Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khăn piêu kết tinh văn hóa Thái

Nguyễn Vũ Điền - 08:45, 01/08/2025

Chiếc khăn piêu của những cô gái Thái không chỉ là trang phục mà còn là kết tinh của tâm hồn, tình yêu, ký ức và niềm tự hào của dân tộc. Qua từng đường kim, mũi chỉ, khăn piêu kể chuyện đời, chuyện bản làng, và trở thành biểu tượng sống động của văn hóa Thái Tây Bắc - một bản sắc vẫn rạng rỡ, bền bỉ giữa đời sống hôm nay.

Thiếu nữ Thái duyên dáng với chiếc khăn piêu. Ảnh TL
Thiếu nữ Thái duyên dáng với chiếc khăn piêu. Ảnh TL

Họa tiết truyền đời

Lên bản làng người Thái ở vùng cao Tây Bắc, tôi từng thấy thiếu nữ ngồi thêu khăn piêu bên khung cửi, bên gốc đào, gốc mận ven đường xuống chợ, trong tiếng cười rộn rã của đám bạn. Từng đường kim, mũi chỉ là sự tỉ mỉ, nhẫn nại như chính nỗi chờ mong thầm lặng của tuổi xuân. Thêu piêu là thêu cả giấc mơ tình yêu, là ước mong được khoác váy đẹp, tung khăn giữa trời xuân để ai đó bắt lấy, rồi giữ lấy mà yêu nhau suốt đời.

Chiếc khăn piêu cũng như người con gái Thái mộc mạc, đằm thắm, không phô trương nhưng đầy duyên ngầm. Từ dải vải bông dệt thủ công, nhuộm đen giản dị, chiếc khăn trở nên sinh động qua đôi tay khéo léo và đôi mắt nghệ thuật của người thêu.

Không cần bản vẽ hay đo đếm, những họa tiết truyền đời cứ thế hiện dần lên: vòng tròn nối tiếp, đường răng cưa sắc sảo, dáng sóng nước mềm mại, bông ban trắng muốt, hình mái nhà sàn, sừng nai treo bên vách đá... Mỗi mũi chỉ là một lời thầm thì nhẹ nhàng, tinh tế, thấm đẫm tâm sự của người con gái vùng cao.

Phụ nữ Thái trong trang phục truyền thống giới thiệu ẩm thực dân tộc. Ảnh Ngọc Ánh
Phụ nữ Thái trong trang phục truyền thống giới thiệu ẩm thực dân tộc. Ảnh Ngọc Ánh

Khăn piêu theo chân người con gái Thái từ thuở ấu thơ, khi mới chập chững cầm kim, học từng mũi thêu dưới sự chỉ dẫn dịu dàng của mẹ. Những chiếc khăn đầu tiên không chỉ rèn đôi tay khéo léo, mà còn dạy cách làm người: học kiên nhẫn, sự chỉn chu và giữ gìn thủy chung trong tâm hồn.

Lớn lên, piêu cùng họ bước vào những ngã rẽ quan trọng của đời người: theo về nhà chồng như mang theo một phần gốc gác; thêu trong đêm chờ đợi, gửi lời thầm thì đến người thương. Mỗi chiếc khăn là một đoạn đời được thêu dệt - nơi gửi gắm ước vọng về tình yêu bền chặt, mái ấm hạnh phúc, mùa Xuân rộn ràng tiếng khèn, điệu múa.

Khăn piêu đi vào lời ca, điệu xòe của người Thái như một phần không thể thiếu. Mỗi vòng xòe rộng mở là vòng tay cộng đồng, là nhịp thở của núi rừng, là niềm vui lan tỏa trong lễ hội, chợ phiên, cả những phiên tòa tình yêu bên sườn bản. Khăn piêu được tung lên, trao nhau như lời tỏ tình không thành tiếng. Có chàng trai người xuôi vì một chiếc khăn mà lưu luyến Tây Bắc cả đời.

Rồi đến lượt họ, trong vai trò người mẹ, lại cầm tay con gái, truyền lại từng hoa văn, từng mũi chỉ như mẹ từng làm. Vòng quay ấy nối tiếp qua bao thế hệ, để khăn piêu không chỉ là sản phẩm thủ công, mà trở thành linh hồn văn hóa Thái - nơi lưu giữ những câu chuyện đời, triết lý sống và tình cảm sâu nặng của người phụ nữ vùng cao.

Kết nối văn hóa

Khăn piêu đi vào lời ca, điệu xòe của người Thái như một phần không thể thiếu. Mỗi vòng xòe rộng mở là vòng tay cộng đồng, là nhịp thở của núi rừng, là niềm vui lan tỏa trong lễ hội, chợ phiên, cả những phiên tòa tình yêu bên sườn bản. 

Piêu được tung lên, trao nhau như lời tỏ tình không thành tiếng. Có chàng trai người xuôi vì một chiếc khăn mà lưu luyến Tây Bắc cả đời. Có cô gái gói ghém nỗi nhớ, sự thủy chung trong chiếc khăn để tiễn người thương đi xa, rồi lặng lẽ chờ đợi một mùa về, một lời hẹn ước.

Những chiếc khăn piêu là sản phẩm văn hóa đặc trưng, được phụ nữ Thái tỉ mỉ thêu dệt bằng tay
Những chiếc khăn piêu là sản phẩm văn hóa đặc trưng, được phụ nữ Thái tỉ mỉ thêu dệt bằng tay

Khăn piêu cũng là món quà tặng khách phương xa, là của hồi môn trong ngày cưới, là vật đính ước trong lễ cầu hôn. Không chỉ là khăn choàng, piêu là mảnh ghép văn hóa, là tâm thức cộng đồng được dệt bằng sợi chỉ thời gian.

Nếu bạn có dịp đến Quảng trường Tây Bắc ở Sơn La - nơi tượng đài Bác Hồ uy nghi, đến Nghĩa Lộ - xứ sở của những đêm xòe rộn ràng, hay về Điện Biên - miền đất ghi dấu chiến công oanh liệt của dân tộc, bạn sẽ thấy: Khăn piêu không chỉ là ký ức. Nó sống động, rực rỡ và đầy tự hào trong đời sống hôm nay, hiện diện trên mái tóc mẹ, tay em gái múa hội, trên pano, tượng đài, hay trong các chương trình văn hóa nghệ thuật vươn tầm khu vực và quốc tế.

 Khăn piêu đi vào lời ca, điệu xòe của người Thái như một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần
Khăn piêu đi vào lời ca, điệu xòe của người Thái như một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần

Với người miền xuôi, khăn piêu có thể là sản phẩm thổ cẩm đẹp mắt. Nhưng với người Thái Tây Bắc, đó là máu thịt, là hồn bản làng. Khăn piêu không nằm trong bảo tàng, nó sống, thở, nhảy múa, thì thầm trong từng mái nhà, mỗi bữa cơm, mỗi lời mẹ kể. Là lời ca không lời của núi rừng, là tình yêu bền bỉ của người con gái Thái, là dấu ấn không phai của một bản sắc đẹp đẽ giữa đời sống hiện đại.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Sắc màu thổ cẩm Pà Thẻn trên đất Tân Trịnh

Sắc màu thổ cẩm Pà Thẻn trên đất Tân Trịnh

Từ lâu, đồng bào Pà Thẻn ở xã Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang đã lưu giữ cho mình một kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú, trong đó nổi bật nhất là nghề dệt thổ cẩm. Không chỉ phản ánh đậm nét đời sống tinh thần, nghề dệt còn là niềm tự hào, là dấu ấn văn hóa đặc trưng mà người Pà Thẻn luôn trân trọng gìn giữ trên mảnh đất này.
Tin nổi bật trang chủ
Chủ động tham mưu chính sách giúp vùng dân tộc thiểu số phát triển bền vững

Chủ động tham mưu chính sách giúp vùng dân tộc thiểu số phát triển bền vững

Công tác Dân tộc - Bảo Khánh - 22:20, 15/09/2025
Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà đề nghị tỉnh Bắc Ninh chủ động tham mưu chính sách phù hợp, thúc đẩy phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.
Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thăm, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thăm, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 21:59, 15/09/2025
Ông Phạm Minh Tuấn - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hồ Chí Minh đã thăm hỏi, động viên chức sắc Phật giáo Nam tông Khmer và đồng bào dân tộc Khmer trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đón Lễ Sene Dolta năm 2025 an lành, hạnh phúc.
Phát triển các xã biên giới kết hợp với củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại tỉnh Lạng Sơn

Phát triển các xã biên giới kết hợp với củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại tỉnh Lạng Sơn

Tin tức - Minh Anh - 17:53, 15/09/2025
Tỉnh Lạng Sơn đã ban hành cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường củng cố an ninh, quốc phòng; huy động hơn 12,8 tỷ đồng và trên 31.000 ngày công xây dựng đường kiểm tra cột mốc bảo vệ biên giới.
Bộ đội Biên phòng Lai Châu kịp thời cứu cháu bé dân tộc Dao bị ngã cầu, chấn thương nặng

Bộ đội Biên phòng Lai Châu kịp thời cứu cháu bé dân tộc Dao bị ngã cầu, chấn thương nặng

Tin tức - Minh Anh - 17:49, 15/09/2025
Bộ đội Biên phòng Lai Châu đã cấp cứu kịp thời cháu bé dân tộc Dao bị ngã xuống cầu chấn thương nặng
Lâm Đồng: Bàn giao Nhà tình nghĩa quân - dân cho hộ đồng bào DTTS

Lâm Đồng: Bàn giao Nhà tình nghĩa quân - dân cho hộ đồng bào DTTS

Nhịp cầu nhân ái - Nguyễn Hoàn - 17:21, 15/09/2025
Tại tổ dân phố Đạ Nghịch (phường 3 Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng) Ban Chỉ huy Phòng thủ Khu vực 3 - Bảo Lâm (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lâm Đồng) đã phối hợp với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương tổ chức Lễ bàn giao Nhà tình nghĩa Quân - Dân cho gia đình bà Ka Dềm.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Mô hình lúa chuyên canh chất lượng cao ở ĐBSCL đạt lợi nhuận trên 36 triệu/ha

Mô hình lúa chuyên canh chất lượng cao ở ĐBSCL đạt lợi nhuận trên 36 triệu/ha

Kinh tế - Như Tâm - Tào Đạt - 17:20, 15/09/2025
Qua thống kê cho thấy, có 10/11 mô hình chuyên canh chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có lợi nhuận từ 14,5 - 36,3 triệu đồng/ha, tăng 4,6 - 15,8 triệu đồng/ha so với diện tích lúa ngoài mô hình.
Việt Nam sẽ cập nhật chiến lược AI quốc gia và Luật AI vào cuối năm 2025

Việt Nam sẽ cập nhật chiến lược AI quốc gia và Luật AI vào cuối năm 2025

Khoa học - Công nghệ - Minh Nhật - 17:06, 15/09/2025
Cuối năm nay, Việt Nam sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và Luật AI. Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ Nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
An cư cho đồng bào DTTS vùng sạt lở Mường Lý vẫn chưa trọn vẹn

An cư cho đồng bào DTTS vùng sạt lở Mường Lý vẫn chưa trọn vẹn

Dân tộc - Tôn giáo - Quỳnh Trâm - 17:05, 15/09/2025
Trước nguy cơ sạt lở rất cao ở xã Mường Lý (Thanh Hóa), những năm qua, chính quyền địa phương đã nhanh chóng có giải pháp đầu tư để xây dựng các khu tái định cư đảm bảo cuộc sống của các hộ đồng bào DTTS nơi đây được an toàn, nhất là trong những ngày mưa lũ. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều hộ dân dù được bố trí nơi ở mới nhưng đến nay vẫn chưa thể dựng nhà...
Người Xơ Đăng bảo tồn giống sâm quý trên đỉnh Ngọc Linh

Người Xơ Đăng bảo tồn giống sâm quý trên đỉnh Ngọc Linh

Photo - Nguyễn Quang Vinh - 16:59, 15/09/2025
Mùa mưa lại đến trên những khoảnh rừng phòng hộ xã Đăk Sao, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi, bà con người Xơ Đăng hàng ngày cần mẫn bảo vệ chăm sóc rừng đã giao khoán, đồng thời phát triển mô hình kinh tế vườn rừng vun trồng giống sâm Ngọc Linh quý hiếm - Bảo vật Quốc gia.
Phá đường dây chế tạo, mua bán, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng với quy mô lớn

Phá đường dây chế tạo, mua bán, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng với quy mô lớn

Pháp luật - Minh Nhật - 16:55, 15/09/2025
Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an), Phòng Cảnh sát Hình sự Công an các tỉnh Lai Châu, Hà Tĩnh, Bắc Ninh và Hải Phòng, huy động gần 200 cán bộ, chiến sĩ để triệt phá đường dây này.