Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Gia Lai - Vùng đất của những bộ cồng chiêng quý giá: Giữ nhịp chiêng ngân trên đại ngàn (Bài 2)

Ngọc Thu - 15:49, 24/11/2023

Trải qua gần 20 năm bảo tồn và phát triển sau khi được UNESCO vinh danh, di sản văn hóa cồng chiêng ngày càng sống động, thân thuộc hơn trong đời sống cộng đồng dân cư các dân tộc Tây Nguyên. Cùng với phát huy vai trò chủ thể của di sản văn hóa, Gia Lai đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng - bản sắc văn hóa đặc trưng của các DTTS Tây Nguyên.

Đội cồng chiêng Tp. Pleiku đánh chiêng trong nghi lễ cúng giọt nước
Đội cồng chiêng TP. Pleiku đánh chiêng trong nghi lễ cúng giọt nước

Buôn làng vang tiếng chiêng ngân

Những ngày này, đội chiêng của làng Ốp (phường Hoa Lư, TP. Pleiku) đang ôn lại một số bài chiêng có tiết tấu vui nhộn để chuẩn bị biểu diễn phục dựng lễ cúng Nhà rông mới của làng. Theo già làng Siu Níu, làng Ốp có 2 đội chiêng nhí và đội chiêng người lớn. Đội chiêng nhí gồm có 20 thành viên, ở nhiều lứa tuổi khác nhau nhưng đều có một điểm chung là được nghệ nhân trẻ Rah Lan Thắng chỉ dẫn. Còn đội chiêng lớn có 30 thành viên thì đi biểu diễn khi thành phố có sự kiện.

Mỗi khi chuẩn bị biểu diễn, cả 2 đội chiêng đều tập dượt say mê. Người lớn chỉ cho trẻ nhỏ, trẻ nhỏ cứ thế đánh theo. Và giờ thì thanh niên trong làng ai cũng biết đánh chiêng, đánh trống.

Già làng Núi (bên trái ảnh) cùng thanh niên trong làng tập đánh chiêng cho chuẩn, hay để tham gia lễ hội
Già làng Núi (bên trái ảnh) cùng thanh niên trong làng tập luyện đánh chiêng cho chuẩn, cho hay để tham gia lễ hội

Già làng Núi kể: “Trong những dịp lễ, hội quan trọng của làng không thể thiếu tiếng chiêng. Vui hay buồn thì cũng đều được thể hiện qua tiếng chiêng, nó là linh hồn của lễ hội, thể hiện sự gắn kết cộng đồng. Mỗi khi tiếng chiêng vang lên là dân làng đều biết có lễ hội đến để chung vui hay chia buồn”.

Em Rơ Mah Tân (15 tuổi, làng Ốp, phường Hoa Lư, Tp. Pleiku) chia sẻ: “Ban đầu mình chỉ có suy nghĩ đơn giản là đi theo những âm nhạc thị trường sôi động, không quan tâm mấy tới cồng chiêng. Nhưng khi mình biết đánh chiêng, mình thấy văn hoá cồng chiêng hết sức tuyệt vời, mình muốn truyền dạy lại nét văn hoá của cha ông mình cho các bạn trẻ. Sau này khi đã hiểu về cồng chiêng, thì tụi mình học đều hăng say học hỏi, luyện tập”.

Hàng năm, ngành văn hoá của các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đều tổ chức các cuộc thi diễn tấu cồng chiêng cấp cơ sở, tặng cồng chiêng cho các làng. Điều này không chỉ giúp tạo không gian biểu diễn cồng chiêng mà còn khích lệ phong trào bảo tồn cồng chiêng của bà con DTTS.

Ông Nguyễn Xuân Hà, Trưởng phòng Văn hoá - thông tin thành phố Pleiku cho biết: “Hàng năm thành phố mua các bộ chiêng tặng các làng để luyện tập, phòng dân tộc cũng tổ chức các lớp truyền dạy chiêng cho thế hệ trẻ. Nội dung là các bài chiêng cổ truyền, nghệ nhân truyền dạy là già làng, Người có uy tín, nên các em tiếp thu rất tốt, và rất đam mê”.

Đối với đồng bào Ba Na ở huyện nghèo Kông Chro, không gian văn hóa cồng chiêng là di sản vô giá, là niềm tự hào. Thời gian qua, huyện đã có nhiều giải pháp để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa cồng chiêng. Vì vậy, huyện còn lưu giữ được khá nhiều cồng chiêng với 537 bộ cồng chiêng. Đồng thời, thành lập được 132 đội cồng chiêng với gần 500 thành viên.

Các nghệ nhân đội cồng chiêng huyện Kông Chro tham gia trình diễn lễ hội đường phố
Các nghệ nhân đội cồng chiêng huyện Kông Chro tham gia trình diễn lễ hội đường phố

Ông Nguyễn Trọng Hiếu, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thông tin và Thể thao huyện, cho biết: Thời gian qua, huyện đã triển khai nhiều giải pháp để văn hóa cồng chiêng lan tỏa trong đời sống cộng đồng, như tổ chức các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục thể thao các DTTS toàn huyện; định kỳ 2 năm/lần tổ chức liên hoan cồng chiêng toàn huyện; mở các lớp tập huấn để nghệ nhân, già làng truyền dạy kỹ thuật đánh cồng chiêng, chỉnh chiêng cho thanh thiếu nhi; phục dựng nghi lễ, lễ hội; thành lập câu lạc bộ, mô hình, phát triển thêm các đội cồng chiêng; huy động mọi nguồn lực để gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của bà con DTTS tại địa phương… Qua đó, bà con đều vui mừng phấn khởi tham gia các hoạt động văn hóa và cùng nhau gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa cồng chiêng.

Tiếp sức bảo tồn di sản văn hoá cồng chiêng

Hiện nay, tỉnh Gia Lai cũng có riêng Đề án "Bảo tồn di sản Không gian văn hóa cồng chiêng giai đoạn 2023 - 2025". Theo đó, tỉnh Gia Lai phục dựng một số lễ hội có sử dụng cồng chiêng của dân tộc Ba Na và Gia Rai; mở các lớp dạy đánh chiêng. Với kinh phí dự kiến gần 16,4 tỷ đồng, việc thực hiện đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Gia Lai giai đoạn 2023-2025” đã mang đến luồng sinh khí mới, tiếp thêm động lực cho công tác bảo tồn di sản trong vòng xoáy của các luồng văn hóa hiện đại.

Phục dựng lễ cúng giọt nước của đồng bào Gia Rai Tp. Pleiku, Gia Lai
Phục dựng lễ cúng giọt nước của đồng bào Gia Rai Tp. Pleiku, Gia Lai

Cùng với đó, việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021- 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai đã mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể cho nghệ nhân trẻ người Ba Na, Gia Rai đến từ các huyện Kông Chro, Kbang, Đak Pơ, Chư Sê, Mang Yang, Chư Păh và thị xã An Khê. Qua đó, tiếp tục nâng cao nhận thức về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, đặc biệt là kỹ năng chỉnh chiêng, vai trò của thanh âm cồng chiêng, nguyên lý của việc chỉnh âm, cấu tạo các loại cồng chiêng; thực hành kỹ thuật gò chỉnh cồng chiêng; nhận diện từng loại thang âm cồng chiêng…cho lớp trẻ

Học viên Gia Rai được các nhà nghiên cứu về âm nhạc dân tộc truyền đạt kỹ năng, kiến thức về chỉnh chiêng
Học viên Gia Rai được các nhà nghiên cứu về âm nhạc dân tộc truyền đạt kỹ năng, kiến thức về chỉnh chiêng

Ngoài ra, nhằm tiếp tục ghi nhận và tôn vinh các Nghệ nhân ưu tú có đóng góp quan trọng đối với công tác gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, để họ dành nhiều thời gian hơn nữa cho việc lưu truyền, phổ biến, truyền dạy văn hóa truyền thống tại địa bàn, Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch trao kinh phí hỗ trợ cho 4 Nghệ nhân ưu tú người Ba Na, Gia Rai. Mỗi nghệ nhân được hỗ trợ 800 ngàn đồng/ngày/nghệ nhân x 13 ngày/tháng; thời gian hỗ trợ 5 tháng (từ tháng 8/2023 đến tháng 12/2023).

Phó Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Nguyễn Đức Hoàng cho biết: Từ khi Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, tỉnh Gia Lai đã triển khai nhiều hoạt động nhằm bảo vệ và phát huy giá trị di sản độc đáo này. Trong đó, ngành Văn hóa đã tổ chức kiểm kê số lượng cồng chiêng trên địa bàn toàn tỉnh; tổ chức các liên hoan, lễ hội cồng chiêng từ cấp cơ sở đến cấp tỉnh. Tỉnh 2 lần tổ chức Festival vào các năm 2009 và 2018; lập hồ sơ đề nghị phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú cho các nghệ nhân trình diễn cồng chiêng và chỉnh chiêng giỏi của địa phương...

Hơn 10 năm qua, nhiều lớp tập huấn trình diễn cồng chiêng và chỉnh chiêng được tổ chức ở các cấp, tuy nhiên mới chỉ dừng lại ở việc cầm tay, chỉ việc, phụ thuộc vào kinh nghiệm của những nghệ nhân đi trước. Lớp tập huấn lần này được tổ chức theo phương pháp mới, dưới sự hướng dẫn của các nhà nghiên cứu. Những kiến thức, kỹ năng được truyền đạt một cách có hệ thống, giúp nghệ nhân Ba Na áp dụng, thực hiện tốt việc bảo vệ, giữ gìn di sản văn hóa truyền thống của dân tộc, nhất là có thể truyền dạy lại cho cộng đồng.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Cá cơm, cá nục vào mùa

Cá cơm, cá nục vào mùa

Kinh tế - Nguyễn Quang Vinh - 2 giờ trước
Khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 10 dương lịch hàng năm, tiết trời thuận lợi, biển yên lặng, là thời kỳ cao điểm ngư dân các tỉnh ven biển miền Trung: Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hoà… nô nức phấn khởi ra khơi đánh bắt cá. Những tàu thuyền đầy ắp khoang cá, trên bến dưới thuyền nhộn nhịp tiếng cười phấn khởi được mùa…
Hào khí Việt Nam

Hào khí Việt Nam

Thời sự - Thanh Hải - 2 giờ trước
Có những khoảnh khắc với mỗi quốc gia, dân tộc là không thể nào quên. Cả dân tộc chúng ta đã trải qua thời khắc như thế, khi Lãnh tụ Hồ Chủ tịch đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa vào ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình lịch sử. Hào khí ngày lập nước đến hôm nay vẫn còn nguyên vẹn trong tim mỗi người dân đất Việt và sẽ còn là hành trang quý báu cho mai sau trong quá trình hiện thực hóa đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Hà Thành – Gương mặt mới

Hà Thành – Gương mặt mới "gây sốt" chỉ sau 90 giây trên sóng VTV

Thể thao - Giải trí - Hồng Phúc - 2 giờ trước
Chỉ với một phân cảnh kéo dài chưa đến 2 phút trong bộ phim Gió Ngang Khoảng Trời Xanh, gương mặt diễn viên trẻ Hà Thành đã nhanh chóng thu hút sự chú ý mạnh mẽ từ khán giả truyền hình và cư dân mạng.
Lào Cai: Đảm bảo các điều kiện để học sinh vùng cao vào năm học mới

Lào Cai: Đảm bảo các điều kiện để học sinh vùng cao vào năm học mới

Giáo dục - Trọng Bảo - 2 giờ trước
Chỉ còn ít ngày nữa, năm học 2025 - 2026 sẽ chính thức bắt đầu; thời điểm này, các trường học trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã và đang khẩn trương chuẩn bị các điều kiện cần thiết để phục vụ cho công tác dạy và học.
Tổng Bí thư Tô Lâm trao danh hiệu Anh hùng Lao động tặng bà Nguyễn Thị Bình

Tổng Bí thư Tô Lâm trao danh hiệu Anh hùng Lao động tặng bà Nguyễn Thị Bình

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Sáng nay, trong khuôn khổ lễ kỷ niệm 80 năm ngành thành lập ngành Ngoại giao, Tổng Bí thư Tô Lâm đã trao danh hiệu Anh hùng lao động tặng nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình.
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Nhà rông làng Kon Teo Đăk Lấp được xây dựng năm 1976, gắn với thời điểm lập làng. Nhà rông làm bằng vật liệu tự nhiên, nên cứ vài năm thì sửa chữa lại. Năm nay, sau khi xong vụ mùa, hơn 160 hộ dân trong làng họp và thống nhất sửa lại nhà rông cho mới, khang trang và chuẩn bị cho việc tổ chức các lễ hội của làng.

"Lá chắn số" trước thiên tai

Trang địa phương - Mỹ Dung - 3 giờ trước
Quảng Ninh đang xây dựng “lá chắn số”, từng bước chuyển từ ứng phó bị động sang chủ động phòng tránh, với trọng tâm là ứng dụng công nghệ để nâng cao năng lực cảnh báo và giám sát thiên tai.
Đồng chí Trần Lưu Quang làm Bí thư Thành ủy TPHCM

Đồng chí Trần Lưu Quang làm Bí thư Thành ủy TPHCM

Thời sự - Pv - 3 giờ trước
Đồng chí Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, được Bộ Chính trị chỉ định tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ, Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM và giữ chức Bí thư Thành ủy TPHCM, nhiệm kỳ 2020-2025.
Bảo vệ rừng bắn chỉ thiên chặn xe chở gỗ lậu

Bảo vệ rừng bắn chỉ thiên chặn xe chở gỗ lậu

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 4 giờ trước
Lực lượng bảo vệ rừng ở Đắk Lắk bắn chỉ thiên, chặn chiếc xe chở gỗ lậu, tài xế sau đó chạy vào rừng bỏ trốn.
Gia Lai: Kêu gọi gần 3.400 tàu thuyền vào bờ tránh bão số 5

Gia Lai: Kêu gọi gần 3.400 tàu thuyền vào bờ tránh bão số 5

Tin tức - NgọcThu - 4 giờ trước
Nhằm phòng tránh bão số 5 (bão Kajiki), ngày 25/8, Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai) đã kêu gọi gần 3.400 tàu, với hơn 23.100 ngư dân, vào bờ tránh trú an toàn.
Người Dao Thanh Phán đón “Tết giữa năm” dịp tháng Bảy

Người Dao Thanh Phán đón “Tết giữa năm” dịp tháng Bảy

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 4 giờ trước
Rằm tháng Bảy âm lịch, trong tâm thức người Việt thường gắn với lễ Vu Lan báo hiếu. Đối với đồng bào Dao Thanh Phán ở Quảng Ninh, dịp này bà con đón “Tết giữa năm” với ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong bình an và gắn kết cộng đồng.