Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cần bảo tồn lưu giữ điệu hát ru dân tộc Raglai

PV - 12:08, 12/08/2020

Hát ru là thể loại dân ca của người Raglai, thể hiện những giá trị tinh thần và bản sắc dân tộc. Các làn điệu hát ru của người Raglai không chỉ xuất hiện và tồn tại lâu đời mà còn chan chứa tình cảm yêu thương và rất đỗi thiêng liêng của người mẹ dành cho con thuở ấu thơ. Tuy nhiên, do người Raglai không có chữ viết, nên những bài hát ru chỉ được lưu truyền qua phương thức truyền miệng. Trong dòng chảy của cuộc sống hiện đại, hát ru của người Raglai đang có nguy cơ dần bị mai một, lãng quên.


Lời ru góp phần nuôi dưỡng và bồi đắp tâm hồn trẻ thơ, giữ gìn nét đẹp trong đời sống văn hóa của đồng bào Raglai.
Lời ru góp phần nuôi dưỡng và bồi đắp tâm hồn trẻ thơ, giữ gìn nét đẹp trong đời sống văn hóa của đồng bào Raglai.

Cũng như các làn điệu hát ru của các dân tộc anh em sinh sống trên dãy Nam Trường Sơn, các bài hát ru của người Raglai phản ánh cuộc sống, sinh hoạt và sản xuất của cư dân bản địa gắn bó với thiên nhiên, núi rừng, dạy con biết yêu núi rừng, yêu thôn xóm, yêu thương những người thân, ruột thịt, biết tránh cái ác, làm việc thiện. Nội dung các bài hát ru cũng kể về nỗi vất vả của cha, của mẹ và hy vọng một tương lai tươi sáng hơn. Những tâm tư, tình cảm đó cứ êm đềm, mượt mà và trong veo như dòng suối, nuôi dưỡng tâm hồn thơ trẻ, để mai này lớn lên, con sẽ mang đậm tâm hồn và bản sắc của dân tộc mình.

Các bà mẹ Raglai thường ẵm con trên tay hoặc địu trên lưng để hát ru con ngủ khi lên rẫy. Âm điệu của các bài hát ru lấy chất liệu từ dân ca Raglai làm nền tảng nên rất gần gũi với âm điệu, ngôn ngữ nói của người Raglai. Mặt khác, hát ru chủ yếu dành cho trẻ em nên cách hát đơn giản, mộc mạc, dễ nhớ, dễ đi vào lòng người. Nội dung trong lời ru thường được người mẹ lấy từ những đồ vật, cây cối, con vật xung quanh để đứa trẻ cảm nhận được cuộc sống hàng ngày. Lời ru hòa với nhịp bước đi của mẹ để đưa đứa trẻ chìm vào giấc ngủ yên lành; những làn điệu chứa chan cảm xúc không bao giờ xưa cũ: “Ời ời ngủ đi con/Để cha lên rừng bắt thịt/ Để mẹ xuống suối bắt cá/đem về nấu cho bé mẹ ăn/ ời ời ời ngủ đi con”.

Hát ru của người Raglai có phần đặc biệt hơn, bởi người Raglai rất ít nói, ít biểu lộ tình cảm qua lời nói mà chỉ bày tỏ lòng mình qua âm nhạc; bởi vậy, qua các bài hát ru, có thể nhận thấy một phần “hồn” Raglai trong đó. Các bài hát ru Raglai không chỉ bộc lộ tình cảm yêu thương tha thiết với con, em mình, mà đôi lúc còn là hát cho chính mình, hoặc gửi gắm cho ai đó. Đặc biệt, người Raglai còn có 2 bài hát ru khá độc đáo mà các tộc người khác không có, đó là Hát ru bắp và Hát ru lúa. Người Raglai xem bắp như con trai và lúa là con gái. Con gái là lúa bao giờ cũng quý hơn con trai bắp. Trong lời hát ru, lúa và bắp được thay thế bằng con trai, con gái: “Ơi mẹ ru con gái/ Ơi lúa, ơi con gái, con của mẹ đẹp thay/ Đến với mẹ ơi con gái/ Con ơi con gái con của mẹ/ con đã chịu đau đớn/ Con chịu đứng dưới nước, trên rẫy, ơi con gái/ Con đã chịu khổ để nuôi cha nuôi mẹ, nuôi anh em. (Hát ru lúa). Đây là những bài hát ru được cất lên vào dịp lễ ăn đầu lúa mới là một trong những lễ hội lớn nhất của người Raglai. Trong buổi lễ, thầy cúng sẽ cất giọng hát ru hồn bắp, hồn lúa, mong lúa bắp về đậu trong mọi nhà, mong thần lúa sẽ phù hộ bà con làm ăn được mùa, no đủ.

Hát ru là một bộ phận quan trọng trong các thể loại dân ca của người Raglai. Cùng với các thể loại dân ca khác, hát ru thể hiện những giá trị tinh thần thuộc về bản sắc dân tộc Raglai. Tập tục, thói quen sinh hoạt, đạo đức, lòng tin, tình yêu, khát vọng, tinh thần nhân văn và cả vũ trụ quan, thế giới quan đều hàm chứa trong đó.

Do người Raglai không có chữ viết, nên những bài hát ru chỉ được lưu truyền qua phương thức duy nhất là truyền miệng, vì vậy, sẽ dễ mất đi khi những người già “khuất núi”. Làm thế nào để những người mẹ Raglai trẻ biết hát ru, truyền cho con những giá trị văn hóa dân gian ngay từ thủa ấu thơ là vấn đề đặt ra hiện nay. Những lời ru cần được cất lên và duy trì để nuôi dưỡng và bồi đắp tâm hồn con trẻ lớn lên đầy ắp ước mơ và khát vọng.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những nghệ nhân “thầm lặng” giữ nghề truyền thống ở xã Ngọk Réo

Những nghệ nhân “thầm lặng” giữ nghề truyền thống ở xã Ngọk Réo

Chưa được quảng bá nhiều, sản phẩm làm ra phần lớn chỉ bán cho bà con trong làng, có khi chỉ để đổi những vật dụng cần thiết cho gia đình. Thế nhưng, những nghệ nhân người Xơ Đăng ở xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi vẫn đang ngày đêm miệt mài, thầm lặng giữ lại nghề truyền thống của cha ông.
Tin nổi bật trang chủ
Huy động xe máy, xe ba gác di tản người dân tránh bão số 5

Huy động xe máy, xe ba gác di tản người dân tránh bão số 5

Thời sự - Thanh Hải - 1 giờ trước
Trước khi bão số 5 đổ bộ, chiều tối 24/8, xã Diễn Châu (Nghệ An) đã huy động tổng lực nhân lực, phương tiện di tản hơn 2.000 người dân đến nơi an toàn.
Gấp rút chuẩn bị các hoạt động phục vụ Triển lãm thành tựu Đất nước

Gấp rút chuẩn bị các hoạt động phục vụ Triển lãm thành tựu Đất nước

Thời sự - Minh Thu - 1 giờ trước
Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính vừa ký Công điện số 142/CĐ-TTg ngày 23/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức khai mạc Triển lãm thành tựu Đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025).
Nghệ An di dời khẩn cấp 400 hộ dân ra khỏi chung cư xuống cấp để tránh trú bão số 5

Nghệ An di dời khẩn cấp 400 hộ dân ra khỏi chung cư xuống cấp để tránh trú bão số 5

Tin tức - Phạm Tiến - 2 giờ trước
Chiều nay, ông Nguyễn Sỹ Diệu - Chủ tịch UBND phường Thành Vinh (Nghệ An) cho biết: Đến 19h chiều 24/8, toàn bộ 400 hộ dân, với hơn 1.200 nhân khẩu, ở chung cư Quang Trung đã được di dời đến nơi an toàn để tránh trú bão số 5. Đây là chung cư cũ được xây dựng từ năm 1976.
Gia Lai: Nhiều khu vực có nguy cơ sạt lở

Gia Lai: Nhiều khu vực có nguy cơ sạt lở

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 6 giờ trước
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai, toàn tỉnh có 135 xã, phường có nguy cơ chịu ảnh hưởng của gió bão. Trong đó, 16 xã, phường nằm trong vùng nguy cơ ảnh hưởng do nước biển dâng do bão; 96 xã, phường trong vùng nguy cơ ảnh hưởng do lũ, ngập lụt.
Thanh Hóa: Triệt phá đường dây lừa đảo nghìn tỷ, điều hành từ Campuchia

Thanh Hóa: Triệt phá đường dây lừa đảo nghìn tỷ, điều hành từ Campuchia

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 6 giờ trước
Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh Thanh Hóa vừa triệt phá thành công một chuyên án lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng với quy mô đặc biệt lớn, số tiền bị chiếm đoạt lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Nhà rông làng Kon Teo Đăk Lấp được xây dựng năm 1976, gắn với thời điểm lập làng. Nhà rông làm bằng vật liệu tự nhiên, nên cứ vài năm thì sửa chữa lại. Năm nay, sau khi xong vụ mùa, hơn 160 hộ dân trong làng họp và thống nhất sửa lại nhà rông cho mới, khang trang và chuẩn bị cho việc tổ chức các lễ hội của làng.
Đà Nẵng chủ động ứng phó bão số 5

Đà Nẵng chủ động ứng phó bão số 5

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 7 giờ trước
UBND TP. Đà Nẵng vừa ban hành công điện gửi đến các cơ quan, đơn vị liên quan để triển khai các biện pháp ứng phó bão số 5, có tên quốc tế là Kajiki.
Lần đầu tiên nữ Bí thư lên sóng trực tuyến cùng bà con bán sầu riêng

Lần đầu tiên nữ Bí thư lên sóng trực tuyến cùng bà con bán sầu riêng

Kinh tế - Lê Hường - 7 giờ trước
Lần đầu tiên một Bí thư Đảng ủy xã ở tỉnh Đắk Lắk lên sóng trực tuyến để giới thiệu, quảng bá và hỗ trợ tiêu thụ nông sản cho người dân. Buổi Livestream đã thu hút hàng nghìn lượt người theo dõi.
Quảng Ngãi: Tàu cá đang neo đậu bất ngờ bốc cháy

Quảng Ngãi: Tàu cá đang neo đậu bất ngờ bốc cháy

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 11 giờ trước
Tàu cá đang neo đậu ở cửa biển Sa Kỳ (Quảng Ngãi) bất ngờ bốc cháy trong đêm, ước tính thiệt hại hàng trăm triệu đồng.
Đến Bắc Hà cảm nhận “Nghiêng say mùa Thu

Đến Bắc Hà cảm nhận “Nghiêng say mùa Thu"

Du lịch - Trọng bảo - 21:21, 23/08/2025
Từ ngày 29/8 đến ngày 2/9 tới đây, xã Bắc Hà, tỉnh Lào Cai sẽ tổ chức Festival "Nghiêng say mùa Thu" năm 2025 với chuỗi hoạt động văn hóa, du lịch đặc sắc.
Bộ đội Biên phòng Quảng Trị chủ động ứng phó, sẵn sàng ứng cứu khi bão số 5 đổ bộ

Bộ đội Biên phòng Quảng Trị chủ động ứng phó, sẵn sàng ứng cứu khi bão số 5 đổ bộ

Thời sự - Phạm Tiến - 18:09, 23/08/2025
Ngày 23/8, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc triển khai nhiều giải pháp để chủ động ứng phó, ứng cứu khi bão số 5 đổ bộ.