Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ba Nam - Đại ngàn thức giấc

Đình Quang – Xuân Thịnh - 06:16, 12/03/2025

Ba Nam là xã vùng cao của huyện miền núi Ba Tơ, Quảng Ngãi. Xã nằm cách trung tâm huyện lỵ Ba Tơ chừng 25 cây số, 98% đồng bào dân tộc Hrê sinh sống. Vài năm gần đây, Đảng và Nhà nước đã đầu tư mở đường về đến trung tâm xã, giúp đời sống đồng bào có nhiều đổi thay vượt bậc, bản sắc văn hóa được đồng bào bảo tồn, phát huy.

Một góc núi rừng Ba Nam
Một góc núi rừng Ba Nam

Nhịp sống mới

Chúng tôi về thăm lại xã vùng cao Ba Nam vào một ngày tiết trời se lạnh. Đón tiếp chúng tôi trong căn nhà sàn nhỏ, Bí thư Đảng ủy xã Phạm Văn Tương phấn khởi cho biết: “Ba Nam hiện có hơn 278 hộ với trên 1.080 người, 98% là đồng bào dân tộc Hrê. Xã có 3 làng gồm: làng Dút, làng Vờ và làng Xà Râu. Những năm trước, đường đi lại khó khăn, bà con vất vả lắm. Lúa rẫy làm đủ ăn, nhưng khổ nhất là khi bị ốm đau và trẻ con đi học cái chữ. Bây giờ có đường đi lại rồi, bà con mình chỉ lo trồng cây gì, nuôi con gì cho gia đình phát triển, xóa đói giảm nghèo nhanh và bền vững…”.

Một góc làng Xà Râu, xã Ba Nam
Một góc làng Xà Râu, xã Ba Nam

Ngồi bên ché rượu cần, Bí thư Tương vừa chế nước vào ché vừa giải thích cho chúng tôi về cách chế biến và uống rượu cần của người Hrê ở Ba Nam - khác với người Hrê ở các vùng khác. Ở Ba Nam, hầu như nhà nào cũng có rượu cần sau vụ thu hoạch lúa. Người Hrê nấu rượu cần chủ yếu dùng trong cúng máng nước, cúng mừng lúa rẫy, lúa chòi và các lễ hội của làng. Men để nấu rượu cần được hái trên rừng về, rửa sạch rồi đem nấu với gạo lúa rẫy. Ông Tương nói: “Nhà báo lên Ba Nam đúng vào ngày bà con ăn mừng vụ lúa rẫy vừa mới thu hoạch xong thì vui lắm. Các bản làng rộn tiếng chiêng ngân”.

Những nghệ nhân dân tộc Hrê ở Ba Nam biểu diễn chiêng 5
Những nghệ nhân dân tộc Hrê ở Ba Nam biểu diễn chiêng 5

Ông Phạm Văn Tem làng Xà Râu tâm sự: “Năm vừa qua, dân mình được mùa lúa rẫy. Riêng gia đình mình thu được 60 bao, đủ ăn quanh năm. Nhờ lúa rẫy được mùa nên đời sống bà con mình đỡ hơn trước rất nhiều”. Bí thư Đảng ủy xã Ba Nam - Phạm Văn Tương cho biết thêm: “Ba Nam muốn giảm nghèo bền vững thì phải phát triển kinh tế vườn rừng gắn với bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch. Thực hiện Nghị quyết của Đảng ủy xã giai đoạn 2020 - 2025, cán bộ và Nhân dân địa phương đã tăng cường trồng rừng nguyên liệu và rừng gỗ lớn. Hiện, nhiều cánh rừng đã bắt đầu xanh lại”.

Đồng bào Hrê ở Ba Nam còn giữu nhiều chiêng cổ
Đồng bào Hrê ở Ba Nam còn giữ nhiều chiêng cổ

Âm vang chiêng cổ

Dấu ấn nổi bật nhất của Ba Nam hiện nay là công tác bảo tồn và gìn giữ văn hoá cổ truyền dân tộc Hrê. Theo điều tra sơ bộ, xã hiện có 148 bộ chiêng, trong đó 82 bộ chiêng 3, chiêng 5 có 27 bộ và chiêng goang (tức cồng chiêng) có 39 bộ. Người Hrê ở Ba Nam xem chiêng là vật thiêng của gia đình. Gia đình nào có nhiều cồng, nhiều chiêng là gia đình giàu có, hạnh phúc. Do đó, mỗi loại chiêng có cách đánh và cách gọi khác nhau. Chiêng 3 chiếc tượng trưng cho một gia đình ít con - hai vợ chồng và một đứa con. Chiêng 5 chiếc gồm: chiêng chồng, chiêng vợ và ba đứa con. Do đó, cách đánh thường là chiêng vợ, chiêng chồng nổi lên trước, sau đó các chiêng con mới hòa tấu theo.

Đồng bào Hrê biểu diễn chiêng 3
Đồng bào Hrê biểu diễn chiêng 3

Chiêng Hrê là nhạc cụ độc đáo của người Hrê. Đánh chiêng, tiếng Hrê gọi là "túc chinh". Người Hrê “túc chinh” mô phỏng được nhiều thứ âm thanh trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Mùa lễ hội tháng Ba, người ta thường đánh chiêng ba, nghe giống như tiếng ếch kêu ngoài đồng ruộng. Có nghệ nhân còn dùng chiêng giả âm thanh tiếng chim kêu, gió thổi và sấm sét… Nhiều già làng không cầm được chiêng thì dùng ống tre làm ra chiếc đàn chinh kala hoặc chinh vông để đánh cho đỡ nhớ tiếng chiêng. Ngày xưa, chiêng Hrê thường đánh trong nhà. Ngày nay, không gian diễn tấu chiêng Hrê được mở rộng như đánh ngoài suối, sông, đồng ruộng hay bên đống lửa cạnh nhà sàn. Chiêng Hrê được diễn tấu trong mọi thời gian, chỉ kiêng đánh chiêng khi trong làng có người qua đời.

Chiêng 3 của người Hrê
Chiêng 3 của người Hrê

Ngoài chiêng, người Hrê ở Ba Nam còn giữ được nếp nhà sàn truyền thống. Tuy nhiên, khác với nhà cổ truyền, tất cả các nhà đều lợp ngói. Rượu cần làm bằng gạo lúa rẫy và rễ cây valo ở Ba Nam ngon nổi tiếng vùng đất Ba Tơ, Quảng Ngãi. Cả xã, người già nào cũng biết nấu rượu cần. Ngày vui lễ hội, mỗi nhà hỗ trợ một ché rượu để cả làng cùng uống và đãi khách. Tết vừa rồi, chị Phạm Thị Quý, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã, tự sản xuất rượu cần và bán cho khách hàng gần xa, ước tính hơn 100 ché, trừ chi phí thu nhập vài chục triệu đồng.

Bí thư Đảng ủy xã Ba Nam - Phạm Văn Tương cho biết: “Hiện, Ba Nam đã có đường, bản sắc văn hóa Hrê được gìn giữ. Bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch là con đường giảm nghèo bền vững nhất. Dù còn nhiều khó khăn, chúng tôi quyết tâm làm được, bởi văn hóa là chìa khóa để kinh tế phát triển”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Trang bị kiến thức và nâng cao năng lực lồng ghép giới từ Dự án 8

Trang bị kiến thức và nâng cao năng lực lồng ghép giới từ Dự án 8

Triển khai thực hiện Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp đã chú trọng trang bị kiến thức về bình đẳng giới, nâng cao năng lực lồng ghép giới cho cán bộ thôn, xóm…
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo

Thời sự - PV - 2 giờ trước
Ngày 9/9/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 160/CĐ-TTg về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.
Thầy cô nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc cơn lũ ập xuống trong đêm

Thầy cô nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc cơn lũ ập xuống trong đêm

Xã hội - Vũ Mừng - 2 giờ trước
Cơn lũ ống bất ngờ đổ về trường trong đêm, trong tình huống khẩn cấp, các thầy cô giáo cùng lực lượng Công an xã, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng, dân quân đã kịp thời sơ tán toàn bộ 301 học sinh ra khỏi khu vực nguy hiểm. Thế nhưng khoảnh khắc đầy ám ảnh đó vẫn khiến các thầy cô, các em học sinh cùng mọi người bàng hoàng.
Bộ Chính trị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương

Bộ Chính trị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Sáng 9/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Chính trị đã làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy các cơ quan Đảng Trung ương để cho ý kiến vào dự thảo các văn kiện, phương án nhân sự và công tác chuẩn bị Đại hội đại biểu Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Quốc hội Việt Nam - 80 năm khẳng định vai trò xuyên suốt trong sự phát triển của đất nước

Quốc hội Việt Nam - 80 năm khẳng định vai trò xuyên suốt trong sự phát triển của đất nước

Thời sự - Hoàng Quý - 3 giờ trước
Chiều 9/9, tại Nhà Quốc hội, Đảng ủy Quốc hội phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Quốc hội Việt Nam - 80 năm hình thành và phát triển”. Đây là sự kiện quan trọng hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946 - 6/1/2026).
Lễ hội đền Bảo Hà tôn vinh tri ân công lao các bậc tiền nhân

Lễ hội đền Bảo Hà tôn vinh tri ân công lao các bậc tiền nhân

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Minh Nhật - 3 giờ trước
Sáng 8/9, xã Bảo Hà (tỉnh Lào Cai) tưng bừng tổ chức Lễ hội đền Bảo Hà năm 2025 để tri ân và tưởng nhớ tới Thần vệ quốc Hoàng Bảy, vị tướng đã có công dẹp giặc phương Bắc giữ yên non sông bờ cõi, mang lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho Nhân dân.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Quảng Ninh phát động thi đua, hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương

Quảng Ninh phát động thi đua, hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương

Trang địa phương - Mỹ Dung - 3 giờ trước
Ngày 9/9, Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ VI của tỉnh Quảng Ninh (2025 - 2030) khơi dậy tinh thần thi đua mới, hướng tới mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030. Đại hội diễn ra với sự tham dự của Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân.
Trao 200 suất học bổng cho học sinh khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ

Trao 200 suất học bổng cho học sinh khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ

Tin tức - Văn Long - Minh Triết - 4 giờ trước
Trong 2 ngày 8 - 9/9, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP. Cần Thơ phối hợp với Hội Khuyến học TP. Cần Thơ tổ chức Lễ trao học bổng thực hiện chương trình “Nâng bước em tới trường” năm 2025 cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới biển của thành phố.
Xây trường nội trú liên cấp: Thắp sáng tương lai cho học sinh vùng biên

Xây trường nội trú liên cấp: Thắp sáng tương lai cho học sinh vùng biên

Giáo dục - Minh Anh - 4 giờ trước
Ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị ban hành Thông báo kết luận số 81-TB/TW về chủ trương xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền. Hiện nay, các địa phương đã và đang tiến hành các bước để cụ thể hóa chủ trương này. Khi các trường học được xây dựng không chỉ giải quyết bài toán về thiếu cơ sở vật chất mà còn mở rộng cơ hội học tập cho nhiều học sinh nội trú.
Gia Lai tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Gia Lai tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 5 giờ trước
UBND tỉnh Gia Lai đã có văn bản yêu cầu, các địa phương tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đợt cao điểm, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra Ủy ban châu Âu (lần thứ 5).
Thái Nguyên: Triệt phá cơ sở sản xuất bỉm, băng vệ sinh giả mạo nhiều nhãn hiệu nổi tiếng

Thái Nguyên: Triệt phá cơ sở sản xuất bỉm, băng vệ sinh giả mạo nhiều nhãn hiệu nổi tiếng

Pháp luật - Vân Khánh - 5 giờ trước
Đội Quản lý thị trường số 1 (Cục Quản lý thị trường tỉnh Thái Nguyên) vừa phối hợp lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ hàng trăm nghìn sản phẩm bỉm, băng vệ sinh giả mạo nhãn hiệu Diana, Thạch Thảo, NaNu cùng hàng chục tấn nguyên liệu phục vụ sản xuất.