Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghi thức văn hóa tín ngưỡng Lễ Cầu an của dân tộc Tày

Minh Anh - 06:13, 15/03/2025

Lễ Cầu an, cầu phúc là một sinh hoạt dân gian gắn bó mật thiêt với cộng đồng người Tày ở miền núi phía Bắc. Lễ được tổ chức vào cuối tháng Giêng đầu tháng 2 âm lịch hằng năm. Đây là dịp để mọi người tụ họp, giao lưu thể hiện niềm thành kính với thần linh, tổ tiên, biểu đạt ước vọng trong sáng về một cuộc sống hạnh phúc, an bình, no ấm.

Lễ cầu an, cầu phúc là một sinh hoạt dân gian gắn bó mật thiêt với cộng đồng người Tày
Lễ Cầu an, cầu phúc là một sinh hoạt dân gian gắn bó mật thiết với cộng đồng người Tày

Trong nghi lễ Cầu an, cầu phúc, thầy Then sẽ thực hiện được cả ba phần Pựt, Then, Mo. Tại Lễ Cầu an có Nàng hương (Chậu Slay), chàng Khóa. Nàng hương - người sẽ giúp lễ thầy Then, phải là người con gái thùy mị, nết na, trong trắng và đặc biệt phải chưa chồng. Khi thực hiện Lễ Cầu an, sẽ có hai sự cảm nhận trong không gian nhà sàn, đó vừa là không gian của văn hóa tâm linh, vừa là không gian nghệ thuật của một tộc người với đầy đủ các quan niệm về vũ trụ, nhân sinh.

Mâm lễ vật trong lễ cầu an của đồng bào Tày
Mâm lễ vật trong Lễ Cầu an của đồng bào Tày

Mâm giải hạn gồm: Hình vẽ con hổ, hình ngũ quỷ, cờ ngũ sắc, gạo, đèn dầu, bát gạo giải hạn, hình nhân. Mâm bà mụ gồm: Gà luộc, cây hoa, hương, đèn, sách bút, vở, ngũ cốc, bánh kẹo. Mâm cốc cầu gồm: Gà luộc, gạo, hương, cầu nồi số, cầu mệnh, cầu đin, vải đỏ vải đen lót cầu, bánh kẹo, hoa quả. Mâm tam sinh (slam sleng) gồm: 1 gà sống, 2 miếng thịt sống, gạo, hương. Đa tháp: 1 con gà, 1 con vịt, lồng gà vịt, làn nhựa, gạo, rượu, đòn càn, 1 cây chuối nguyên. Mâm chúng sinh: Cờ ngũ sắc, gạo hương, thức ăn. Nhạc cụ: 3 đàn tính đầu rồng; 3 quạt; 4 bộ xóc nhạc.

Lễ cầu an có nhiều nghi thức khác nhau
Lễ Cầu an có nhiều nghi thức khác nhau

Nghi lễ Cầu an có nhiều bước khác nhau. Đầu tiên là nghi thức "Tẳng pựt". Đây là thủ tục đầu tiên trong nghi lễ Then giải hạn, cầu an đầu năm của người Tày. Đến ngày lành tháng tốt đã định, chủ nhà sẽ cử người đến tận nhà thầy Then để đón thầy về hành lễ. Thủ tục này thể hiện sự tôn trọng của chủ nhà đôi với thầy và binh mã của thầy. Khi các thầy Then đến nhà, chủ nhà chuẩn bị một mâm lễ để đón thầy.

Mâm lễ này được gọi là "bâm tẳng pựt". Trước khi vào nhà, các thầy Then làm phép và ném gạo ra 4 phía để cung cấp lương thực cho binh mã của thầy sau một chặng đường đi theo hộ giá thầy từ nhà cho đến nơi hành lễ.

Nghi lễ báo tổ sư, thần linh và tổ tiên của chủ nhà
Nghi lễ báo tổ sư, thần linh và tổ tiên của chủ nhà

Lễ sái tịnh đàn tràng "sláo ví" được thực hiện trước khi thầy Then cúng nộp lễ lên các cửa nhà trời. Trong lễ này, thầy Then thỉnh chuông hát mời hai nàng tiên Thanh Thư và Thanh Thảo xuống trần gian giúp thầy làm lễ sái tịnh, giải đi hết tất cả vía xấu, vía độc và những điều không tốt có thể ảnh hưởng đến đàn tràng.

Nghi lễ sái tịnh đàn tràng
Nghi lễ sái tịnh đàn tràng

Sau khi đã sái tịnh xong, gia chủ đem đến 1 bát gạo có cắm 3 nén hương và phong bao lì xì. Trong lễ này, thầy Then sử dụng lửa và thần chú để tống tiễn đi những điều xui rủi. Do đó, trong các lễ Then giải hạn, cầu an thường có nghi thức quét nhà. 

Tuy nhiên, nghi thức này chỉ được thực hiện từ tháng 2 âm lịch trở đi, chứ không thực hiện trong tháng Giêng, vì quan niệm sẽ quét đi tất cả tài lộc, không may mắn, cùng những loại tà ma, yêu quái ra khỏi nhà. Thầy Then sẽ lần lượt làm lễ quét tại bếp, gian thờ chính trong nhà, cửa ra vào và ở sân nhà. Sau khi kết thúc phần quét nhà ở sân, thầy cúng dùng phép đập tan 1 chiếc bát để thị uy và đặt ra khoán ước với các loại yêu quái, tà ma rằng, chỉ khi nào chiếc bát này liền lại thì mới được quay trở lại nhà gia chủ.

Nghi lễ quét nhà
Nghi lễ quét nhà

Theo quan niệm dân gian của người Tày, trong một năm, tùy theo từng độ tuổi mà mỗi người sẽ phải chịu những loại hạn khác nhau, như hạn ngũ quỷ, hạn bạch hổ, hạn tam kheo, hạn ngũ mộ… Căn cứ theo bát tự của từng người mà thầy Then sẽ làm phép đề giải trừ đi loại hạn tương ứng.

Nghi lễ giải hạn
Nghi lễ giải hạn

Người Tày quan niệm, số mệnh con người là những cây hoa được nữ thần Mẻ bjooc (tức mẹ hoa) chăm bẵm và cai quản. Trong 3 năm đầu tiên của cuộc đời, do cây sinh mệnh còn yếu nên vào lễ giải hạn đầu năm. Các thầy Then mặc áo dài đỏ và đội mũ Then. Sau đó hát thỉnh mời bà mụ xuống nhận lễ. Các thầy và các nàng hương múa chầu ở khu vực bàn thờ.

Mâm lễ chúng sinh
Mâm lễ chúng sinh

Thầy Then, các đệ tử và những cô nàng hương sẽ múa xung quanh mâm cây hoa. Khi các thầy đang múa, lần lượt từng người sẽ cho tiền vào mâm cây hoa và đổ gạo vào gốc cây hoa 3 lần để mong cho cây hoa số mệnh của em bé luôn được vững chãi. Cùng lúc này, ông chủ nhà sẽ lấy con gà luộc ở mâm cúng bà mụ đi theo và múa cùng với các thầy Then với ý nghĩa con gà sẽ mổ hết những loại sâu bệnh phá hoại cây.

Các thầy cúng làm lễ
Các thầy Then làm lễ

Trong quan niệm của người Tày, mỗi con người khi sống trên đời đều có 1 cây cầu số mệnh, qua từng năm tháng, khi tuổi càng cao thì cây cầu này sẽ bị đứt gãy và gây ảnh hưởng đến sinh mệnh. Do đó, nếu gia đình còn người già từ 61 tuổi trở lên thì trong dịp đầu năm người ta sẽ thường làm lễ thêp cầu tâu slố (tức sửa chữa cây cầu số mệnh và nối số) để mong người già sống thêm lâu với con cháu.

Lễ tạ ơn tổ sư
Lễ tạ ơn tổ sư

Vừa qua, đồng bào Tày đến từ tỉnh Thái Nguyên đã tái hiện Lễ Cầu an của dân tộc Tày tại Làng Văn hóa Du lịch các Dân tộc Việt Nam. Đây là hoạt động thiết thực để đồng bào các dân tộc cùng hội tụ giao lưu, hiểu biết lẫn nhau, khơi dậy niềm tự hào các giá trị văn hóa truyền thống tốt, góp phần giáo dục ý thức, trách nhiệm cho các thế hệ trẻ trong việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Nhiều hoạt động sôi nổi chào mừng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam

Nhiều hoạt động sôi nổi chào mừng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam

Thiết thực chào mừng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam và Kỷ niệm 79 năm ngày Bác Hồ gửi thư cho Đại hội các DTTS miền Nam (19/4/1946 - 19/4/2025), sáng 19/4, Làng Văn hóa Du lịch các Dân tộc Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ sôi nổi, ý nghĩa, thiết thực. Các hoạt động đã thu hút đông đảo du khách đến thăm quan, du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung dự Lễ khánh thành Trường phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Đồng Nai

Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung dự Lễ khánh thành Trường phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Đồng Nai

Ngày 19/4, UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức Lễ khánh thành công trình cải tạo, nâng cấp hoàn chỉnh Trường phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Đồng Nai tại xã Trung Hòa (huyện Trảng Bom). Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung đã đến dự và phát biểu tại buổi lễ.
Pháo hoa thắp sáng bầu trời TP. Hồ Chí Minh, chào mừng kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Pháo hoa thắp sáng bầu trời TP. Hồ Chí Minh, chào mừng kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Tin tức - Tào Đạt - 23:21, 19/04/2025
Tối 19/4, tại công viên bờ sông Sài Gòn, TP. Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh) đã diễn ra màn bắn pháo hoa tầm cao chào mừng kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025). Sự kiện thu hút hàng nghìn người dân và du khách.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc dự lễ bàn giao nhà cho hộ nghèo ở thị xã Ninh Hòa

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc dự lễ bàn giao nhà cho hộ nghèo ở thị xã Ninh Hòa

Thời sự - T.Nhân-H.Trường - 22:23, 19/04/2025
Ngày 19/4, UBND thị xã Ninh Hòa (Khánh Hoà) tổ chức lễ bàn giao nhà ở theo Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh. Đến dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc và các ông: Nghiêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa; Nguyễn Tấn Tuân, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Bí thư Đảng ủy UBND tỉnh; bà Trần Thu Mai, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam tỉnh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy các cơ quan Đảng tỉnh.
Quảng Ngãi dự kiến còn 55 đơn vị hành chính cấp xã và đặc khu Lý Sơn

Quảng Ngãi dự kiến còn 55 đơn vị hành chính cấp xã và đặc khu Lý Sơn

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 22:18, 19/04/2025
Theo Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi để lấy ý kiến cử tri vào ngày 20/4 tới, toàn tỉnh sẽ có 56 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 49 xã, 6 phường và 1 đặc khu Lý Sơn), đạt tỷ lệ 32,35%.
Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang họp bàn xây dựng phương án hợp nhất hai đơn vị

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang họp bàn xây dựng phương án hợp nhất hai đơn vị

Tin tức - Vũ Mừng - 18:47, 19/04/2025
Ngày 19/4, tại thành phố Hà Giang, Sở Dân tộc và Tôn giáo hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang đã có buổi làm việc nhằm xây dựng phương án hợp nhất hai đơn vị. Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tuyên Quang Ma Quang Hiếu; Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Hà Giang Chu Thị Ngọc Diệp đồng chủ trì buổi làm việc.
Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm, làm việc tại huyện biên giới Giang Thành tỉnh Kiên Giang

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm, làm việc tại huyện biên giới Giang Thành tỉnh Kiên Giang

Tin tức - Như Văn - 18:27, 19/04/2025
Ngày 19/4, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân dẫn đầu Đoàn công tác của Chủ tịch nước đến thăm, làm việc tại huyện biên giới Giang Thành và Trung đoàn Bộ binh 20, thuộc Sư đoàn 330 (Quân khu 9) đóng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. Tiếp và làm việc với Đoàn công tác có ông Nguyễn Tiến Hải - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang; Trung tướng Nguyễn Xuân Dắt - Tư lệnh Quân khu 9; cùng đại diện lãnh đạo tỉnh Kiên Giang, thành phố Hà Tiên và huyện Giang Thành.
Có một địa đạo ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh

Có một địa đạo ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 19/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Có một địa đạo ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh. Nhà thờ Chính tòa Hải Phòng. Lễ cúng vào nhà mới của người Hrê. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Có một địa đạo ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh

Có một địa đạo ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh

Media - BDT - 16:46, 19/04/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 19/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Có một địa đạo ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh. Nhà thờ Chính tòa Hải Phòng. Lễ cúng vào nhà mới của người Hrê. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thông xe kỹ thuật cao tốc Bắc - Nam đoạn Bùng - Vạn Ninh

Thông xe kỹ thuật cao tốc Bắc - Nam đoạn Bùng - Vạn Ninh

Tin tức - Khánh Ngân - 16:42, 19/04/2025
Ngày 19/4, Bộ Xây dựng phối hợp với UBND tỉnh Quảng Bình tổ chức Lễ thông xe kỹ thuật dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Bùng - Vạn Ninh.
Xây dựng lòng yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc từ lớp học

Xây dựng lòng yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc từ lớp học

Giáo dục - Mỹ Dung - 16:35, 19/04/2025
Quảng Ninh là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước đưa nội dung giáo dục địa phương vào giảng dạy tại các trường học trên địa bàn. Không chỉ đơn thuần là việc bổ sung thông tin, kiến thức, đây còn là bước đi mang tính chiến lược nhằm khơi dậy lòng yêu quê hương, gắn bó với quê hương, hun đúc niềm tự hào dân tộc của thế hệ trẻ.
Hồ Thầu yên ả ...

Hồ Thầu yên ả ...

Phóng sự - Vũ Mừng - 16:31, 19/04/2025
Mới đây về công tác tại Hoàng Su Phì, huyện biên giới phía Tây của tỉnh Hà Giang, tìm lên thăm mảnh đất Hồ Thầu nằm cách huyện lỵ hơn 30 cây số. Suốt chặng đường, sau mỗi khúc cua, núi xanh lơ xếp nếp lớp lớp sương giăng sớm càng tô thêm cho sự hùng vĩ và huyền ảo nơi đây. Lần đầu tiên được về vùng đất còn nhiều gian khó dưới lưng chừng đỉnh Chiêu Lầu Thi sương giăng ấy, thấy lòng dâng lên thật nhiều cảm xúc...
Giải quyết tồn đọng ở các dự án thủy điện tại Nghệ An: Lên mốc thời gian cụ thể

Giải quyết tồn đọng ở các dự án thủy điện tại Nghệ An: Lên mốc thời gian cụ thể

Xã hội - An Yên - 16:28, 19/04/2025
Tháng 7 tới đây, cấp huyện sẽ xóa bỏ theo phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Thời gian đếm ngược ngày một rút ngắn nhưng bao vấn đề nổi cộm, tồn đọng tại các dự án thủy điện ở Nghệ An vẫn đang hiện hữu. Vì vậy, xử lý những tồn đọng này cần phải rốt ráo thực hiện, không thể chần chừ thêm.