Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Báu vật sống của làng Pyang

THÙY DUNG -LÊ HƯỜNG - 09:52, 30/09/2019

Không chỉ nổi tiếng vùng Đông Trường Sơn về am hiểu văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Ba Na, Nghệ nhân Ưu tú Đinh Keo, làng Pyang, thị trấn Kông Chro, tỉnh Gia Lai còn là người dìu dắt dân làng Pyang giữ gìn các nét đẹp văn hóa của làng. Vừa qua, ông là 1 trong 8 cá nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú” trong lĩnh vực nghệ thuật trình diễn dân gian.

Niềm đam mê sâu sắc với cồng chiêng truyền thống, nghệ nhân Đinh Keo đã dìu dắt hàng trăm thế hệ đến với cồng chiêng.
Niềm đam mê sâu sắc với cồng chiêng truyền thống, nghệ nhân Đinh Keo đã dìu dắt hàng trăm thế hệ đến với cồng chiêng.

Người giữ hồn văn hóa đại ngàn

Chúng tôi đến làng Pyang khi mặt trời đã khuất dần sau đỉnh núi, làn khói lam chiều tỏa trên nóc bếp nhà dân. Rót chén trà nóng đãi khách, nghệ nhân Đinh Keo hào hứng kể chuyện cồng chiêng, cái duyên một người con Tây Nguyên ít chữ mê đắm bảo tồn giá trị truyền thống.

Ngày thơ ấu ông theo chân cha mẹ tham gia các lễ hội văn hóa ở làng, những ngày này, mọi người trong làng ai cũng gác công việc nhà để hòa mình vào không khí rộn ràng của tiếng chiêng, điệu nhạc dân tộc và điệu múa xoang quanh đống lửa rực đỏ. Âm điệu rất riêng của tiếng chiêng nhập vào người ông lúc nào không hay biết, ông bắt đầu tìm tòi, theo các già làng, những người đánh chiêng hay để học. 16 tuổi ông đã thành thạo các bài chiêng truyền thống.

Đưa tay chỉ vào bộ chiêng cổ đã vương màu bụi, được treo gọn gàng trên vách nhà sàn, Nghệ nhân Đinh Keo chia sẻ, ông sưu tầm được khoảng 10 bộ chiêng. Sau này đem tặng cho người thân mấy bộ, đến bây giờ ông còn giữ được 2 bộ cồng chiêng.

Đặc biệt, người ta biết đến nghệ nhân Đinh Keo không chỉ bởi tài đánh chiêng hay của làng, người ta còn gọi ông là “thần chiêng”, bởi ông là một trong số ít những người vừa có tài đánh chiêng và chỉnh chiêng. Ở Kông Chro, nếu nhà ai có chiêng hư, họ sẽ mang đến nhà ông Keo để chỉnh lại. Đối với người đồng bào DTTS, để tìm được một người vừa biết đánh chiêng, vừa biết chỉnh chiêng trong cộng đồng làng thì rất hiếm.

Người dân làng Pyang biết đánh chiêng, nhưng không phải ai cũng biết chỉnh chiêng, mỗi khi chiêng hư người ta lại đi tìm người chỉnh rất vất vả. Vì vậy, năm 1976, ông khăn gói đi về xã Mrơn của huyện Ia Pa học chỉnh chiêng.

“Thời đó tuy cực khổ, nhưng với niềm đam mê của mình đồng thời nghĩ thương bà con phải đi xa cực khổ, nên tôi quyết tâm đi. Sau nhiều ngày tầm sư học đạo, tôi bắt đầu mua dụng cụ về chỉnh chiêng và từ đây, bà con trong làng đều tìm đến nhà tôi khi chiêng có vấn đề”, nghệ nhân Đinh Keo kể.

Đối với người dân làng Pyang, nghệ nhân Đinh Keo còn là sứ giả “văn hóa” được Yàng cử xuống buôn làng. Ông không chỉ giỏi đánh, chỉnh chiêng, ông còn giỏi tạc tượng gỗ, hát sử thi của người Ba Na. Từng có thời gian giữ các chức vụ tại huyện Kông Chro, sau này khi về hưu ông được người dân tín nhiệm bầu làm già làng. Để tuyên truyền cho người dân hiểu các chủ trương, chính sách một cách tường tận, ông đã chuyển thể các chủ trương, chính sách qua hình thức kể chuyện, tâm tình với dân làng, để người dân dễ hiểu, dễ nhớ. Nhờ vậy, mà đời sống người dân làng Pyang ngày càng khởi sắc hơn.

Các nghệ nhân Tây Nguyên trình diễn cồng chiêng.
Các nghệ nhân Tây Nguyên trình diễn cồng chiêng.

Tình yêu và khát khao lưu truyền

Ở Tây Nguyên, nhiều làng quan niệm rằng, đánh chiêng là chuyện của đàn ông, nhưng tại làng Pyang, để bảo tồn và nhân rộng nét văn hóa đặc sắc này, người dân nơi đây còn dạy đánh chiêng cho cả những người con gái, phụ nữ trong làng.

Ngày trước, chỉ có mình ông dạy cồng chiêng cho lớp trẻ. Sau này, khi chúng thành thạo cả rồi thì chúng lại phụ ông dạy cho các lớp sau. Hiện tại, tại làng Pyang hiện có 1 đội chiêng nhí, gồm 30 cháu từ độ tuổi 8-15 tuổi. 1 đội chiêng nữ, gồm 40 người dưới 30 tuổi và 1 đội chiêng nam gồm 30 người, tuổi nào cũng có. Hầu hết, thanh niên, đàn ông của làng Pyang đều biết đánh chiêng.

Hiện nay, cứ tầm 7h tối, đội chiêng nữ của làng lại tập trung về nhà rông để tập đánh chiêng. Ông còn dạy các lớp chiêng cho làng TNung của xã Ya Ma (huyện Kông Chro) và phối hợp với Trường THCS Dân tộc Nội trú huyện Kông Chro dạy chiêng cho các em học sinh nơi đây.

Ngoài truyền dạy cho học trò của mình đánh chiêng, ông còn dạy thêm múa xoang, tạc tượng gỗ, hát sử thi và hát dân ca, đan lát,... Tính đến nay, ông đã dạy được cho khoảng hơn 300 người trong các lĩnh vực văn hóa nghệ thuật của đồng bào DTTS. Nhờ sự tận tình dạy dỗ của mình, các lớp học trò làng của ông đã được mời tham gia rất nhiều hoạt động, các hội thi văn hóa các dân tộc do huyện, tỉnh tổ chức như đánh chiêng, tạc tượng,…

“Thấy dân làng ham học đánh chiêng, tôi vui lắm. Vì như vậy chiêng sẽ được bảo tồn và lưu giữ trong cộng đồng làng, không còn sợ mai một như các làng khác. Được người dân làng tin tưởng, tôi sẽ cố gắng truyền dạy cho nhiều thế hệ trẻ của làng Pyang để phát huy văn hóa truyền thống của người Ba Na. Tôi sẽ cố gắng đến khi nào không còn nhấc nổi cái chiêng nữa. Vì khi những giai điệu cồng chiêng được người dân lưu giữ trong cộng đồng làng, tức là người ta đã giữ được cái hồn, cái văn hóa của dân tộc mình”, nghệ nhân Đinh Keo chia sẻ.

Ông Huỳnh Ngọc Ẩn, Phó Chủ tịch UBND huyện Kông Chro cho biết: Nghệ nhân Đinh Keo đã có rất nhiều đóng góp cho nền văn hóa của làng Pyang nói riêng và của huyện Kông Chro nói chung. Ông cũng là một người hiếm có của huyện khi có cả tài đánh chiêng và chỉnh chiêng. Nhiều năm qua, với tài năng của mình, ông thường xuyên được mời đi tham gia, giao lưu, truyền dạy văn hóa cồng chiêng cho các thế hệ trẻ tại địa phương.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Nghệ An: Hàng loạt khó khăn vướng mắc trong giao đất, giao rừng gắn với cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp

Nghệ An: Hàng loạt khó khăn vướng mắc trong giao đất, giao rừng gắn với cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp

Vị trí đất được cấp ở xa, địa hình giao đất giao rừng đi lại khó khăn, sai lệch diện tích giữa hồ sơ và thực địa, nhu cầu người dân lớn nhưng quỹ đất ít… là những khó khăn, vướng mắc đang gây ảnh hưởng lớn đến việc giao đất, giao rừng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp ở Nghệ An.
Tin nổi bật trang chủ
Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Thời sự - Sỹ Hào - 12 giờ trước
Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hàng nghìn tỷ đồng nhưng lại không sử dụng để điều tiết giá xăng dầu trên thị trường. Đặc biệt người dân ở nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi phải mua giá xăng dầu theo giá vùng 2, gánh thêm một khoản chi phí, khiến cho cuộc sống đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 12 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 12 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 12 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 12 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 12 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 13 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 13 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 13 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.
Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Pháp luật - Văn Long - Minh Triết - 13 giờ trước
Sáng 28/3, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tổng kết Chuyên án ST1223. Đại tá Trịnh Kim Khâm - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh dự, chỉ đạo hội nghị; Đại tá Bùi Văn Bình - Phó chỉ huy trưởng Nghiệp vụ BĐBP tỉnh chủ trì hội nghị.