Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

"Ba lô" trai làng

PV - 16:19, 14/09/2020

Vùng Trường Sơn-Tây Nguyên là địa bàn cư trú của nhiều dân tộc thiểu số anh em. Núi rừng nơi đây có nhiều mây, tre, nứa, lồ ô và các loại thảo mộc có thể khai thác làm nguyên liệu để duy trì nghề thủ công truyền thống, phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt cũng như làm quà lưu niệm. Trong số đó, vật dụng phổ biến và hữu dụng nhất của đồng bào là chiếc gùi, đặc biệt là gùi 3 ngăn dành cho nam giới, được xem là “ba lô” của trai làng.

Thanh niên dân tộc Cơ Tu đi dự hội với chiếc gùi 3 ngăn trên lưng. Ảnh: Tấn Vịnh
Thanh niên dân tộc Cơ Tu đi dự hội với chiếc gùi 3 ngăn trên lưng. Ảnh: Tấn Vịnh

Từ tre, nứa, lồ ô, mây, người ta mang về nhà dùng rựa chẻ ra, vót nan, pha chế và tạo màu cho từng loại nan để rồi đan lát thành những chiếc gùi tinh xảo. Đôi tay khéo léo cùng với kỹ thuật thao tác điêu luyện của những người đàn ông trong gia đình đã tạo nên những chiếc gùi khác nhau, tùy theo mục đích sử dụng. Đồng bào có nhiều loại gùi khác nhau: gùi củi, gùi thóc, gùi của đàn ông, gùi của đàn bà, gùi cho người lớn và cả cho trẻ nhỏ.

Đan gùi là cơ hội để người đàn ông miền núi chứng tỏ sự giỏi giang, khéo léo của mình đối với người phụ nữ. Mây để đan thành gùi đẹp, bền, chắc phải được lấy từ rừng sâu, chủ yếu là mây xà phun, mây rã, mây song, mây cám… Sản phẩm đan độc đáo nhất của các tộc người là chiếc gùi 3 ngăn của nam giới, giống như chiếc ba lô luôn đeo trên lưng khi lên rẫy, đi rừng và dùng trong những sinh hoạt hàng ngày.

Hầu như các dân tộc thiểu số ở vùng Trường Sơn-Tây Nguyên đều biết đan và sử dụng loại gùi 3 ngăn. Đây là một tác phẩm đẹp bởi kỹ thuật đan tinh tế, mềm mại, tạo đường nét hoa văn nhẹ nhàng và hình khối lạ mắt, độc đáo, giúp đựng được nhiều thứ như đồ ăn, dao, ống tên, dụng cụ lấy lửa… Người Cơ Tu gọi chiếc gùi 3 ngăn là Tơ lêếc/Ta leec/Ta leo...; người Cor gọi là Sui pác; người Jrai gọi là Klek...

Đối với dân tộc Cơ Tu, chiếc gùi 3 ngăn chẳng những là vật dụng thiết yếu trong lao động sản xuất mà còn là “đạo cụ” không thể thiếu để các chàng trai cùng các cô gái biểu diễn điệu múa Tân tung da dá. Khi tham gia biểu diễn, ngoài tấm áo thổ cẩm được choàng từ lưng xuống vai, từ vai xuống bụng và chiếc khố chữ T, người múa còn mang chiếc gùi 3 ngăn được trang trí bằng lông chim trĩ, chim công.

Gùi 3 ngăn gồm có ngăn lớn (ngăn mẹ) ở giữa và 2 ngăn nhỏ hơn (ngăn con) ở hai bên. Ngăn lớn có thể đựng được cái rìu, cái búa, con dao cán dài để người đàn ông vào rừng đốn cây, phát rẫy. Klek của người Jrai, Bahnar có dạng hình cánh dơi, có 2 quai như chiếc ba lô, dẹp và bè ra hai bên rất vuông vắn. Tùy theo vóc dáng cơ thể, độ tuổi của từng người mà gùi có kích thước lớn nhỏ khác nhau.

Klek thường có chiều cao 60-70 cm, chiều ngang 40-55 cm, độ rộng mỗi ngăn khoảng 10-15 cm. Phía trên 2 ngăn nhỏ đan liền 2 sợi dây nối với miệng của ngăn giữa dùng để đeo. Giữa các ngăn phía bên ngoài có gắn các cây gỗ hoặc khúc mây nước có tác dụng giữ cho gùi không bị cong gãy cũng như dùng làm đế đỡ cho toàn bộ chiếc gùi. Vào mùa mưa, ngăn giữa của chiếc gùi được phủ một lớp lá cọ hoặc lá mây rất dày để lúc gặp mưa không bị ướt những vật dụng đựng bên trong.

Hiện nay, mặc dù những vật dụng bằng nhựa, sợi tổng hợp được bán rất nhiều ở chợ nhưng đồng bào Tây Nguyên vẫn thích sử dụng những đồ dùng tự đan. Những chiếc gùi 3 ngăn là hiện vật dân tộc học có giá trị được các bảo tàng, nhà sưu tập tư nhân săn tìm để trưng bày, giới thiệu những tinh hoa trong văn hóa vật chất, tinh thần của các tộc người vùng cao.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.