Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Địa đạo giữa lòng dân

T.Nhân - H.Trường - 07:14, 02/05/2025

Ẩn mình dưới lòng đất hơn nửa thế kỷ, địa đạo Kỳ Anh (xã Tam Thăng, TP. Tam Kỳ, Quảng Nam) không chỉ là căn cứ địa vững chắc trong kháng chiến, mà còn là minh chứng sống động cho ý chí sắt đá và tinh thần đoàn kết của quân và dân nơi vùng đất kiên trung xứ Quảng.

Năm 1964, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt, TP. Tam Kỳ được chia thành hai vùng chiến lược: vùng Đông là xã Kỳ Anh (nay là Tam Thăng), vùng Tây là huyện Phú Ninh. 

Địa đạo Kỳ Anh dài 32km, ở xã Tam Thăng, TP Tam Kỳ, Quảng Nam.
Địa đạo Kỳ Anh dài 32km, ở xã Tam Thăng, TP Tam Kỳ, Quảng Nam

Ngay từ những ngày đầu thực hiện Nghị quyết giải phóng vùng ven đô, cán bộ và Nhân dân xã Kỳ Anh đã bắt đầu hình thành những căn hầm bí mật dưới nền đình làng – nơi vừa có vị trí thuận lợi, vừa gắn liền với tín ngưỡng dân gian, tránh được sự "dòm ngó" của địch.

Địa đạo được đào từ tháng 5/1965 đến 1967 hoàn thành, với vị trí chiến lượt gắn liền với làng Thạch Tân.
Địa đạo được đào từ tháng 5/1965 đến năm 1967 hoàn thành, với vị trí chiến lượt gắn liền với làng Thạch Tân

Từ hai căn hầm ban đầu làm nơi cứu thương và chứa lương thực, đến tháng 5/1965, người dân cùng bộ đội và du kích đã bắt tay mở rộng thành hệ thống địa đạo quy mô lớn. 

Địa đạo chia thành nhiều nhánh, nhưng đều thông với địa đạo chính, giúp quân và dân linh hoạt trong hoạt động chiến đấu.
Địa đạo chia thành nhiều nhánh, nhưng đều thông với địa đạo chính, giúp quân và dân linh hoạt trong hoạt động chiến đấu

Bằng đôi tay trần và những công cụ thô sơ như cuốc, xẻng, xà beng, trong suốt 2 năm, Nhân dân ta đã đào nên một địa đạo dài 32km, cao khoảng 0,8–1m, rộng 0,5–0,8m – một “thành lũy thép” nằm sâu dưới lòng đất.

Địa đạo như một thành lũy thép, giúp che giấu cán bộ, tạo sự linh loạt trong kháng chiến.
Địa đạo như một thành lũy thép, giúp che giấu cán bộ, tạo sự linh loạt trong kháng chiến

Ông Huỳnh Kim Ta, đại diện Ban Quản lý di tích địa đạo Kỳ Anh, xúc động kể lại: “Với sự hăng hái, quyết tâm của quân và dân ta, địa đạo được đào xuyên đêm từ 5 giờ chiều hôm trước đến 2 giờ sáng hôm sau liên tục trong 2 năm. Từng mét đất được đào lên đều phải ngụy trang kỹ lưỡng, đưa đi tản mát ở các vị trí kín đáo để tránh bị máy bay do thám phát hiện”.

Các miệng hầm thường nằm trong nhà dân, dưới gốc rơm, bụi tre... và được ngụy trang để giữ bí mật một cách tuyệt đối.
Các miệng hầm thường nằm trong nhà dân, dưới gốc rơm, bụi tre... và được ngụy trang để giữ bí mật một cách tuyệt đối

Theo ông Ta, hệ thống địa đạo Kỳ Anh được xây dựng, không chỉ để trú ẩn mà còn là nơi nuôi giấu cán bộ, chứa lương thực, thuốc men, tổ chức chỉ huy chiến đấu. Điều đặc biệt là, toàn bộ lối vào địa đạo đều được thiết kế kín đáo, nằm trong lòng làng – từ giàn bếp, chuồng bò, cây rơm, gốc tre… tất cả đều được ngụy trang cẩn mật.

Hầm cứu thương trong địa đạo.
Hầm cứu thương trong địa đạo

“Địa đạo nằm ngay trong làng, được người dân bảo vệ tuyệt đối. Chính sự bao bọc đó mà địa đạo có thêm cái tên đầy thân thương: "Địa đạo trong lòng dân”. Các nhánh trong hầm đều nối liền với nhau, giúp bộ đội cơ động, ẩn náu, tiếp tế dễ dàng. Bên trong còn có đầy đủ hầm chỉ huy, trữ lương thực, thuốc men phục vụ kháng chiến lâu dài”, ông Ta nói.

Đường vào hầm chỉ huy của địa đạo.
Đường vào hầm chỉ huy của địa đạo

Hệ thống địa đạo tỏa ra từ nhiều điểm, nhưng đều dẫn về trục chính. Tại làng Vĩnh Bình, một nhánh địa đạo bắt đầu từ giếng nhà ông Hồ Kỳ, chia làm ba hướng: một vào làng, một vào nhà liệt sĩ Phạm Sĩ Thuyết – nơi có hầm bí mật dưới nền nhà, và một hướng ra bãi lau sậy 180ha ven sông Đầm – một “tấm áo tàng hình” cho bộ đội giữa những trận càn.

Hầm chỉ huy nằm sâu trong địa đạo.
Hầm chỉ huy nằm sâu trong địa đạo

Đặc biệt, ở làng Thạch Tân, địa đạo lại bắt đầu từ ngôi đình cổ hơn 300 năm tuổi – nơi vừa là không gian tâm linh, vừa là căn cứ cách mạng. Dưới nền đình là hầm cứu thương và kho chứa lương thực.

Địa đạo nằm dưới đình làng cổ 300 năm tuổi Thạch Tân.
Địa đạo nằm dưới đình làng cổ 300 năm tuổi Thạch Tân

Năm 1968, quân địch nghi ngờ nơi đây là trung tâm chỉ huy nên cho 4 xe tăng đến phá hủy đình. Chúng buộc dây xích vào cột đình, định kéo sập, nhưng cả bốn sợi xích đều bị đứt. Đình vẫn đứng vững giữa khói lửa – như một lời thề thiêng liêng của mảnh đất không chịu khuất phục.

Đình làng Thạch Tân qua bao năm tháng vẫn sừng sững, bên dưới là hầm cứu thương và tiếp tế lương thực.
Đình làng Thạch Tân qua bao năm tháng vẫn sừng sững, bên dưới là hầm cứu thương và tiếp tế lương thực

“Điều đó không chỉ là hiện tượng lạ, mà còn là niềm tin, là sức mạnh tinh thần lớn lao tiếp thêm nghị lực cho quân dân ta. Đến nay, trên thân các cột đình vẫn còn hằn vết đạn, dấu kéo xích – như chứng tích không thể phai mờ của một thời lửa đạn”, ông Ta chia sẻ.

Lối vào hầm cứu thương ở địa đạo Kỳ Anh.
Lối vào hầm cứu thương ở địa đạo Kỳ Anh

Với vị trí chỉ cách trụ sở chính quyền cũ 7km và căn cứ quân Mỹ khoảng 2km, địa đạo Kỳ Anh trở thành trung tâm chiến lược trong suốt cuộc kháng chiến. Theo ông Ta, từ năm 1965–1975, quân và dân Kỳ Anh đã tổ chức 1.052 trận đánh, tiêu diệt hơn 3.700 lính địch, bắn rơi 3 máy bay, phá hủy 15 xe quân sự.

Dấu tích thời chiến gắn với đình làng Thạch Tân và địa đạo Kỳ Anh.
Dấu tích thời chiến gắn với đình làng Thạch Tân và địa đạo Kỳ Anh

“Thời điểm ấy, làng Thạch Tân chỉ có 140 hộ với hơn 600 nhân khẩu, nhưng có tới 203 liệt sĩ và 59 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Toàn xã Tam Thăng có 1.252 liệt sĩ và 237 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng – đó là những con số khiến chúng ta không thể nào quên”, ông Ta nghẹn ngào.

Những kỷ vật được tìm thấy tại địa đạo sau chiến tranh.
Những kỷ vật được tìm thấy tại địa đạo sau chiến tranh

Năm 1997, địa đạo Kỳ Anh được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Đến tháng 6/2017, tỉnh Quảng Nam chính thức đưa di tích này vào khai thác du lịch lịch sử. Dù một số hạng mục cũng đã xuống cấp theo thời gian, nhưng các khu vực trọng yếu như hầm chỉ huy, hầm cứu thương vẫn giữ nguyên kiến trúc ban đầu.

Ông Huỳnh Văn Ta - Ban quản lý di tích địa đạo Kỳ Anh giới thiệu với du khách về địa đạo.
Ông Huỳnh Văn Ta - Ban Quản lý di tích địa đạo Kỳ Anh giới thiệu với du khách về địa đạo

Hiện nay, chính quyền địa phương, ngành Văn hóa đang chung tay phục dựng, bảo tồn hệ thống địa đạo nhằm đưa nơi đây trở thành địa chỉ đỏ giáo dục về lòng yêu nước, về sự kiên cường và sáng tạo của người dân xứ Quảng trong chiến tranh cho người dân địa phương nói riêng và khách tham quan nói chung.

Địa đạo Kỳ Anh được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1997, và trở thành địa chỉ đỏ giáo dục về lòng yêu nước.
Địa đạo Kỳ Anh được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1997, và trở thành địa chỉ đỏ giáo dục về lòng yêu nước

“Địa đạo Kỳ Anh không chỉ là một công trình quân sự, mà còn là biểu tượng văn hóa – nơi kết tinh của lòng dân, trí dân và sức dân. Chúng tôi mong muốn thế hệ sau hiểu rằng để có được độc lập, tự do hôm nay là nhờ máu xương và sự hy sinh thầm lặng nhiều người, nhiều vùng quê anh hùng, trong đó có vùng quê hương xứ Quảng”, ông Huỳnh Kim Ta nói thêm.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tri ân một thế hệ nhà báo đã ngã xuống vì Tổ quốc

Tri ân một thế hệ nhà báo đã ngã xuống vì Tổ quốc

Từ những mảnh ký ức rời rạc, nhà báo - cựu chiến binh Trần Văn Hiền đã miệt mài phục dựng chân dung 511 nhà báo liệt sĩ, những người đã cầm bút trên chiến trường như cầm súng. Hành trình hơn 20 năm của ông, là lời tri ân lặng lẽ nhưng sâu sắc với một thế hệ làm báo không tiếc máu xương để viết nên sự thật. Hành trình ấy cũng là lời tri ân sâu sắc gửi đến thế hệ làm báo quả cảm, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.