Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Di sản Then của người Tày, Nùng, Thái - Tự hào để gìn giữ và trao truyền: Thương hiệu quốc gia đặc biệt (Bài 2)

Văn Hoa - 16:55, 05/12/2023

Then vừa là một loại hình văn nghệ dân gian, vừa là một biểu hiện của tín ngưỡng dân gian. Thực hành Then là nghi lễ không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái ở các tỉnh miền núi phía Bắc của Tổ quốc. Với những giá trị nghệ thuật độc đáo, Then đã góp phần hun đúc tâm hồn, tình cảm và ý chí, khát vọng vươn lên, xây đắp cuộc sống ấm no, hạnh phúc của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái, được trao truyền qua bao thế hệ; trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ông Christian Manhart, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam trao Bằng của UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương
Ông Christian Manhart, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam trao Bằng của UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương

Chung tay nuôi dưỡng Then

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, hơn ba thập kỷ qua, phong trào hát then, bảo tồn điệu then, phong trào “phóng tác” Then cổ thành các bài hát Then mới phát triển khá nhanh chóng. Giờ đây, Then đã phát triển như một “dòng âm nhạc” tiêu biểu, trở thành thương hiệu riêng có của đồng bào Tày, Nùng, Thái.

Nhiều nghệ nhân vì đam mê với Then mà tích cực sáng tác, miệt mài truyền dạy hát Then cho con, cháu, thanh niên địa phương. Nhiều nghệ nhân bởi niềm đam mê mà tìm đến với nhau thành lập nhóm, câu lạc bộ, hội… để từ đó, họ có cơ hội giao lưu, học hỏi, sống trong một không gian chỉ có tiếng Then. Nhiều nghệ nhân, nhà khoa học với niềm đam mê mãnh liệt với Then đã ngày đêm, vượt qua mọi khoảng cách địa lý, đến đến nơi xa xôi nhất để kiểm kê, sưu tầm, trao truyền, tổ chức quảng bá… Tất cả đã giúp cho Then trở nên sống động, là một món ăn tinh thần không thể thiếu được mỗi khi tết đến, xuân về, mỗi dịp vui…

Các nghệ nhân truyền dạy điệu hát then - đàn tính cho thế hệ trẻ (Trong ảnh: CLB yêu văn hóa Then xã Bằng Hữu, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn)
Các nghệ nhân truyền dạy điệu hát then - đàn tính cho thế hệ trẻ (Trong ảnh: CLB yêu văn hóa Then xã Bằng Hữu, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn)

Thực hành Then là nghi lễ không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái ở các tỉnh miền núi phía Bắc của Tổ quốc, được dùng trong sự kiện trọng đại, những dịp lễ, tết, cầu cho mùa màng tươi tốt, đời sống ấm no, hạnh phúc, tạo dựng niềm tin trong cuộc sống. Trong đó, hát Then là một loại hình diễn xướng dân gian tích hợp nhiều loại hình nghệ thuật từ văn học, âm nhạc, múa, hội họa và trình diễn…

Một trong những điểm đặc sắc của Then, là ngôn ngữ ẩn chứa chiều sâu của văn hóa. Lời Then mộc mạc, giàu hình ảnh, gần gũi với cuộc sống đời thường, sử dụng ngôn từ tượng hình, tượng thanh phong phú, lối so sánh ví von. Nội dung các khúc hát Then đều toát lên tư tưởng nhân văn sâu sắc…

Nghệ nhân Ưu tú, nhà nghiên cứu Then học Ma Văn Đức, dân tộc Tày, hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh, nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, theo quan niệm dân gian “Then” có nghĩa là “Thiên - Trời”, là tín ngưỡng cúng linh thiêng của đồng bào Tày, phản ánh các quan niệm về con người, thế giới tự nhiên và vũ trụ. Các lễ Then, diễn tả hành trình thầy Then dâng lễ vật và cầu mong những điều tốt đẹp nhất cho cộng đồng, dòng họ, gia chủ trong đời sống, sản xuất, sức khỏe. Người ta chia Then theo hình thức thể hiện: Then quạt, Then Tính hay Then cầu yên, Then lễ hội…

Them mang trong mình những giá trị đặc biệt, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đồng bào Tày, Nùng, Thái
Then mang trong mình những giá trị đặc biệt, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đồng bào Tày, Nùng, Thái

Với những giá trị nghệ thuật độc đáo của mình, Then đã góp phần hun đúc tâm hồn, tình cảm và ý chí, khát vọng vươn lên, xây đắp cuộc sống ấm no, hạnh phúc của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái, được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Trở thành thương hiệu quốc gia

Với những giá trị đặc biệt, Then giúp con người vượt qua khó khăn và vướng mắc trong cuộc sống hằng ngày. Thực hành Then góp phần giáo dục đạo đức, lối sống nhân văn, gìn giữ những thuần phong mỹ tục và truyền thống văn hóa tốt đẹp của cộng đồng người Tày, Nùng, Thái, như tôn trọng thiên nhiên, khuyên răn không được giết hại động vật hoang dã, phá hoại cây trồng, tỏ lòng biết ơn với cha mẹ, tổ tiên, sống trung thực, yêu thương, giúp đỡ mọi người và chăm chỉ làm việc…”

Thực hành Then là nghi lễ không thể thiếu trong đời sống tâm linh của đồng bào Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam. Trong đó, Thực hành Then chủ yếu có ở 11 tỉnh gồm Tuyên Quang, Bắc Giang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Điện Biên, Lai Châu và Lào Cai.

Then được trình diễn tại các ngày trọng đại, các ngày lễ lớn của địa phương
Then được trình diễn tại các ngày trọng đại, các ngày lễ lớn của địa phương

Với những ý nghĩa và giá trị đặc biệt ấy mà từ ngày 12/12/2019, tại phiên họp Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 14 của UNESCO, di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh tại danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm tự hào không riêng gì đối với người Tày, Nùng, Thái mà đó còn là niềm vinh dự của cả dân tộc Việt Nam.

Tại Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tại TP.Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang vào tháng 9/2022, ông Christian Manhart, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam đã cho rằng, lý do di sản được ghi danh bởi những nghi lễ này là những thực hành không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của người Tày, Nùng, Thái. Thể hiện những quan niệm về con người, thiên nhiên, thế giới và vũ trụ. Nghi lễ thể hiện một hành trình mà các thầy Then bằng các nghi thức dân gian cúng lễ vật lên tổ tiên, các đáng thần linh để cầu bình an, sức khỏe cho mọi người, mọi nhà, cầu may mắn trong những lễ quan trọng như: Khánh thành nhà, nhập trạch, cầu mùa màng tốt tươi, cầu an lành và năm mới hạnh phúc. Các thầy Then bắt đầu hành trình bằng việc hát then và chơi đàn tính.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương trao Bằng của UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho các địa phương
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương trao Bằng của UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho các địa phương

“Trong thời đại hiện nay, con người không tránh khỏi những bất an, lo lắng, khó khăn, thách thức do sự thay đổi nhanh chóng của trái đất và xã hội. Vì thế, mà các biểu đạt văn hóa của thực hành Then cũng trở nên quan trọng, giúp tăng cường giao tiếp giữa các cá nhân và các cộng đồng”, ông Christian Manhart nhấn mạnh.

Ông Christian Manhart khẳng định: Thực hành Then đang giúp con người vượt qua khó khăn và vướng mắc trong cuộc sống hằng ngày. Thực hành Then góp phần giáo dục đạo đức, lối sống nhân văn, gìn giữ những thuần phong mỹ tục và truyền thống văn hóa tốt đẹp của cộng đồng người Tày, Nùng, Thái, như tôn trọng thiên nhiên, khuyên răn không được giết hại động vật hoang dã, phá hoại cây trồng, tỏ lòng biết ơn với cha mẹ, tổ tiên, sống trung thực, yêu thương, giúp đỡ mọi người và chăm chỉ làm việc…

Cũng tại Lễ đón nhận Bằng ghi danh, Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ, trải qua bao năm tháng thăng trầm của lịch sử, Then vẫn luôn có mặt ở đời sống văn hóa, tín ngưỡng và trở thành một loại hình văn hóa nghệ thuật đặc sắc độc đáo và tiêu biểu của người Tày, Nùng, Thái, như một minh chứng cho sức mạnh trường tồn của tinh thần và bản sắc dân tộc… Với giá trị nghệ thuật độc đáo của mình, Then đã góp phần hun đúc tâm hồn, tình cảm, ý chí, khát vọng vươn lên, xây đắp cuộc sống ấm no, hạnh phúc của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái.

“Việc ghi danh thực hành then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính là thương hiệu quốc gia mà cả thế giới dành cho chúng ta. Qua đó, góp phần giới thiệu tới bạn bè quốc tế về những di sản văn hóa đặc sắc của các tỉnh miền núi Việt Nam. Góp phần cho khu vực này tăng thêm sức hấp dẫn, cuốn hút với du khách”, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Việt Nam lọt Top 3 thế giới trong lĩnh vực phát hành ứng dụng di động

Việt Nam lọt Top 3 thế giới trong lĩnh vực phát hành ứng dụng di động

Khoa học - Công nghệ - Minh Nhật - 2 giờ trước
Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu toàn cầu trong xu hướng đa dạng hóa chi phí tiếp thị nhằm thu hút người dùng trên nền tảng di động.
Cần có sự quản lý chặt chẽ trước sự bùng nổ các trung tâm dạy thêm

Cần có sự quản lý chặt chẽ trước sự bùng nổ các trung tâm dạy thêm

Giáo dục - Minh Nhật - 3 giờ trước
Ngày sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) yêu cầu Hà Nội kiểm tra, xử lý sai phạm với một trung tâm dạy thêm tại quận Đống Đa, phụ huynh đồng loạt lên tiếng về việc cần có biện pháp tích cực hơn nữa, để tránh tình trạng biến tướng, dạy thêm từ trường ra trung tâm.
Lan toả niềm đam mê đọc sách trong học đường huyện biên giới Chư Prông

Lan toả niềm đam mê đọc sách trong học đường huyện biên giới Chư Prông

Giáo dục - Ngọc Thu - 12 giờ trước
Nhằm nuôi dưỡng và lan tỏa niềm đam mê đọc sách trong giới trẻ, đặc biệt là các em học sinh, các cấp, ngành và trường học trên địa bàn huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai đã không ngừng đầu tư, làm mới hệ thống thư viện, bổ sung làm phong phú thêm các đầu sách và tích cực triển khai nhiều chương trình, hoạt động ý nghĩa đến đông đảo học sinh và thanh thiếu nhi.
Nông dân vùng cao Bình Liêu “đứng ngồi không yên” vì thiếu nước sản xuất

Nông dân vùng cao Bình Liêu “đứng ngồi không yên” vì thiếu nước sản xuất

Trang địa phương - Mỹ Dung - 12 giờ trước
Là huyện vùng cao của tỉnh Quảng Ninh, Bình Liêu hiện đang đối mặt với đợt hạn hán nghiêm trọng chưa từng có trong nhiều năm trở lại đây.
Bình Phước: Trang trọng truy điệu và an táng 17 hài cốt liệt sĩ

Bình Phước: Trang trọng truy điệu và an táng 17 hài cốt liệt sĩ

Tin tức - Thanh Liêm - 12 giờ trước
Sáng 24/4, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Phước trang trọng tổ chức Lễ viếng, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ và dâng hương tưởng niệm anh linh các Anh hùng, liệt sĩ nhân kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025).
Khâu Vai ngày trở lại

Khâu Vai ngày trở lại

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 23/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Khâu Vai ngày trở lại. Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình. Nghề nuôi rắn bên sông Gâm. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Mèo Vạc tổ chức Hội thi giã bánh giày năm 2025

Mèo Vạc tổ chức Hội thi giã bánh giày năm 2025

Tin tức - Quỳnh Lưu - 23:59, 24/04/2025
Nằm trong khuôn khổ các hoạt động tại Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai năm 2025, sáng 24/4 (tức ngày 27/3 Âm lịch) tại sân khấu nhà sàn xã Khâu Vai (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) đã diễn ra Hội thi giã bánh giày.
Bạc Liêu: Trao kinh phí do Bộ tư lệnh BĐBP hỗ trợ xây dựng Nhà Đồng đội ở vùng biên giới biển

Bạc Liêu: Trao kinh phí do Bộ tư lệnh BĐBP hỗ trợ xây dựng Nhà Đồng đội ở vùng biên giới biển

Xã hội - Như Thanh - 23:57, 24/04/2025
Ngày 24/4, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Bạc Liêu đã tổ chức Hội nghị công bố và triển khai các quyết định hỗ trợ xây dựng Nhà Đồng đội cho 9 cán bộ, chiến sĩ có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở, từ nguồn kinh phí của Bộ Tư lệnh BĐBP. Đại tá Huỳnh Thanh Hùng - Phó Chính ủy BĐBP tỉnh dự và trao kinh phí.
Đào Bắc Hà vào vụ mất mùa, dân lo lắng

Đào Bắc Hà vào vụ mất mùa, dân lo lắng

Sản phẩm - Thị trường - Tráng Xuân Cường - 23:55, 24/04/2025
Cao nguyên trắng Bắc Hà (Lào Cai) đã bước vào vụ thu hoạch đào năm 2025 được hơn 1 tuần nay. Vụ đào năm nay, do thời tiết, khí hậu diễn biến phức tạp, rét đậm, rét hại, hạn hán kéo dài đầu năm, lại mưa to đúng vào thời kỳ đậu quả, khiến hoa và trái nhỏ bị thối. Đào Bắc Hà mất mùa, trong khi giá đào không tăng, đã giảm thu nhập của nông dân trồng đào địa phương.
Quảng Ngãi: Dông lốc kèm mưa đá khiến gần 100 ngôi nhà bị tốc mái

Quảng Ngãi: Dông lốc kèm mưa đá khiến gần 100 ngôi nhà bị tốc mái

Môi trường sống - T.Nhân - H.Trường - 23:52, 24/04/2025
Một trận dông lốc mạnh kèm mưa đá kéo dài trong 40 phút khiến gần 100 nhà của người dân ở xã Ba Vì (huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi) bị tốc mái, hư hỏng nghiêm trọng.
Lãnh đạo Việt Nam chia buồn Giáo hoàng Francis qua đời

Lãnh đạo Việt Nam chia buồn Giáo hoàng Francis qua đời

Thời sự - PV - 23:50, 24/04/2025
Sáng ngày 21/4/2025 giờ địa phương, Tòa thánh Vatican thông báo Giáo hoàng Francis qua đời ở tuổi 88, tại nơi ở của ông trong Vatican, do bị đột quỵ não, hôn mê, suy tim.