Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ gìn vốn cũ ở những làng mới

Tấn Vịnh - 15:06, 26/05/2020

Trong nhiều năm qua, các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đều coi trọng công tác quy hoạch, sắp xếp dân cư, xem đây là “trụ cột” quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội; giữ gìn phát triển bản sắc văn hóa bản địa vùng đồng bào DTTS. Tuy nhiên, trong quá trình tái định cư và chuyển đổi môi trường cư trú, nhiều di sản văn hóa đã bị biến đổi, mai một…

Những nếp nhà truyền thống ở làng Pơr Ning
Những nếp nhà truyền thống ở làng Pơr Ning

Thực hiện dự án di dân tái định cư để xây dựng các công trình thủy điện Sông Tranh 2, A Vương, Sông Bung 4, Đăk Mi 4, tỉnh Quảng Nam đã tái định cư cho 1.749 hộ với 8.450 nhân khẩu. Bên cạnh đó, nhiều địa phương trong tỉnh cũng thực hiện quy hoạch sắp xếp, bố trí ổn định cho hàng ngàn hộ dân chuyển đến nơi ở an toàn, có điều kiện sinh sống tốt hơn.

Để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, việc quy hoạch, sắp xếp dân cư ở các huyện miền núi phải phù hợp với đặc điểm tự nhiên, xã hội của từng địa bàn. Cuộc sống của dân làng luôn gắn bó với rừng. Rừng không chỉ mang lại cho họ sự sống, sinh kế, sinh lợi của người dân mà rừng còn là cội nguồn văn hóa. Do đó, khi chọn nơi tái định cư cho đồng bào miền núi phải chọn nơi phù hợp với tập quán của đồng bào, không thể tách dân ra khỏi rừng.

Thực tế cho thấy, người dân ở một số vùng tái định cư theo mô hình hiện đại đã bỏ làng mới trở về nơi cũ gắn bó với đời sống của họ. Rừng và nước đầu nguồn, là yếu tố quan trọng hàng đầu để bà con lựa chọn địa điểm lập làng. Tất cả sinh hoạt của người dân đều gắn liền với khe suối và gắn liền với những kiêng kỵ, nghi lễ quan trọng đối với nước. Các làng khi tái định cư bố trí xa nguồn nước, thay vào đó là hệ thống nước tự chảy, nhưng vào mùa khô thường xuyên thiếu nước nên người dân phải vất vả đi cõng nước ở những con suối rất xa.

Kiến trúc nhà cửa là sáng tạo văn hóa vật chất quan trọng của cộng đồng quan hệ chặt chẽ đến chất lượng sống, không gian sinh tồn, sinh hoạt văn hóa của đồng bào. Kiến trúc nhà cửa gắn với quy hoạch làng bản, xây dựng mô hình nông thôn mới, giữ gìn di sản kiến trúc. Bên cạnh ngôi nhà mới, đồng bào thường xây dựng nhà sàn dùng làm bếp, mọi sinh hoạt hằng ngày của các thành viên đều xoay quanh không gian này.

Trên địa bàn Tây Giang, một số ngôi làng tái định cư nhưng vẫn giữ được nguyên vẹn cấu trúc hình bầu dục với ngôi nhà làng (gươl), nhà ở (đong). Ở làng Pơr Ning, Xã Lăng, là một mô hình quy hoạch tiêu biểu kết hợp giữa cái cũ và cái mới trong không gian sống của đồng bào. Những ngôi nhà sàn ở vòng trong, có khoảng sân trước nhà gươl, là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, sinh hoạt cộng đồng; nhà kiên cố, vách gỗ mái tôn được bố trí vòng ngoài, tạo thành lớp nhà mới xung quanh lớp nhà cũ. Với lối kiến trúc này đã giữ được nét đẹp của ngôi làng truyền thống.

Nét sinh hoạt truyền thống giữa làng mới Pơr Ning
Nét sinh hoạt truyền thống giữa làng mới Pơr Ning

Tái định cư là điều kiện, cơ hội để xây dựng làng văn hóa dân tộc. Do đó, cần kết hợp thực hiện tái định cư với việc xây dựng làng văn hóa dân tộc ở các huyện miền núi. Huyện Nam Trà My cần xây dựng làng văn hóa các dân tộc Xơ-đăng. Các huyện Đông Giang, Nam Giang, Tây Giang bên cạnh làng văn hóa du lịch cộng đồng đã có như Bha Hoon, Đhơ Rồng, Za Ra... cần xây dựng mới làng văn hóa của đồng bào Cơ-tu để thu hút khách du lịch, tăng thêm sinh kế cho đồng bào. Vùng cao xứ Quảng sẽ có thêm nhiều điểm đến thú vị như thôn Pơr Ning, Arớch (xã Lăng), làng du lịch sinh thái A zứt (Bha Lêê), thôn Arầng 1 (A Xan), thôn biên giới Ch’nốc (Ch’Ơm)... nếu biết khai thác, phát huy giá trị văn hóa làng truyền thống.

Giữ gìn vốn cũ thuộc tinh hoa trong di sản nhân văn của đồng bào, là công việc ưu tiên hàng đầu trong công tác sắp xếp, bố trí dân cư, xây dựng nông thôn mới. Tái định cư không tách rời truyền thống văn hóa nhằm kết nối và tạo động lực cho sự phát triển tập trung của từng khu vực. Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại là yếu tố giúp cho đồng bào miền núi vững bước trên đôi chân của mình; khắc phục những bất cập, hậu quả dẫn đến sự mai một và phá vỡ cấu trúc làng truyền thống. Nhờ quan điểm này mà nhiều địa bàn miền núi Quảng Nam đã hình thành khu dân cư hợp lý, được sự đồng thuận của người dân, xây dựng điểm tái định cư an toàn, bền vững.

Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại sẽ là yếu tố giúp cho đồng bào miền núi vững bước trên đôi chân của mình, khắc phục những bất cập, hậu quả dẫn đến sự mai một và phá vỡ cấu trúc làng truyền thống. Nhờ vậy mà nhiều địa bàn miền núi Quảng Nam đã hình thành khu dân cư hợp lý, được sự đồng thuận của người dân, xây dựng điểm tái định cư an toàn, bền vững.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Qua mùa lễ hội miền Tây xứ Nghệ…

Qua mùa lễ hội miền Tây xứ Nghệ…

Miền Tây xứ Nghệ là mảnh đất giàu bản sắc văn hóa của đồng bào các DTTS Thái, Mông, Khơ Mú, Đan Lai, Ơ Đu, Thổ...; Lên với miền biên viễn xứ Nghệ trong dịp lễ hội mùa xuân, sẽ được đắm mình trong những lễ hội cổ truyền, mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Hoa mận trắng muốt cao nguyên Bắc Hà

Hoa mận trắng muốt cao nguyên Bắc Hà

Media - BDT - 5 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 7/2/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Hoa mận trắng muốt cao nguyên Bắc Hà . Khởi sắc kinh tế trang trại. Tỷ phú nông dân giàu lòng nhân ái. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Tiếp thêm động lực cho người mẹ nghèo nuôi con mắc bệnh

Tiếp thêm động lực cho người mẹ nghèo nuôi con mắc bệnh

Nhịp cầu nhân ái - Minh Anh - 8 giờ trước
"Vợ chồng tôi chẳng có gì ngoài 3 đứa con, cháu lớn bị mắc bệnh down, kinh tế gia đình cũng khó khăn, tôi chỉ mong có chút vốn liếng để có thể nuôi con gà, con vịt, có đồng ra, đồng vào để chăm sóc các con", đó là chia sẻ của chị Bùi Thị Lịch, dân tộc Mường ở xóm Thượng, xã Cuối Hạ, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình.
Du lịch Việt Nam đạt kỷ lục mới về khách quốc tế

Du lịch Việt Nam đạt kỷ lục mới về khách quốc tế

Du lịch - Minh Nhật - 8 giờ trước
Lượng khách quốc tế đến Việt Nam tháng 1/2025 đạt gần 2,1 triệu lượt, tăng 18,5% so với tháng trước và tăng 36,9% so với cùng kỳ năm 2024.
Qua mùa lễ hội miền Tây xứ Nghệ…

Qua mùa lễ hội miền Tây xứ Nghệ…

Sắc màu 54 - Nguyễn Thanh - 8 giờ trước
Miền Tây xứ Nghệ là mảnh đất giàu bản sắc văn hóa của đồng bào các DTTS Thái, Mông, Khơ Mú, Đan Lai, Ơ Đu, Thổ...; Lên với miền biên viễn xứ Nghệ trong dịp lễ hội mùa xuân, sẽ được đắm mình trong những lễ hội cổ truyền, mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các DTTS.
Lào Cai: Bảo đảm hiệu lực, hiệu quả sau sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy

Lào Cai: Bảo đảm hiệu lực, hiệu quả sau sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 8 giờ trước
Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị về chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; đến thời điểm này, tỉnh Lào Cai đã cơ bản xây dựng xong phương án tổng thể sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trên địa bàn.
Ngôi đền linh thiêng gần 400 năm tuổi thờ thần rắn

Ngôi đền linh thiêng gần 400 năm tuổi thờ thần rắn

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 6/2/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Chủ tịch nước Lương Cường dâng hương khai Xuân tại Hoàng thành Thăng Long . Độc đáo Lễ hội Đúc Bụt “cướp chiếu” cầu may . Ngôi đền linh thiêng gần 400 năm tuổi thờ thần rắn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Quảng Ninh: Khai hội Xuân Ngọa Vân 2025

Quảng Ninh: Khai hội Xuân Ngọa Vân 2025

Dân tộc- Tôn giáo - Mỹ Dung - 8 giờ trước
Ngày 6/2 (tức mùng 9 tháng Giêng Ất Tỵ), tại xã An Sinh, Tp. Đông Triều, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh phối hợp cùng UBND Tp. Đông Triều tổ chức Khai hội Xuân Ngọa Vân 2025.
Nhiều hoạt động sôi nổi, hấp dẫn sẽ diễn ra tại Lễ hội Hoa Đào Xứ Lạng năm 2025

Nhiều hoạt động sôi nổi, hấp dẫn sẽ diễn ra tại Lễ hội Hoa Đào Xứ Lạng năm 2025

Sắc màu 54 - Minh Anh - 8 giờ trước
Với chủ đề “Hoa Đào Xứ Lạng - Tỏa sắc muôn phương”, đêm khai mạc Lễ hội Hoa Đào Xứ Lạng sẽ diễn ra vào tối 7/2/2025 (tức ngày 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ).
Đắk Lắk: Xử phạt 7,5 triệu đồng đối tượng đăng thông tin sai sự thật về an ninh trật tự

Đắk Lắk: Xử phạt 7,5 triệu đồng đối tượng đăng thông tin sai sự thật về an ninh trật tự

Pháp luật - Hoàng Thùy - 8 giờ trước
Ngày 6/2, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị đã quyết định xử phạt hành chính đối tượng thông tin sai sự thật, gây hoang mang dư luận về tình hình an ninh trật tự trên địa bàn huyện Cư Kuin.
Đắk Lắk: Kịp thời khống chế đám cháy tại kho chứa đồ điện tử, điện lạnh

Đắk Lắk: Kịp thời khống chế đám cháy tại kho chứa đồ điện tử, điện lạnh

Xã hội - Hoàng Thùy - 8 giờ trước
Chiều 6/2, lãnh đạo UBND phường Thành Nhất, Tp. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk thông tin: Lực lượng chức năng đã khống chế được ngọn lửa trong vụ hỏa hoạn xảy ra tại kho chứa hàng trên đường tránh Tây, đoạn qua địa bàn phường.
Ngôi đền linh thiêng gần 400 năm tuổi thờ thần rắn

Ngôi đền linh thiêng gần 400 năm tuổi thờ thần rắn

Media - BDT - 20:00, 06/02/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 6/2/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Chủ tịch nước Lương Cường dâng hương khai Xuân tại Hoàng thành Thăng Long . Độc đáo Lễ hội Đúc Bụt “cướp chiếu” cầu may . Ngôi đền linh thiêng gần 400 năm tuổi thờ thần rắn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.