Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Xứ sở của những "lâu đài đất" mai này còn không!

Hiếu Anh - 10:48, 19/04/2021

Xã Hữu Khánh, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn xưa nay được biết đến với địa danh “xứ sở của những tòa lâu đài đất”. Bởi cho đến nay, Hữu Khánh vẫn còn giữ được gần 1.000 ngôi nhà trình tường cổ bằng đất sét. Tuy nhiên, điều lo lắng là, qua thời gian những ngôi nhà trình tường này đang bị xuống cấp trầm trọng; nếu không có các biện pháp bảo tồn khẩn cấp thì trong tương lai gần “những tòa lâu đài đất” này, sẽ chỉ còn trong hoài niệm của nhiều người.

Một góc bản làng ở Hữu Khánh, Cao Lộc, Lạng Sơn. Ảnh: Tư liệu
Một góc bản làng ở xã Hữu Khánh, Cao Lộc, Lạng Sơn. Ảnh: Tư liệu

Như miền cổ tích...

Men theo những chân núi quanh co, chúng tôi tìm đến xã Hữu Khánh khi mặt đất vẫn còn mờ hơi sương. Những "tòa lâu đài đất", thấp thoáng hiện lên đẹp như một miền cổ tích. Để tìm hiểu về nhà trình tường của người Tày, chúng tôi tìm gặp ông Hà Văn Dần ở bản Khiếng, xã Hữu Khánh. Ông Dần đã hơn 80 tuổi, là người từng lặn lội đi khắp các vùng Đông Bắc để dựng lại nhà trình tường cho các quan lang thời trước.

Ông Dần chia sẻ, việc làm nhà trình tường đòi hỏi những kỹ thuật vô cùng tỷ mẩn, công phu từ việc chọn hướng nhà, xem ngày, làm móng, dựng tường, làm gác, dựng mái... Thông thường, gia chủ chọn hướng mặt tiền về phía Nam, lưng dựa dãy núi hoặc mặt tiền hướng ra sông hồ. Theo kinh nghiệm dân gian, nhà được dựng ở vùng đất bằng phẳng, khô cứng, cạnh đó có rừng già, nhiều cây cổ thụ sẽ giúp cho đất ít bị sạt lở, xói mòn nên nhà sẽ rất chắc chắn.

Trình tường nhà đạt yêu cầu thường dày 40 - 45cm, cao khoảng 4,5 - 5m, trong lõi có xếp đá cục. Trình xong tường xung quanh, người Tày lấy gỗ lim, sến, pơ mu hoặc dổi làm khung nhà bên trong tường. Có một cửa ra vào và một hoặc hai cửa thông gió bên trái hoặc bên phải của lối đi. Bên trong có lần cửa thứ hai, cũng dày như tường ngoài. Sau lần cửa này là bếp và giường ngủ của gia chủ.

Theo kinh nghiệm của người Tày, nhà trình có tường tốt, tức là khi bị mưa hắt sẽ không ngấm nước. Điều đó chứng tỏ việc nện đất đã rất cẩn thận và lâu dài, nước mưa cũng không thể thấm vào khối đất được luyện từ những hạt đất nhỏ. Nhà trình tường vững chãi không khác gì những nhà xây hiện đại, có thể chống được gió bão, mùa đông thì ấm, lại thoáng mát về mùa hè. Người dân tộc Tày có thói quen dành một gian nhà sàn để làm bếp, trên gác bếp là nơi để sấy nông sản. Bếp lửa của họ ít khi tắt lửa, vì vậy, khói bốc lên bám vào trình tường, tạo thành một màu rêu phong cổ kính cho nhà trình tường.

Nhà trình tường đang dần mai một

Xã Hữu Khánh có 7 bản và gần 1.000 ngôi nhà trình tường còn nguyên vẹn. Tuy nhiên, trong dãy nhà trình tường cổ kính kéo dài đến gần 3km, cũng đã mọc lên một số ngôi nhà xây  theo phong cách hiện đại.

Anh Nông Văn Hoàng, một người dân địa phương cho biết: "Ngày trước, tôi có dựng một ngôi nhà trình tường. Được mấy năm thì nhà bị đổ do rừng núi không còn cây cối nên đất nền bị sạt lở, rửa trôi, dựng nhà cũng không được chắc như ngày xưa nữa. Dân bản đã chuyển sang xây nhà gạch cả rồi".

Ông Nông Văn Nhói, Trưởng bản Khiếng tâm sự: Nhà trình tường là nét văn hóa đặc trưng của người Tày. Tuy nhiên, những ngôi nhà trình tường cổ, cũng khó tránh khỏi được sự bào mòn của thời gian. Bây giờ, những ngôi nhà xây khang trang theo kiểu hiện đại đang dần thay thế những ngôi nhà trình tường. 

"Cách đây vài năm, tôi nghe nói các cơ quan chức năng của Lạng Sơn đã về triển khai một dự án về bảo tồn nhà trình tường cổ ở Hữu Khánh để phục vụ du lịch. Dân làng mừng lắm, nhưng cuối cùng chỉ thấy vài ba cán bộ về khảo sát rồi bặt vô âm tín...", Trưởng bản Nhói bộc bạch

Chúng tôi rời Hữu Khánh khi trời đã nhá nhem tối, những dãy nhà trình tường cổ kính khuất dần sau dãy núi trong khói lam chiều lảng bảng. Bên tai vẫn nghe văng vẳng lời bộc bạch của cụ Hà Công Dẩn: "Nếu một buổi sớm mai thức dậy, không còn nhìn thấy những làn khói bay lên từ những ngôi nhà trình tường, với mái ngói âm dương thì sẽ buồn lắm...".

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.