Trước kia, cá kho chỉ là món ăn bình dị, “chém to, kho mặn” của các gia đình ở vùng thôn quê này. Nhưng nhờ vị thơm ngon đặc trưng mà dần dần, cá kho trở thành món đặc sản và có giá đắt đỏ.
Hiện tại, một niêu cá kho loại 1kg nguyên liệu có giá 400.000 đồng, loại niêu to 4,5 kg giá lên đến 1,1 triệu đồng. Theo các hộ gia đình ở đây, phải là cá trắm đen, to và nặng từ 3kg trở lên mới kho ngon.
Thông thường, phải 2-3 con cá tươi mới kho được một niêu. Gia vị kho cá gồm riềng, sườn lợn, kẹo đắng, ớt, nước cốt chanh… đều là cây nhà lá vườn của các khu vực quanh làng.
Bà Trần Thị Thìn, một nghệ nhân kho cá cho biết thêm, việc nêm nếm gia vị kho cá đều phải theo một quy chuẩn nhất định. Đặc biệt, niêu kho cá phải là niêu đất, loại to, tròn vành. Trước khi bỏ cá vào kho, niêu phải được luộc qua nước sôi để khử mùi.
Nồi cá kho phải đun tối thiểu 16 tiếng. Lửa luôn đều, không quá to cũng không quá nhỏ. Củi dùng để kho cá bắt buộc phải là củi nhãn, bởi loại củi này có lượng nhiệt cao, giúp cá nhừ tận xương.
Trong quá trình kho cá phải luôn có người túc trực để điều chỉnh lửa cũng như thêm nước sôi kịp thời. Đó cũng là lý do mà mọi người phải thay phiên nhau ngủ. Thậm chí có gia đình neo người phải thức trắng đêm để kho cá.
Những người dân làng cá kho này chia sẻ, nhờ nghề làm cá kho, món đặc sản bậc nhất của làng Vũ Đại, mà nhiều gia đình kiếm được vài trăm triệu mùa Tết, nhiều lao động trong làng có việc làm, có thu nhập ổn định.
BTK t/h
