khó, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì tập trung cao. Ngay từ bước đầu khi nấu sáp ong, đòi hỏi kỹ thuật với yêu cầu khó là phải nấu tan chảy nhưng lại không được quá nóng để khi in không bị lan ra vải. Người phụ nữ thực hiện các hoa văn trang trí cũng chính là rèn luyện tính cách của mình.

Hiện nay ở Trung Hà, phụ nữ biết làm hoa văn làm trang phục khá nhiều. Trong đó thế hệ trẻ như chị Dương Thị Trâm, Ma Thị Lỷ, Lý Thị Thơm… trở thành lớp kế cận để mai này sẵn sàng truyền lại cho con cháu mình.

Các thành viên trong CLB văn hóa dân tộc Dao xã Trung Hà biểu diễn văn nghệ
Các thành viên trong CLB văn hóa dân tộc Dao xã Trung Hà biểu diễn văn nghệ


Mỗi người một cách làm

Ở Trung Hà còn có anh Bàn Văn Nam năm nay hơn 30 tuổi rất am hiểu văn hóa Dao, biết chữ Nôm Dao, nắm rõ từng nghi lễ thờ cúng. Để giúp thế hệ trẻ thêm yêu quý văn hóa dân tộc, anh Bàn Văn Nam đã nhiều lần liên hệ, chủ động mời các câu lạc bộ (CLB), đội văn nghệ Dao ở Yên Sơn, Na Hang, Lâm Bình… về Trung Hà để giao lưu. Những tiết mục páo dung, điệu múa, trích đoạn cấp sắc… lần lượt biểu diễn trước sự chứng kiến, cổ vũ nhiệt tình của người dân trong bản.

Bên cạnh đó, chàng trai trẻ đã mạnh dạn viết đơn lên xã xin thành lập CLB văn hóa Trung Hà. CLB có hơn 40 thành viên gồm những hạt nhân văn nghệ của xã. Người thì biết chữ Nôm Dao, người biết hát páo dung, người thì biết thêu thùa...

Anh Triệu Văn Năm, Phó Chủ nhiệm CLB cho biết, Câu lạc bộ là nơi bà con sinh hoạt văn hóa. Ngay khi có dịp, người trẻ, người già thường quây quần để dạy nhau về chữ Nôm Dao, dạy hát, thêu thùa. Được gặp gỡ, chia sẻ tình cảm mọi người xích lại gần nhau hơn, thêm yêu quý tự hào nét đẹp văn hóa dân tộc.

Người Dao Trung Hà vẫn luôn tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc mình, và mỗi người chọn một cách làm khác nhau nhưng tất cả đều chung một mục đích đó là giữ gìn và trao truyền các giá trị văn hóa  tốt đẹp cho con cháu đời sau.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.