Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ gìn vốn cũ ở những làng mới

Tấn Vịnh - 15:06, 26/05/2020

Trong nhiều năm qua, các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đều coi trọng công tác quy hoạch, sắp xếp dân cư, xem đây là “trụ cột” quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội; giữ gìn phát triển bản sắc văn hóa bản địa vùng đồng bào DTTS. Tuy nhiên, trong quá trình tái định cư và chuyển đổi môi trường cư trú, nhiều di sản văn hóa đã bị biến đổi, mai một…

Những nếp nhà truyền thống ở làng Pơr Ning
Những nếp nhà truyền thống ở làng Pơr Ning

Thực hiện dự án di dân tái định cư để xây dựng các công trình thủy điện Sông Tranh 2, A Vương, Sông Bung 4, Đăk Mi 4, tỉnh Quảng Nam đã tái định cư cho 1.749 hộ với 8.450 nhân khẩu. Bên cạnh đó, nhiều địa phương trong tỉnh cũng thực hiện quy hoạch sắp xếp, bố trí ổn định cho hàng ngàn hộ dân chuyển đến nơi ở an toàn, có điều kiện sinh sống tốt hơn.

Để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, việc quy hoạch, sắp xếp dân cư ở các huyện miền núi phải phù hợp với đặc điểm tự nhiên, xã hội của từng địa bàn. Cuộc sống của dân làng luôn gắn bó với rừng. Rừng không chỉ mang lại cho họ sự sống, sinh kế, sinh lợi của người dân mà rừng còn là cội nguồn văn hóa. Do đó, khi chọn nơi tái định cư cho đồng bào miền núi phải chọn nơi phù hợp với tập quán của đồng bào, không thể tách dân ra khỏi rừng.

Thực tế cho thấy, người dân ở một số vùng tái định cư theo mô hình hiện đại đã bỏ làng mới trở về nơi cũ gắn bó với đời sống của họ. Rừng và nước đầu nguồn, là yếu tố quan trọng hàng đầu để bà con lựa chọn địa điểm lập làng. Tất cả sinh hoạt của người dân đều gắn liền với khe suối và gắn liền với những kiêng kỵ, nghi lễ quan trọng đối với nước. Các làng khi tái định cư bố trí xa nguồn nước, thay vào đó là hệ thống nước tự chảy, nhưng vào mùa khô thường xuyên thiếu nước nên người dân phải vất vả đi cõng nước ở những con suối rất xa.

Kiến trúc nhà cửa là sáng tạo văn hóa vật chất quan trọng của cộng đồng quan hệ chặt chẽ đến chất lượng sống, không gian sinh tồn, sinh hoạt văn hóa của đồng bào. Kiến trúc nhà cửa gắn với quy hoạch làng bản, xây dựng mô hình nông thôn mới, giữ gìn di sản kiến trúc. Bên cạnh ngôi nhà mới, đồng bào thường xây dựng nhà sàn dùng làm bếp, mọi sinh hoạt hằng ngày của các thành viên đều xoay quanh không gian này.

Trên địa bàn Tây Giang, một số ngôi làng tái định cư nhưng vẫn giữ được nguyên vẹn cấu trúc hình bầu dục với ngôi nhà làng (gươl), nhà ở (đong). Ở làng Pơr Ning, Xã Lăng, là một mô hình quy hoạch tiêu biểu kết hợp giữa cái cũ và cái mới trong không gian sống của đồng bào. Những ngôi nhà sàn ở vòng trong, có khoảng sân trước nhà gươl, là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, sinh hoạt cộng đồng; nhà kiên cố, vách gỗ mái tôn được bố trí vòng ngoài, tạo thành lớp nhà mới xung quanh lớp nhà cũ. Với lối kiến trúc này đã giữ được nét đẹp của ngôi làng truyền thống.

Nét sinh hoạt truyền thống giữa làng mới Pơr Ning
Nét sinh hoạt truyền thống giữa làng mới Pơr Ning

Tái định cư là điều kiện, cơ hội để xây dựng làng văn hóa dân tộc. Do đó, cần kết hợp thực hiện tái định cư với việc xây dựng làng văn hóa dân tộc ở các huyện miền núi. Huyện Nam Trà My cần xây dựng làng văn hóa các dân tộc Xơ-đăng. Các huyện Đông Giang, Nam Giang, Tây Giang bên cạnh làng văn hóa du lịch cộng đồng đã có như Bha Hoon, Đhơ Rồng, Za Ra... cần xây dựng mới làng văn hóa của đồng bào Cơ-tu để thu hút khách du lịch, tăng thêm sinh kế cho đồng bào. Vùng cao xứ Quảng sẽ có thêm nhiều điểm đến thú vị như thôn Pơr Ning, Arớch (xã Lăng), làng du lịch sinh thái A zứt (Bha Lêê), thôn Arầng 1 (A Xan), thôn biên giới Ch’nốc (Ch’Ơm)... nếu biết khai thác, phát huy giá trị văn hóa làng truyền thống.

Giữ gìn vốn cũ thuộc tinh hoa trong di sản nhân văn của đồng bào, là công việc ưu tiên hàng đầu trong công tác sắp xếp, bố trí dân cư, xây dựng nông thôn mới. Tái định cư không tách rời truyền thống văn hóa nhằm kết nối và tạo động lực cho sự phát triển tập trung của từng khu vực. Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại là yếu tố giúp cho đồng bào miền núi vững bước trên đôi chân của mình; khắc phục những bất cập, hậu quả dẫn đến sự mai một và phá vỡ cấu trúc làng truyền thống. Nhờ quan điểm này mà nhiều địa bàn miền núi Quảng Nam đã hình thành khu dân cư hợp lý, được sự đồng thuận của người dân, xây dựng điểm tái định cư an toàn, bền vững.

Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại sẽ là yếu tố giúp cho đồng bào miền núi vững bước trên đôi chân của mình, khắc phục những bất cập, hậu quả dẫn đến sự mai một và phá vỡ cấu trúc làng truyền thống. Nhờ vậy mà nhiều địa bàn miền núi Quảng Nam đã hình thành khu dân cư hợp lý, được sự đồng thuận của người dân, xây dựng điểm tái định cư an toàn, bền vững.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.