Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ mạch nguồn di sản

PV - 17:38, 07/03/2022

Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tỉnh Gia Lai giai đoạn 2021-2025 vừa được Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch trình UBND tỉnh xem xét, phê duyệt. Đây là Đề án tổng thể với nhiều nội dung, nhiệm vụ, giải pháp thiết thực nhằm góp phần bảo vệ toàn vẹn không gian di sản văn hóa cồng chiêng.

Biểu diễn cồng chiêng (Ảnh chụp trước thời điểm có dịch Covid-19). Ảnh: Đức Thụy
Biểu diễn cồng chiêng (Ảnh chụp trước thời điểm có dịch Covid-19). Ảnh: Đức Thụy

Di sản trong bối cảnh chịu nhiều tác động

Sau khi Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (tháng 11/2005), tỉnh Gia Lai có nhiều hoạt động để bảo vệ và phát huy giá trị đặc biệt của di sản. Tại Hội thảo “Bảo vệ và phát huy giá trị không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” tổ chức ở TP. Pleiku năm 2018, các nhà khoa học, nghiên cứu văn hóa đánh giá cao các hoạt động, nỗ lực của tỉnh Gia Lai, đồng thời cũng chỉ ra những “lỗ hổng” trong hoạt động bảo tồn.

Một chính sách tổng thể để bảo vệ toàn vẹn giá trị của không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được Thạc sĩ Nguyễn Quang Tuệ, Trưởng phòng Quản lý văn hóa (Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch) đề cập. Ông Tuệ cho biết: “Chúng ta đã có nhiều chương trình hành động để bảo vệ, phát huy giá trị di sản nhưng vẫn rất cần một chính sách tổng thể cho bài bản và có chiến lược lâu dài, bền vững để tránh chệch hướng, nhất là trong bối cảnh di sản chịu nhiều tác động của quá trình đô thị hóa, phát triển kinh tế-xã hội. Lấy ví dụ là lâu nay nhiều nghệ nhân người Gia Rai rất tài năng, được mời đi truyền dạy cồng chiêng khắp cả tỉnh, trong đó có những làng Ba Na, vô hình trung tạo sự đồng hóa về mặt văn hóa. Do đó, việc xây dựng một bộ giáo trình để giảng dạy trong các trường dân tộc nội trú, cao đẳng là điều hết sức cấp thiết hiện nay. Việc xây dựng giáo trình cũng đòi hỏi sự nghiên cứu thấu đáo, riêng cho từng dân tộc Gia Rai, Ba Na. Nghệ nhân của dân tộc nào thì được cấp giấy chứng nhận để truyền dạy cồng chiêng cho dân tộc đó”.

Chính sách đãi ngộ báu vật nhân văn sống là một trong những mục tiêu quan trọng của đề án. Ảnh: Hoàng Ngọc
Chính sách đãi ngộ báu vật nhân văn sống là một trong những mục tiêu quan trọng của đề án. Ảnh: Hoàng Ngọc

Cũng theo ông Tuệ, các giá trị đặc biệt của di sản hiện nay chủ yếu được lưu giữ bằng hình thức truyền khẩu, nếu nghệ nhân mất đi, họ sẽ mang theo toàn bộ những tri thức dân gian quý báu ấy. Cần phải hành động ngay để những tri thức vừa độc đáo, vừa nhân văn ấy được ghi chép, sưu tầm, nghiên cứu một cách hệ thống. Mai mốt thế hệ nghệ nhân già mất đi, thế hệ trẻ sẽ căn cứ vào tài liệu này để tiếp tục phát huy di sản cha ông chứ không chỉ truyền khẩu như hiện tại.

Chính sách tổng thể

Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tỉnh Gia Lai giai đoạn 2021-2025 dựa trên những yêu cầu cấp thiết hiện nay, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị không gian di sản trên tinh thần gìn giữ và tôn trọng văn hóa. Mục tiêu của Đề án không chỉ là thống kê số lượng cồng chiêng hiện có, số nghệ nhân thực hành trình diễn cồng chiêng, nghệ nhân chỉnh chiêng, các bài chiêng truyền thống mà theo quan điểm “bảo vệ và phát triển, phát huy được giá trị di sản trong bối cảnh đương đại” như khẳng định của ông Trần Ngọc Nhung, Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch.

Đáng chú ý là Đề án đề ra mục tiêu xây dựng 10 nhà rông, 10 bến nước truyền thống của dân tộc Ba Na, Gia Rai cần khôi phục không gian truyền thống của văn hóa cồng chiêng. Bên cạnh đó, xây dựng được ít nhất một giáo trình cồng chiêng để dạy trong các trường dân tộc nội trú; phục dựng một số lễ hội truyền thống có sử dụng cồng chiêng của người Ba Na, Gia Rai; thực hành trình diễn cồng chiêng được duy trì thường xuyên ở các làng dân tộc Ba Na, Gia Rai trên địa bàn tỉnh…

Tỉnh Gia Lai hiện còn lưu giữ 4.500 bộ cồng chiêng, chiếm số lượng nhiều nhất trong 5 tỉnh Tây Nguyên. Ảnh: Hoàng Ngọc
Tỉnh Gia Lai hiện còn lưu giữ 4.500 bộ cồng chiêng, chiếm số lượng nhiều nhất trong 5 tỉnh Tây Nguyên. Ảnh: Hoàng Ngọc

Các giải pháp phù hợp để hiện thực hóa những mục tiêu trên được Đề án đưa ra dựa trên những căn cứ, khảo sát thực tế. Trong đó, chú trọng hoạt động nghiên cứu khoa học, điền dã, trao đổi với các nghệ nhân Ba Na, Gia Rai để thống kê, sưu tầm, ghi chép và lưu trữ những bài chiêng, sinh hoạt văn hóa có sử dụng cồng chiêng bằng phương tiện hiện đại nhằm thiết lập cơ sở dữ liệu vững chắc, tin cậy cho hoạt động trao truyền lâu dài. Có chính sách hỗ trợ các nhà nghiên cứu âm nhạc, lịch sử, văn hóa địa phương thực hiện đề tài, dự án chuyên sâu về cồng chiêng bản địa. Các giải pháp hiện hữu nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của không gian cồng chiêng trong xã hội đương đại do các nhà nghiên cứu đưa ra có ý nghĩa rất quan trọng. Bên cạnh đó, chính sách đãi ngộ đối với nghệ nhân cồng chiêng, chính sách khuyến khích từng gia đình, cộng đồng trong hoạt động bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cồng chiêng cũng là những giải pháp có tính căn cơ của Đề án.

Các nghệ nhân biểu diễn cồng chiêng, múa xoang trong lễ mừng lúa mới. Ảnh: Hoàng Ngọc
Các nghệ nhân biểu diễn cồng chiêng, múa xoang trong lễ mừng lúa mới. Ảnh: Hoàng Ngọc

Để có cơ sở tin cậy và xác thực khi xây dựng Đề án, đề xuất những khả năng, giải pháp bảo tồn cũng như khai thác và phát huy giá trị di sản thông qua phát triển văn hóa-du lịch, trước đó, ngành Văn hóa đã có nhiều hoạt động khảo sát, kiểm kê. Giai đoạn 2011-2019, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch đã tổ chức nhiều cuộc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn toàn tỉnh. Đây là cơ sở để tổng hợp, phân loại, nhận diện giá trị và sức sống của từng di sản trong cộng đồng, lựa chọn những di sản văn hóa tiêu biểu đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đặc biệt, trong năm 2020 và 2021, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch đã tổ chức kiểm kê số lượng cồng chiêng trên địa bàn toàn tỉnh một cách bài bản, khoa học để đánh giá chính xác thực trạng cồng chiêng trong đời sống cộng đồng bản địa. Kết quả sơ bộ ghi nhận toàn tỉnh còn lưu giữ 4.500 bộ cồng chiêng (kết quả kiểm kê năm 2008 là 5.655 bộ), là tỉnh có số lượng cồng chiêng đứng đầu 5 tỉnh Tây Nguyên. 

Ông Trần Ngọc Nhung cho biết: “Chúng ta không chỉ bảo vệ số lượng cồng chiêng mà là không gian văn hóa của cồng chiêng với các yếu tố cấu thành, đó là không gian buôn làng, nhà rông, bến nước, những “báu vật nhân văn sống” đang hàng ngày thực hành và trao truyền di sản cha ông, những lễ hội văn hóa có sử dụng cồng chiêng. Đặc biệt, việc bảo tồn và phát huy không gian văn hóa cồng chiêng phải được duy trì để trở thành nhu cầu thiết thực của đồng bào Ba Na, Gia Rai, để họ tự giác tham gia, làm cho giá trị văn hóa cồng chiêng phát triển trong xã hội đương đại, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội, đặc biệt là thúc đẩy phát triển du lịch của tỉnh”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch:

“Đề án là 1 hợp phần của chương trình xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Đây phải thực sự là đề án có ý nghĩa lâu dài, hiệu quả trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản trên cơ sở tôn trọng tuyệt đối bản sắc văn hóa. Mục tiêu, các giải pháp phải dựa trên cơ sở khoa học, kết quả rà soát, khảo sát thực trạng để quá trình bảo vệ đúng hướng, phát huy được giá trị của không gian văn hóa cồng chiêng trong phát triển bền vững kinh tế-xã hội, du lịch, nhất là nâng cao mức sống cho chủ nhân di sản”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.