Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Giã từ tra phỏ

Phạm Việt Thắng - 12:00, 24/05/2021

Chủ tịch UBND xã Nậm Cắn, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), ông Lầu Bá Chày, nói: Hồi trước ở xã ta nhiều tra phỏ (súng săn) lắm. Nhiều tra phỏ là do có nhiều lò chế tạo súng của đồng bào Mông ta, đâu gần 10 lò. Nhưng nay thì ổn rồi, không ai làm súng săn nữa; họ bỏ hết, các lò rèn nay chỉ sản xuất dao, cuốc… phục vụ sản xuất thôi.

Ông Lầu Pà Chù cho biết sẽ sớm đỏ lửa để sửa chữa dụng cụ cho bà con
Ông Lầu Pà Chù cho biết sẽ sớm đỏ lửa để sửa chữa dụng cụ cho bà con

Súng săn – thời xa vắng

Chúng tôi tìm đến nhà ông Hờ Chắn Giờ ở bản Tiền Tiêu, xã Nậm Cắn để xác tín lời Chủ tịch UBND xã Nậm Cắn. Thật trùng khớp và may mắn, đúng lúc ông Giờ nổi lửa lò rèn. Tiếng thụt lò phì phò xen lẫn với tiếng nổ lách tách của than củi làm cho câu chuyện của chúng tôi sôi nổi và cởi mở hơn. 

Ông Giờ không ngần ngại kể về cái thời sôi nổi làm tra phỏ, mà theo ông là rất nguy hiểm. Ông kể, ông học nghề làm súng từ bố. Làm súng, khâu khó nhất là làm cò, tuy cái lẫy nho nhỏ thế nhưng rất tốn công mà không phải thợ làm súng nào cũng có thể chế tạo được. 

Theo ông Giờ, phải tìm cho được một loại đá đặc biệt, dễ đánh lửa để tôi miếng thép từ nhíp xe ô tô theo đúng trình tự kỹ thuật thì mới ra được lẫy cò. Còn nòng súng thì được làm từ vô - lăng xe ô tô uốn thẳng. Dùng thép từ nhíp xe để làm mũi khoan thì mới “trị” được loại vô – lăng này. 

Giờ chỉ rèn dụng cụ lao động thôi, còn cái tra phỏ thì bỏ lâu rồi, không làm nữa. Làm tra phỏ nguy hiểm lắm, đi săn là tận diệt thú rừng, huỷ hoại môi trường, thậm chí còn có trường hợp bắn chết người đó...

Ông Hờ Chắn GiờThợ rèn ở bản Tiền Tiêu, xã Nậm Cắn

“Phải hai, ba người thật khoẻ, giỏi nghề, khoan miết, khoan miết, 2 đến 3 ngày mới xong nòng súng”, ông Giờ hổn hển y như đang khoan nòng súng vậy.

Giọng ông Giờ chậm rãi đến nóng cả ruột. Ồ, đạn à? Cũng to công lắm, không đơn giản tí nào đâu. Phải vào hang sâu, nơi có nhiều phân dơi để lấy đất đó, gọi là so. 

Đem trộn với tro bếp theo tỷ lệ 1-2, cứ một yến phân dơi thì 2 yến tro bếp. Sau đó rang lên cho thật khô, khô như muối ở dưới biển đó. Rồi lại phải vào rừng tìm cây tồng xắp phẹ, đốt lấy than, giã nhỏ trộn với hỗn hợp trên. 

“Chưa xong đâu, đừng sốt ruột” – ông Giờ trấn an tôi. Ba loại trên lại được rang thêm lần nữa. Chừng nào thật khô thì bỏ vào cối giã. Phải ba người thật khoẻ, giã cho đến khi mặt trời lặn mới thôi. “Thuốc súng đấy, tra vào súng là bắn”, ông Giờ rành rẽ.

Ở bản Trường Sơn, lò rèn ông Lầu Pà Chù hôm nay không đỏ lửa. Ông Chù cũng dè dặt hơn khi tiếp chuyện chúng tôi. 

Ông nói, ông không giỏi như ông Giờ nên không làm được cò súng, chỉ gia công một số công đoạn thôi. Vả lại súng ông Giờ bắn chính xác nên mọi người thích hơn. 

"Ví như, ông Giờ khoan nòng súng chỉ mất có 2 ngày, còn tôi phải từ 3 đến 4 ngày mới thủng. Trước lò làm súng săn nhiều lắm, nhiều đến mức thú rừng không còn nữa. Nay thì bỏ cả rồi”, ông Chù nói.

Ông Hờ Chắn Giờ cho biết, đã bỏ nghề làm súng săn, nay chỉ rèn dụng cụ sản xuất thôi.
Ông Hờ Chắn Giờ cho biết, đã bỏ nghề làm súng săn, nay chỉ rèn dụng cụ sản xuất thôi.

Chuyển nghề

Dúi thanh sắt đỏ rực có hình như vầng trăng mồng Bốn vào chậu nước mà người xuôi gọi là tôi, ông Giờ cho biết tiếng Mông là tra lìa. Nó giống như lưỡi liềm nhưng lại không có chấu, bà con dùng để cắt cỏ. 

“Nay bà con trồng cỏ voi nhiều, cái này dùng để cắt cỏ nuôi bò đó”, ông Giờ giai thích. 

Cũng lời ông Giờ, từ lâu rồi ông bỏ nghề làm súng săn, chuyển sang rèn dụng cụ sản xuất. Hàng ông làm ra bán chạy lắm, làm bao nhiêu hết bấy nhiêu. 

Đoạn ông mang một loạt tra lìa khoe với tôi: "Anh nhà báo thử xem, sắc ngọt luôn". Tôi tỏ ra hiểu nghề, miết nhanh ngón tay cái vào tra lìa, sắc thật.

Tôi hỏi về lí do bỏ nghề làm súng săn, ông cười: Từ ngày có chủ trương của Nhà nước thì ông phải thực hiện. Đi săn bắn là tận diệt thú rừng, là vi phạm pháp luật. Nếu không có súng thì lấy gì mà săn, thế là bỏ nghề làm súng. 

Vả lại, nghe người ta kể chuyện hai người bạn cùng đi săn, người này thấy động phía trước, tưởng là thú rừng, giơ súng, bóp cò, người bạn chết, sợ quá. Biết đâu trong số súng đó có súng do mình làm ra. Từ đó bỏ hẳn nghề này.

- Thế bác Giờ có nhớ nghề không, tôi hỏi?

- Ồ, không đâu. Nhà ta bây giờ không hề còn bất kỳ thứ gì liên quan đến súng săn nữa cả, vứt hết rồi. Mà ở xã Nậm Cắn này cũng không còn ai làm súng nữa, họ chuyển nghề cả rồi, lò nào cũng chỉ rèn dụng cụ sản xuất thôi.

Tra lìa của ông Giờ sắc ngọt, làm đến đâu hết đến đó
Tra lìa của ông Giờ sắc ngọt, làm đến đâu hết đến đó

Giống như ông Giờ, ông Lầu Pà Chù cũng bỏ nghề làm súng săn đã lâu. Ngoài những lí do trên, ông Chù còn cho biết, có làm súng săn thì cũng chỉ bán cho người dưới xuôi mua về làm kỷ niệm, mà số này thì ít lắm, năm thì mười hoạ mới có người hỏi mua. Còn ở trên này thì không có người mua, vì thú rừng đã ít đi rồi, cộng với thực hiện chủ trương của nhà nước nên không mấy ai đi săn nữa. 

Nhà ông Chù không nhiều hàng, vì theo ông là sức đã yếu. Lò rèn của ông chủ yếu là sửa chữa dụng cụ cho bà con, nhưng lâu nay cũng không đỏ lửa vì bận trông cháu. 

Tôi ngạc nhiên khi lò rèn của ông được “vây” bằng lưới B40. Ông Chù giải thích trong niềm tiếc nhớ: “Sợ các cháu nghịch ngộ, nguy hiểm đến tính mạng nên tôi phải quây lưới lại. Nay mai lại phải đỏ lửa thôi, mấy chục năm làm nghề rồi, giờ mà bỏ đi thì tiếc lắm”.

- Bác Chù có định truyền nghề cho các cháu không?

- Có chứ, đứa nào muốn là tôi dạy lại cho chúng nó. Nghề này không làm giàu được nhưng có việc làm thường xuyên, không đói đâu.

Trở lại với Chủ tịch xã Lầu Bá Chày, ông nói: Cứ nhìn số súng săn thu được năm sau ít hơn năm trước là biết ngay các lò súng săn đã ít đi, người bỏ nghề làm súng nhiều lên. Mà cũng rải rác ở đâu đó trong huyện thôi, chứ xã Nậm Cắn thì tuyệt đối không còn ai làm súng săn nữa cả. 

“Có chủ trương đúng đắn của nhà nước là bà con mình thực hiện ngay ấy mà”, Chủ tịch Chày cười rõ tươi!

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.