Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cà Mau: Chung tay bảo tồn nghệ thuật nhạc trống lớn của đồng bào Khmer

S. Vy – H.Diễm - 15:24, 19/09/2022

Trong nền âm nhạc truyền thống của dân tộc Khmer, nghệ thuật nhạc trống lớn trên vùng đất Cà Mau luôn giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của đồng bào. Đây cũng là di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia đầu tiên của đồng bào Khmer tại địa phương.

Các nghệ nhân biểu diễn nhạc trước khuôn viên chùa
Các nghệ nhân biểu diễn nhạc trước khuôn viên chùa

Nói đến âm nhạc của đồng bào Khmer, là phải nói đến dàn nhạc và những nhạc cụ cấu thành nên dàn nhạc đó. Nhạc cụ truyền thống của đồng bào người Khmer có rất nhiều loại và được kết cấu thành nhiều dàn nhạc khác nhau như: dàn nhạc Khmer (plêng Khmer), dàn nhạc dù kê (Plêng lakhon Bassak), dàn nhạc ro băm, dàn nhạc ngũ âm (plêng pưn pet), dàn nhạc lễ cưới (plêng ka), dàn nhạc mahôri, dàn nhạc a - reat, dàn nhạc khlon khech, dàn nhạc trống chhay dzăm, dàn nhạc trống lớn (plêng skô thum)… Tuỳ theo cuộc lễ mà người Khmer lựa chọn sử dụng dàn nhạc với các nhạc cụ khác nhau để biểu diễn.

Đồng bào Khmer Cà Mau thường sử dụng dàn nhạc trống lớn trong các nghi lễ, lễ hội lớn ở chùa như: Lễ An vị tượng Phật, lễ đắp núi cát ở đêm cuối Tết Chôl Chnăm Thmây, lễ nhập hạ và ra hạ của các vị sư sãi; lễ khánh thành ngôi tháp, lễ hội  Om Bok, lễ Sene Ðôlta, lễ vào chùa tu, Pithi chol A-Reat (lễ mời thần A-Reat), Neak ta, lễ cầu an trong salatel hoặc ở ngôi chùa… Những nghi lễ, lễ hội lớn đều được sử dụng dàn nhạc trống lớn, đặc biệt là trong tang lễ.

Đồng bào Khmer Cà Mau vui mừng khi đón nhận Bằng công nhận “Nghệ thuật nhạc trống lớn của dân tộc Khmer huyện Thới Bình” Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia
Đồng bào Khmer Cà Mau vui mừng khi đón nhận Bằng công nhận “Nghệ thuật nhạc trống lớn của dân tộc Khmer huyện Thới Bình” là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia

Ông Quách Việt Hùng, Người có uy tín ấp Đường Đào, xã Hồ Thị Kỹ (Thới Bình), là người thường xuyên kiểm tra và mang trống đi tham dự những sự kiện trong phum sóc cho biết: Hiện nay, tỉnh Cà Mau chỉ có huyện Thới Bình còn lưu giữ và phát huy dàn nhạc Plêng Skô Thum, gồm khu vực chùa Rạch Giồng (chủ yếu là ấp Cây Khô, xã Hồ Thị Kỷ) và chùa Cao Dân, Ấp 7, xã Tân Lộc. Dàn nhạc trống lớn gồm 15 loại nhạc cụ (skor thom, koông thom, skor đay (2 cái), t’ruô -u, t’ruô - khse bây (t’ruô Khmer, t’ruô nguôk), t’ruô – sô, chapay-chomriêng, pay puốc, pay - o, khloy, khưm, chhưng, tà khê và krap). 

 “Dàn nhạc trống lớn thường được biểu diễn trên một chiếc chiếu, được trải phía trước nhà. Trước khi diễn xướng, bắt buộc phải có một mâm lễ cúng tổ, được bố trí ở trung tâm của dàn nhạc. Chiếc trống lớn chủ đạo được bố trí ở trung tâm hoặc một góc thuận tiện để nghệ nhân trình diễn. Các nghệ nhân sử dụng các loại nhạc cụ khác được bố trí ngồi quanh chiếc chiếu”, ông Hùng mô tả quá trình thực hiện.

Còn ông Thạch Ngọc Đức, Người có uy tín ấp 7, xã Tân Lộc Bắc (Thới Bình) say mê nói về nhạc trống: Tôi năm nay tròn 80 tuổi, nếu hỏi biết nhạc trống lớn khi nào, thì chỉ nhớ là từ khi biết vỗ tay là vỗ theo tiếng trống. Nhạc trống lớn ở Cà Mau, đã tồn tại theo chiều dài lịch sử của cộng đồng đồng bào Khmer đi khai phá vùng đất mới hàng trăm năm. Tiếng trống có khi bi ai; có tiếng trống tựu trường và tiếng trống báo hiệu có sự sinh tồn trong cuộc sống. 

"Vì lẽ đó, tôi và nhiều vị cao niên khác đều có suy nghĩ phải có trách nhiệm với bản sắc văn hoá của dân tộc mình, luôn kêu gọi thế hệ trẻ, các nghệ nhân từ người chơi trống đến sản xuất trống phải cảm nhận giá trị sâu sắc mà cố gắng giữ gìn”.

Nhạc trống lớn cần được tạo nguồn là những người trẻ để giữ gìn và phát triển
Nhạc trống lớn cần được tạo nguồn là những người trẻ để giữ gìn và phát triển

Hiện nay, số lượng các nghệ nhân ở Cà Mau còn tham gia diễn tấu, hoà tấu được trong dàn nhạc trống lớn khoảng 30 người, tập trung chủ yếu ở xung quanh các điểm chùa Rạch Giồng, Cao Dân (huyện Thới Bình). 

Nghệ nhân Sơn Xà Phál (ấp Cây Khô, xã Hồ Thị Kỷ), bày tỏ quyết tâm giữ gìn di sản: “Chúng tôi sẽ cố gắng truyền nghề cho các thế hệ con em dân tộc Khmer, tạo nên những lớp nghệ nhân giỏi kế thừa, và phát huy nhiều hơn nữa loại hình nghệ thuật này. Đây là di sản quốc gia chứ không phải riêng của Cà Mau, riêng của đồng dân tộc Khmer”. 

Nghệ thuật dân tộc nhạc trống lớn của đồng bào Khmer, đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, là niềm tự hào khi nét văn hóa đặc trưng của đồng bào được công nhận và bảo tồn.

Ông Trần Hoàng Nhỏ, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Cà Mau nhìn nhận: Việc đưa nghệ thuật nhạc trống lớn vào danh mục Di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia để phát huy và bảo tồn đã trở thành niềm tự hào rất lớn của đồng bào Khmer. Trong đó, ghi nhận sự đóng góp tích cực của các vị Người có uy tín trong phum sóc, đã cùng các thế hệ nghệ nhân lưu truyền và gìn giữ bản sắc. Trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục xây dựng kế hoạch lồng ghép các chương trình dự án, ưu tiên nguồn lực để tiếp hỗ trợ các chùa Khmer và salatel, có thêm điều kiện bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc, trong đó có di sản trống lớn này.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Tin nổi bật trang chủ
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Sắc màu 54 - Minh Anh - 4 giờ trước
Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Vấn đề - Sự kiện - Đức Việt - 23:56, 18/05/2025
Với lòng tôn kính và biết ơn, suốt hàng chục năm qua, hàng trăm gia đình người đồng bào dân tộc Vân Kiều ở xã Linh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, đã lập bàn thờ Bác Hồ một cách trang trọng. Vào mỗi dịp Tết, lễ kỷ niệm của quê hương, đất nước, hay những sự kiện quan trọng trong gia đình, người dân nơi đây luôn chăm sóc, thắp hương trên bàn thờ Bác với tấm lòng thành kính.
Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Sức khỏe - Minh Nhật - 23:30, 18/05/2025
Việc tiến hành nghiên cứu khoa học, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và triển khai các mô hình kết hợp trong thực tiễn, xây dựng bộ tiêu chí chuẩn hóa năng lực bác sĩ y học cổ truyền là các bước quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế tại Việt Nam.
Sắc hoa thổ cẩm trên

Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Sắc màu 54 - Vũ Mừng - 18:46, 18/05/2025
Những năm qua, HTX Dệt lanh Cán Tỷ, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường bởi những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Tin tức - Minh Nhật - 18:43, 18/05/2025
Ngày 18/5, tại phường Vân Sơn, thị xã Mộc Châu, UBND tỉnh Sơn La đã tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đoạn tuyến thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 18:39, 18/05/2025
Trong 2 ngày (17 - 18/5), tại xã Hải Sơn, Tp. Móng Cái (Quảng Ninh) đã diễn ra Lễ hội “Hoa sim biên giới năm 2025”, với chủ đề “Sắc tím biên cương - Kết nối di sản”. Đây là năm thứ 4 sự kiện được tổ chức, thu hút đông đảo người dân, du khách trong và ngoài tỉnh tham gia, trải nghiệm.
Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Tin tức - Minh Anh - 18:37, 18/05/2025
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Bảo tàng 18/5, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức hoạt động trải nghiệm “Giữ màu di sản”, nơi người tham gia có cơ hội tìm hiểu một kỹ thuật tạo hoa văn trên vải của phụ nữ dân tộc Mông ở Mù Cang Chải, Yên Bái, mang đến cơ hội khám phá và kết nối sâu sắc với di sản văn hóa địa phương.
Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - 18:33, 18/05/2025
Theo thông tin từ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, sau chùa Tam Chúc (Hà Nam), dự kiến Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni - Bảo vật quốc gia của Ấn Độ, sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (huyện Tân Yên, Bắc Giang) trong 2 ngày (20, 21/5).
Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Xã hội - Văn Hoa - 18:29, 18/05/2025
Sáng 18/5, tại Công viên Biên Hùng Tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam, Tỉnh đoàn Đồng Nai phối hợp cùng Công ty TNHH TCP Việt Nam (Nhãn hàng Red Bull) và các đơn vị tổ chức Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực” năm 2025.
Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Tin tức - Minh Nhật - 18:26, 18/05/2025
Theo thống kê từ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh Bắc Kạn, đã có 4 người thiệt mạng do lũ quét và sạt lở đất do mưa lũ xảy ra đêm 17 và sáng 18/5.