Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Không nên đánh mất "tấm thẻ căn cước” của dân tộc mình

Duy Ly - 15:01, 03/11/2021

Ngôn ngữ được ví như tấm thẻ “căn cước” của mỗi quốc gia, dân tộc. Đó cũng chính là linh hồn, là niềm tự hào và lòng tự tôn dân tộc. Vì vậy, việc “chêm” ngôn ngữ khác khi giao tiếp một cách không cần thiết, tràn lan, mất kiểm soát là vấn đề cần phải lưu tâm và thay đổi. Đặc biệt là với những người nổi tiếng - những người có sức ảnh hưởng lớn trong giới trẻ.

Hình ảnh châm biếm về cách biến tấu tiếng Việt của nhiều học sinh Việt Nam
Hình ảnh châm biếm về cách biến tấu tiếng Việt của nhiều học sinh

Vô tình hay cố ý?

Những ngày gần đây, mạng xã hội lại dậy sóng về một số đoạn video của cô ca sỹ trẻ C. và ông hoàng nhạc Việt tự xưng H. đang giao lưu trực tuyến với người hâm mộ bằng thứ ngôn ngữ Tây chẳng ra Tây, ta chẳng ra ta (hay còn gọi là nói chêm tiếng Anh vào tiếng Việt).

Sự việc sẽ không quá ồn ào, nếu như họ tương tác với người xem một cách tiết chế, có ý thức hơn khi sử dụng ngôn từ. Nhưng trong đoạn video lại cho thấy, cách nói chuyện của họ bị đa số người xem đánh giá là “chướng tai”.

Cô ca sỹ trẻ mới ra nước ngoài được khoảng “2 tuần”, nhưng đã bị “loạn ngôn ngữ” tùm lum, như: “Sự thật luôn đơn giản nhưng people make it complicated (mọi người cứ phức tạp hóa nó lên), nên mình cứ enjoy cái moment này (mình cứ tận hưởng cái khoảnh khắc này). Mình sẽ nói chuyện với mọi người nhiều hơn, tương tác với mọi người nhiều hơn và có những hoạt activities (hoạt động) nào đó thì C. sẽ show (công bố) cho mọi người...”

Anh H. cũng không kém cạnh với một đoạn ngắn video được chêm vào rất nhiều từ tiếng Anh: “Hôm nay mình phải wake up (thức dậy) rất là sớm để đi ra airport (sân bay), mình rất là scared (sợ) bị trễ, bị missed (lỡ) chuyến bay, nó khiến mình vừa bực bội lại vừa bad (tệ) cả ngày…”.

Có thể dễ dàng thấy tác động của sự việc này lên cộng đồng mạng Việt Nam nhanh như thế nào. Chỉ sau thời gian ngắn, hầu hết những bài viết, những dòng trạng thái được chia sẻ trên trang cá nhân, hội nhóm của nhiều người Việt đã cập nhật cách viết pha tạp ngôn ngữ này. Có nhiều người thấy đây là xu hướng thì bắt chước theo. Có người lại muốn mỉa mai, châm biếm người nổi tiếng nên viết lên để tăng tương tác… Nhưng tất cả vô hình chung lại đang làm lan tỏa cách sử dụng ngôn ngữ “luộm thuộm” này.

Dân mạng thi nhau bình luận “nửa Tây nửa ta” để “cà khịa” cô ca sĩ C
Dân mạng thi nhau bình luận “nửa Tây nửa ta” để “cà khịa” cô ca sĩ C

Chuyển mã ngôn ngữ không phải là cái cớ hợp lý

Có nhiều luồng ý kiến khác nhau về vấn đề này. Nhiều người cho rằng, đây là hiện tượng chuyển mã (code switching) - hành động chuyển đổi qua lại nhiều loại ngôn ngữ trong lời nói, thường xảy ra giữa những cá nhân biết nhiều hơn một thứ tiếng, khi họ quên mất từ đó diễn giải thế nào. Thuật ngữ chuyên ngành; được tiếp xúc trong môi trường quốc tế từ bé; thói quen… là những lý do khiến không ít người buộc phải đệm thêm ngôn ngữ khác vào lời nói khi trò chuyện với đối phương.

Em Hà My, du học sinh tại Úc cho biết: “Em sang đây được 4 năm thì đến năm thứ 2 bắt đầu có hiện tượng code-switching. Lý do là vì hầu hết thời gian mình nói tiếng Anh, rất ít khi sử dụng tiếng Việt, do tính chất công việc và xung quanh chủ yếu là người nước ngoài. Thi thoảng gọi điện về cho ba mẹ em mới nói tiếng Việt. Do tần suất sử dụng tiếng Anh quá nhiều, nên mình dễ bị lẫn và khó diễn đạt một số từ tiếng Việt”.

Còn với Tùng Sơn, với công việc thiết kế đồ họa của mình, Sơn cho biết mình chêm khá nhiều từ tiếng Anh khi làm việc. Tuy nhiên, hầu hết các từ này đều là ngôn ngữ chuyên ngành, bởi một số từ rất khó dịch sang tiếng Việt, hoặc nếu dịch được sẽ rất ngượng nghịu hoặc dài dòng. Vì vậy, để thuận lợi hơn cho công việc, mọi người trong công ty Sơn thường lựa chọn dùng các từ tiếng Anh thông dụng để giao tiếp.

Với trường hợp của My và Sơn thì lý do chuyển mã ngôn ngữ dường như cũng khá phổ biến và có thể hiểu được. Tuy nhiên, với trường hợp của hai người nổi tiếng được đề cập  trên lại không như vậy.

Nhiều ý kiến cho rằng, vẫn có rất nhiều người Việt sống ở nước ngoài cả chục năm, thậm chí nhiều hơn, nhưng họ vẫn có thể nói tiếng mẹ đẻ một cách rõ ràng, rành mạch, cớ sao những người vẫn đang sống tại Việt Nam, vừa mới đặt chân sang nước ngoài chưa đến một tháng lại có thể quên tiếng Việt. Khó hiểu hơn là việc họ “chêm” tiếng Anh vào câu nói nghe không được tự nhiên, như thể họ “cố tình” làm vậy để chứng tỏ cho người xem thấy mình rất “Tây”.

Bạn Duy Anh bình luận: “Chị C có thể dùng từ hợp lý hơn được không? Hoạt activities là gì, trong khi bản thân từ Activities đã mang nghĩa là hoạt động. Người xem video của chị toàn là người Việt, lại chủ yếu là các bạn trẻ, chị nên chú ý hơn đến việc sử dụng ngôn ngữ của mình với tư cách là người nổi tiếng và có sức ảnh hưởng”.

Bạn Hồng Hà cùng quan điểm: “Trước đây đã có một số trường hợp chêm tiếng Anh vào tiếng Việt một cách vô tội vạ và cũng đã từng bị chỉ trích trên sóng truyền hình. Chẳng thà họ cứ nói tiếng Anh rồi thêm lời dịch phía dưới để người xem dễ hiểu, chứ phát sóng cho hàng triệu người Việt theo dõi mà phần lớn không biết tiếng Anh chỉ chứng tỏ sự thiếu tôn trọng đến người nghe, cũng như thiếu chuẩn bị của người nói”.

Cũng là một người nổi tiếng sang nước ngoài học tập được 2 năm, ca sĩ Hương Tràm từng chia sẻ rằng: “Tràm muốn mọi người tự hào về tiếng Việt. Tiếng Việt chúng ta là ngôn ngữ có dấu, khi thay đổi dấu thì lại mang nhiều nghĩa khác nhau. Tràm yêu điều đấy. Đó là điều ngôn ngữ khác không có, tiếng Anh không có. Đây cũng là điều Tràm cảm thấy tự hào nhất khi trở thành một nghệ sĩ, một người phụ nữ Việt ở trên đất Mỹ”.

Ngôn ngữ, bản sắc sắc văn hóa là mã định danh của mỗi quốc gia, dân tộc
Ngôn ngữ, bản sắc sắc văn hóa là mã định danh của mỗi quốc gia, dân tộc

Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt

Cuộc sống càng phát triển năng động thì tốc độ gia tăng vốn từ vựng mới ngày càng cao. Đó là xu thế tất yếu. Tiếng Việt cũng có rất nhiều từ phải đi vay mượn, hoặc dùng nguyên bản tiếng nước ngoài để diễn tả. Theo thời gian, những từ ngữ mới đúng đắn, được chấp nhận sẽ tồn tại, gia nhập vào vốn ngôn ngữ chung, làm phong phú thêm tiếng Việt; những từ ngữ không phù hợp sẽ nhanh chóng bị đào thải, lãng quên.

Có thể nói, việc sử dụng ngôn ngữ như thế nào là quyền của cá nhân mỗi con người. Không thể yêu cầu một người sống trong gia đình nói hai ngôn ngữ, thậm chí ba, bốn ngôn ngữ khác nhau phải nói thuần một thứ ngôn ngữ chính. Việc dùng ngôn ngữ A quá nhiều dẫn đến quên ngôn ngữ B là điều có thể xảy ra, nhưng cũng hoàn toàn có thể kiểm soát được, nếu chúng ta có ý thức.

Ngôn ngữ được ví như tấm thẻ “căn cước” của mỗi quốc gia, dân tộc. Đó cũng chính là linh hồn, là niềm tự hào và lòng tự tôn dân tộc. Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt là trách nhiệm của mỗi người dân Việt Nam. Đặc biệt trong thời buổi hội nhập, điều này lại càng quan trọng, không những để khẳng định sự tồn tại, mà còn để phổ biến rộng rãi hơn hình ảnh quốc gia, dân tộc đến bạn bè quốc tế, hướng đến xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Vai trò của nhà báo trẻ trong kỷ nguyên làm báo số

Vai trò của nhà báo trẻ trong kỷ nguyên làm báo số

Trong bối cảnh truyền thông hiện đại phát triển như vũ bão, nhà báo trẻ không chỉ là lực lượng kế cận, mà còn là những tác nhân đổi mới, góp phần định hình và xây dựng một môi trường truyền thông lành mạnh, nhân văn và sáng tạo. Họ là đại diện cho hơi thở mới, tư duy mới và cách tiếp cận mới, những yếu tố then chốt để lĩnh vực báo chí Việt Nam thích nghi và vững vàng trong kỷ nguyên số.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.