Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Gìn giữ giá trị văn hóa của Mo Mường

Thanh Phong - 15:06, 19/03/2025

Mo Mường là hoạt động diễn xướng dân gian được thể hiện trong các nghi lễ gắn với đời sống tín ngưỡng tâm linh của người Mường. Không gian tổ chức các hoạt động diễn xướng và lời mo được diễn ra trong đời sống cộng đồng và trong từng gia đình tổ chức một nghi lễ. Theo thời gian, cơ hội thực hành, gìn giữ những giá trị văn hóa độc đáo của Mo Mường đang dần bị thu hẹp, cần sớm có những giải pháp để bảo tồn, phát huy.

Thầy Mo Bùi Văn Minh trong một buổi lễ làm mát nhà của người Mường. (Ảnh tư liệu)
Thầy Mo Bùi Văn Minh trong một buổi lễ làm mát nhà của người Mường. (Ảnh tư liệu)

Bảo tồn di sản Mo Mường

Theo Nghệ nhân, thầy mo Bùi Văn Minh, ở xóm Mận, xã Vân Sơn, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình cho biết: Mo Mường là hoạt động diễn xướng dân gian được thể hiện trong các nghi lễ gắn với đời sống tín ngưỡng tâm linh của người Mường. Không gian tổ chức các hoạt động diễn xướng và lời mo được diễn ra trong đời sống cộng đồng và trong từng gia đình tổ chức một nghi lễ.

Chủ thể thực hành Mo Mường là các thầy mo, đây là những người giữ tri thức mo, thuộc lòng hàng vạn câu mo và thông thạo các nghi lễ, tập quán, là người uy tín được cộng đồng tin tưởng. Khi thực hành nghi lễ thầy mo là người nói, đọc, hát các bài mo khi làm lễ.

Người Mường không có chữ viết riêng nên các bài mo (bài khấn) của người Mường được lưu truyền từ thế hệ thầy mo này qua thế hệ thầy mo khác bằng phương pháp truyền miệng, được tồn tại và duy trì thông qua các nghi lễ trong dân gian của người Mường.

Mo Mường gồm 3 phần chính cấu thành, gồm: lời mo, diễn xướng, môi trường diễn xướng và con người thực hành diễn xướng mo, trong đó lời mo gắn liền với người diễn xướng chiếm vị trí quan trọng nhất.

Mo Mường bao gồm rất nhiều bài mo, đoạn mo được sử dụng trong từng nghi lễ cụ thể. Mo Mường có 9 thể loại: Mo trong Lễ tang (Mỏ ma), Mo vía (Mo Voái), Mo giải hạn, Mo xin số, Mo ngày Tết, Mo Thổ công thổ địa, Mo đôi đũa, Mo Mát nhà, Mo Mụ.

Hiện nay, Mo Mường được sử dụng chủ yếu trong các tang lễ hay nghi thức cầu sức khỏe, bình an của người Mường.

Người Mường thường sử dụng Mo trong các nghi lễ.
Người Mường thường sử dụng Mo trong các nghi lễ

Thống kê của Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, di sản Mo Mường hiện có tại 7 tỉnh, thành phố: Hòa Bình, Thanh Hóa, Ninh Bình, Phú Thọ, Sơn La, Đắk Lắk và Hà Nội.

Hòa Bình được xem là “cái nôi” của văn hoá Mường, trong những năm qua, tỉnh Hòa Bình ban hành nhiều văn bản quan trọng trên lĩnh vực văn hóa, trong đó xác định Mo Mường là một trong những di sản cần bảo tồn, giữ gìn và phát huy trong đời sống cộng đồng như Chỉ thị số 08-CT/TU, ngày 20/01/2016 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa (DSVH) Mo Mường trên địa bàn tỉnh được ban hành. UBND tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo Mo Mường Hòa Bình. Năm 2018, UBND tỉnh phê duyệt và ban hành Đề án "Bảo tồn, phát huy giá trị DSVH Mo Mường Hòa Bình giai đoạn 2019 - 2025 và những năm tiếp theo”. Tỉnh ban hành Đề án "BT&PH giá trị văn hóa dân tộc Mường và Nền văn hóa Hòa Bình giai đoạn 2023 - 2030 trên địa bàn tỉnh. Từ đó, nhận thức của các cấp, các ngành và cộng đồng xã hội về những giá trị văn hóa Mo Mường có nhiều chuyển biến tích cực.

Bà Quách Thị Kiều, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình cho biết: Tỉnh Hòa Bình luôn quan tâm tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, nhất là người đứng đầu các cấp, các ngành, địa phương, đơn vị và các tầng lớp Nhân dân về vai trò, ý nghĩa nhân văn sâu sắc của DSVH Mo Mường. Xây dựng tài liệu tuyên truyền về các giá trị đặc sắc, tiêu biểu của di sản Mo Mường để tuyên truyền, quảng bá rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội... Sản xuất phim quảng bá hình ảnh DSVH Mo Mường để phát sóng trên các kênh truyền hình, Cổng thông tin điện tử, kênh Youtube nhằm phát huy giá trị của di sản.

Bên cạnh đó, tỉnh Hòa Bình động viên các nghệ nhân Mo Mường tiếp tục thực hành và truyền dạy di sản Mo Mường thường xuyên. Xem xét, lựa chọn và đề nghị công nhận nghệ nhân Mo Mường là nghệ nhân ưu tú theo quy định; xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách đãi ngộ, tôn vinh người có công bảo tồn, giữ gìn, truyền dạy và học Mo Mường cho phù hợp để kịp thời khuyến khích, động viên đội ngũ nghệ nhân Mo quan tâm hơn nữa đến công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ nghệ nhân kế cận.

Các thầy Mo đang thực hiện các nghi lễ của Mo Mường.
Các thầy Mo đang thực hiện các nghi lễ của Mo Mường.

Hiện nay, các bài Mo của người Mường được lưu truyền từ thế hệ thầy Mo này qua thế hệ thầy Mo khác bằng phương pháp truyền miệng và được tồn tại, duy trì thông qua các nghi lễ trong dân gian của người Mường. Chính vì vậy trong quá trình lưu truyền thì số lượng câu Mo, bài Mo không còn được đầy đủ như ban đầu. Bên cạnh đó, số lượng các cuốn sách, ấn phẩm nghiên cứu về văn hóa của dân tộc Mường nói chung và di sản văn hóa Mo Mường nói riêng không nhiều. Vì vậy quá trình nghiên cứu, phổ biến, truyền dạy di sản văn hóa cũng gặp không ít khó khăn.

Mặt khác, vấn đề đặt ra với Mo Mường hiện nay là người thực hành di sản. Bởi, theo Nghệ nhân ưu tú, nhà nghiên cứu văn hóa dân tộc Mường Bùi Huy Vọng, số lượng thầy Mo trong các bản ngày càng ít dần, trong đó có nhiều thầy Mo tuổi đã trên 80 tuổi. Số lượng người muốn và có khả năng theo học Mo không nhiều, do phải ghi nhớ một khối lượng câu Mo rất lớn, đặc biệt người học phải có tố chất, am hiểu sâu sắc văn hóa Mường, có đạo đức, uy tín và đầy đủ đạo cụ, đồ cúng (từ các đời cha, ông đã từng làm nghề truyền lại)…

Xây dựng Khu bảo tồn Di sản Văn hóa Mo Mường

Một tin vui đối với những nhà nghiên cứu văn hóa Mường và cộng đồng dân tộc Mường, mới đây, Dự án Khu không gian bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường có quy mô diện tích 36,02ha, tổng mức đầu tư 50 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2021-2025 vừa mới được Ủy ban nhân dân huyện Cao Phong (Hòa Bình) tổ chức Lễ khởi công đầu tháng 1 năm 2025.

Khu không gian bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường được khởi công xây dựng tại huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình
Khu không gian bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường được khởi công xây dựng tại huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình

Đây là công trình hết sức cần thiết và cấp bách, nhằm tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị của di sản Mo Mường; lưu giữ đầy đủ các giá trị về cội nguồn văn hoá dân tộc, nền tảng văn hóa tinh thần dân tộc, khắc phục nguy cơ mai một giá trị di sản văn hoá phi vật thể quốc gia Mo Mường Hòa Bình.

Qua đó, góp phần nâng cao nguồn lực phát triển kinh tế-xã hội, đưa di sản Mo Mường trở thành sản phẩm du lịch tiêu biểu đặc sắc gắn với khai thác tiềm năng, phát triển du lịch trên địa bàn huyện Cao Phong nói riêng và tỉnh Hòa Bình nói chung.

Việc hình thành Khu không gian bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường gắn với dịch vụ du lịch tại xã Hợp Phong là một trong những điều kiện không thể thiếu để đưa di sản Mo Mường vào danh mục trình Chính phủ, tổ chức Khoa học, giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại.

Công trình sẽ trở thành bước tiến quan trọng trong bảo tồn văn hóa truyền thống và mở ra cơ hội phát triển du lịch, quảng bá hình ảnh độc đáo của vùng đất Hòa Bình./.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính: Giữ gìn, lan tỏa giá trị của di sản Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính: Giữ gìn, lan tỏa giá trị của di sản Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Để tiếp tục phát huy giá trị của Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính yêu cầu Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh An Giang cùng các bộ, ban, ngành, địa phương liên quan đẩy mạnh thực hiện các biện pháp bảo vệ, giữ gìn, nâng cao nhận thức cộng đồng và lan tỏa tới bạn bè quốc tế.
Tin nổi bật trang chủ
Đoàn kiểm tra của Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua dự thảo Báo cáo kết quả kiểm tra đối với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa

Đoàn kiểm tra của Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua dự thảo Báo cáo kết quả kiểm tra đối với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa

Chiều 19/3, Đoàn kiểm tra số 1922 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư do Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến làm Trưởng đoàn, đã làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa, để thông qua dự thảo Báo cáo kết quả kiểm tra việc triển khai thực hiện một số chuyên đề công tác trọng tâm năm 2025, theo quyết định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Lạng Sơn: Ngăn chặn vụ vận chuyển 500kg móng giò đông lạnh nhập lậu

Lạng Sơn: Ngăn chặn vụ vận chuyển 500kg móng giò đông lạnh nhập lậu

Tin tức - H. Phúc - 1 giờ trước
Ngày 19/3, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 3 tỉnh Lạng Sơn thông tin, Đội đã phối hợp với lực lượng Hải quan và Đội 389 đã kiểm tra, phát hiện và bắt giữ một vụ vận chuyển trái phép 500kg móng giò đông lạnh không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Ba Bể (Bắc Kạn): Đẩy nhanh tiến độ giải ngân các Chương trình mục tiêu quốc gia

Ba Bể (Bắc Kạn): Đẩy nhanh tiến độ giải ngân các Chương trình mục tiêu quốc gia

Công tác Dân tộc - Thanh Phong - 1 giờ trước
Năm 2025 là năm cuối giai đoạn I (2021-2025) thực hiện các chương trình MTQG, đồng thời là năm tổng kết, đánh giá toàn diện những kết quả đạt được, làm nền tảng định hướng cho giai đoạn tiếp theo (2026-2030). Vì vậy, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn tập trung nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn các Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG), trong đó có Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, goai đoạn I từ 2021-2025.
Tên con đường là tên em gửi lại…

Tên con đường là tên em gửi lại…

Phóng sự - Thanh Hải - 1 giờ trước
Phòng đón tiếp Khu di tích lịch sử quốc gia 60 liệt sỹ TNXP Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái hôm ấy lặng như tờ; chỉ còn lại tiếng sụt sùi, thổn thức nơi ngực trái… Đó hẳn là sự đồng điệu của những con tim yêu chuộng hòa bình, sự ngưỡng mộ của lớp lớp hậu thế… Còn tôi, thì cũng đã có những khoảng lặng khi cảm nghĩ về bản tráng ca bất tử hơn nửa thế kỷ trước.
Bộ Y tế lập 6 đoàn đi kiểm tra, giám sát phòng, chống dịch sởi tại nhiều địa phương

Bộ Y tế lập 6 đoàn đi kiểm tra, giám sát phòng, chống dịch sởi tại nhiều địa phương

Sức khỏe - Minh Nhật - 1 giờ trước
Bộ Y tế thành lập 6 đoàn kiểm tra, giám sát phòng chống dịch sởi tại các tỉnh, thành phố khu vực miền Bắc, Nam, Trung và Tây Nguyên
Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ số trong chăn nuôi lợn

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ số trong chăn nuôi lợn

Khoa học - Công nghệ - Minh Nhật - 1 giờ trước
Chiều 19/3, tại TP Hồ Chí Minh, diễn đàn “Đổi mới ngành chăn nuôi lợn Trung Quốc - Việt Nam” đã diễn ra với sự góp mặt của các chuyên gia hàng đầu từ hai quốc gia. Sự kiện tập trung thảo luận về việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong chăn nuôi lợn, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi tại cả Việt Nam và Trung Quốc.
Cung đường đẹp như tranh giữa đại ngàn Trường Sơn

Cung đường đẹp như tranh giữa đại ngàn Trường Sơn

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 20/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Hội tụ sắc màu văn hóa. Cung đường đẹp như tranh giữa đại ngàn Trường Sơn. Nghệ nhân A Hôă giữ nghề đan gùi truyền thống. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đội tuyển Việt Nam nhẹ nhàng vượt qua Campuchia trong trận giao hữu trên sân Gò Đậu

Đội tuyển Việt Nam nhẹ nhàng vượt qua Campuchia trong trận giao hữu trên sân Gò Đậu

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 1 giờ trước
Để chuẩn bị cho vòng loại Asean Cup 2027, đội tuyển Việt Nam đã tổ chức trận giao hữu với đội tuyển Campuchia vào tối 19/3 trên sân Gò Đậu (Bình Dương). Trước một đối thủ “chiếu dưới” đội tuyển Việt Nam đã dễ dàng đánh bại Campuchia với tỉ số 2-1.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính: Giữ gìn, lan tỏa giá trị của di sản Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính: Giữ gìn, lan tỏa giá trị của di sản Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Tin tức - Như Tâm - Tào Đạt - 2 giờ trước
Để tiếp tục phát huy giá trị của Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính yêu cầu Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh An Giang cùng các bộ, ban, ngành, địa phương liên quan đẩy mạnh thực hiện các biện pháp bảo vệ, giữ gìn, nâng cao nhận thức cộng đồng và lan tỏa tới bạn bè quốc tế.
Cung đường đẹp như tranh giữa đại ngàn Trường Sơn

Cung đường đẹp như tranh giữa đại ngàn Trường Sơn

Media - BDT - 2 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 20/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Hội tụ sắc màu văn hóa. Cung đường đẹp như tranh giữa đại ngàn Trường Sơn. Nghệ nhân A Hôă giữ nghề đan gùi truyền thống. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên kích cầu du lịch với thông điệp “Đi Phú Yên đi”

Phú Yên kích cầu du lịch với thông điệp “Đi Phú Yên đi”

Du lịch - T.Nhân - H.Trường - 19:35, 19/03/2025
UBND tỉnh Phú Yên vừa ban hành Kế hoạch kích cầu, thu hút khách du lịch năm 2025. Năm nay, với thông điệp “Đi Phú Yên đi”, tỉnh đã đưa ra hàng loạt các gói sản phẩm du lịch hấp hẫn.
Quảng Nam tổ chức Hội thảo công bố bộ chữ viết Cơ Tu

Quảng Nam tổ chức Hội thảo công bố bộ chữ viết Cơ Tu

Tìm trong di sản - T.Nhân - H.Trường - 19:34, 19/03/2025
Ngày 19/3, UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp với Viện Ngôn ngữ học - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, tổ chức hội thảo công bố bộ chữ viết Cơ Tu.