Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ gìn vốn cũ ở những làng mới

Tấn Vịnh - 15:06, 26/05/2020

Trong nhiều năm qua, các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đều coi trọng công tác quy hoạch, sắp xếp dân cư, xem đây là “trụ cột” quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội; giữ gìn phát triển bản sắc văn hóa bản địa vùng đồng bào DTTS. Tuy nhiên, trong quá trình tái định cư và chuyển đổi môi trường cư trú, nhiều di sản văn hóa đã bị biến đổi, mai một…

Những nếp nhà truyền thống ở làng Pơr Ning
Những nếp nhà truyền thống ở làng Pơr Ning

Thực hiện dự án di dân tái định cư để xây dựng các công trình thủy điện Sông Tranh 2, A Vương, Sông Bung 4, Đăk Mi 4, tỉnh Quảng Nam đã tái định cư cho 1.749 hộ với 8.450 nhân khẩu. Bên cạnh đó, nhiều địa phương trong tỉnh cũng thực hiện quy hoạch sắp xếp, bố trí ổn định cho hàng ngàn hộ dân chuyển đến nơi ở an toàn, có điều kiện sinh sống tốt hơn.

Để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, việc quy hoạch, sắp xếp dân cư ở các huyện miền núi phải phù hợp với đặc điểm tự nhiên, xã hội của từng địa bàn. Cuộc sống của dân làng luôn gắn bó với rừng. Rừng không chỉ mang lại cho họ sự sống, sinh kế, sinh lợi của người dân mà rừng còn là cội nguồn văn hóa. Do đó, khi chọn nơi tái định cư cho đồng bào miền núi phải chọn nơi phù hợp với tập quán của đồng bào, không thể tách dân ra khỏi rừng.

Thực tế cho thấy, người dân ở một số vùng tái định cư theo mô hình hiện đại đã bỏ làng mới trở về nơi cũ gắn bó với đời sống của họ. Rừng và nước đầu nguồn, là yếu tố quan trọng hàng đầu để bà con lựa chọn địa điểm lập làng. Tất cả sinh hoạt của người dân đều gắn liền với khe suối và gắn liền với những kiêng kỵ, nghi lễ quan trọng đối với nước. Các làng khi tái định cư bố trí xa nguồn nước, thay vào đó là hệ thống nước tự chảy, nhưng vào mùa khô thường xuyên thiếu nước nên người dân phải vất vả đi cõng nước ở những con suối rất xa.

Kiến trúc nhà cửa là sáng tạo văn hóa vật chất quan trọng của cộng đồng quan hệ chặt chẽ đến chất lượng sống, không gian sinh tồn, sinh hoạt văn hóa của đồng bào. Kiến trúc nhà cửa gắn với quy hoạch làng bản, xây dựng mô hình nông thôn mới, giữ gìn di sản kiến trúc. Bên cạnh ngôi nhà mới, đồng bào thường xây dựng nhà sàn dùng làm bếp, mọi sinh hoạt hằng ngày của các thành viên đều xoay quanh không gian này.

Trên địa bàn Tây Giang, một số ngôi làng tái định cư nhưng vẫn giữ được nguyên vẹn cấu trúc hình bầu dục với ngôi nhà làng (gươl), nhà ở (đong). Ở làng Pơr Ning, Xã Lăng, là một mô hình quy hoạch tiêu biểu kết hợp giữa cái cũ và cái mới trong không gian sống của đồng bào. Những ngôi nhà sàn ở vòng trong, có khoảng sân trước nhà gươl, là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, sinh hoạt cộng đồng; nhà kiên cố, vách gỗ mái tôn được bố trí vòng ngoài, tạo thành lớp nhà mới xung quanh lớp nhà cũ. Với lối kiến trúc này đã giữ được nét đẹp của ngôi làng truyền thống.

Nét sinh hoạt truyền thống giữa làng mới Pơr Ning
Nét sinh hoạt truyền thống giữa làng mới Pơr Ning

Tái định cư là điều kiện, cơ hội để xây dựng làng văn hóa dân tộc. Do đó, cần kết hợp thực hiện tái định cư với việc xây dựng làng văn hóa dân tộc ở các huyện miền núi. Huyện Nam Trà My cần xây dựng làng văn hóa các dân tộc Xơ-đăng. Các huyện Đông Giang, Nam Giang, Tây Giang bên cạnh làng văn hóa du lịch cộng đồng đã có như Bha Hoon, Đhơ Rồng, Za Ra... cần xây dựng mới làng văn hóa của đồng bào Cơ-tu để thu hút khách du lịch, tăng thêm sinh kế cho đồng bào. Vùng cao xứ Quảng sẽ có thêm nhiều điểm đến thú vị như thôn Pơr Ning, Arớch (xã Lăng), làng du lịch sinh thái A zứt (Bha Lêê), thôn Arầng 1 (A Xan), thôn biên giới Ch’nốc (Ch’Ơm)... nếu biết khai thác, phát huy giá trị văn hóa làng truyền thống.

Giữ gìn vốn cũ thuộc tinh hoa trong di sản nhân văn của đồng bào, là công việc ưu tiên hàng đầu trong công tác sắp xếp, bố trí dân cư, xây dựng nông thôn mới. Tái định cư không tách rời truyền thống văn hóa nhằm kết nối và tạo động lực cho sự phát triển tập trung của từng khu vực. Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại là yếu tố giúp cho đồng bào miền núi vững bước trên đôi chân của mình; khắc phục những bất cập, hậu quả dẫn đến sự mai một và phá vỡ cấu trúc làng truyền thống. Nhờ quan điểm này mà nhiều địa bàn miền núi Quảng Nam đã hình thành khu dân cư hợp lý, được sự đồng thuận của người dân, xây dựng điểm tái định cư an toàn, bền vững.

Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại sẽ là yếu tố giúp cho đồng bào miền núi vững bước trên đôi chân của mình, khắc phục những bất cập, hậu quả dẫn đến sự mai một và phá vỡ cấu trúc làng truyền thống. Nhờ vậy mà nhiều địa bàn miền núi Quảng Nam đã hình thành khu dân cư hợp lý, được sự đồng thuận của người dân, xây dựng điểm tái định cư an toàn, bền vững.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 21:00, 17/05/2025
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 17:23, 17/05/2025
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 16:40, 17/05/2025
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 16:16, 17/05/2025
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 16:04, 17/05/2025
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 15:33, 17/05/2025
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 15:31, 17/05/2025
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 13:34, 17/05/2025
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 13:30, 17/05/2025
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 13:27, 17/05/2025
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.