Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Vì sao "cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng"?

Minh Nhật - 11:22, 10/02/2025

Dân gian tin rằng đêm Trăng tròn đầu tiên của Năm mới sẽ hội tụ linh khí mạnh nhất, là thời điểm linh thiêng để sở cầu như ý, mang lại may mắn, tài lộc và bình an cho gia đình trong cả năm.

Mâm lễ chay cúng Rằm tháng Giêng. Ảnh: minh họa
Mâm lễ chay cúng Rằm tháng Giêng. Ảnh: minh họa

Tết Nguyên Tiêu hay còn gọi là Rằm tháng Giêng, không chỉ là dịp lễ đánh dấu đêm Rằm đầu tiên của Năm mới âm lịch mà còn là thời khắc linh thiêng để con người hướng về cội nguồn và tìm kiếm sự an lành, may mắn cho cả năm.

Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt, câu nói “Cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng” như một lời khẳng định về giá trị đặc biệt của ngày Tết Nguyên tiêu.

Vậy điều gì đã tạo nên sức mạnh tâm linh vượt trội của ngày Rằm này so với những nghi thức cúng lễ khác trong năm? Hãy cùng khám phá những lý do sâu xa đằng sau điều này.

Nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu

Tết Nguyên tiêu nghĩa là đêm Rằm đầu tiên của Năm mới, “Nguyên” nghĩa là thứ nhất, “tiêu” nghĩa là đêm. Rằm tháng Giêng được tính từ giữa đêm 14 (đêm trước Trăng rằm) đến hết ngày 15 (đêm Trăng rằm) của tháng Giêng âm lịch.

Trong đạo Phật, Tết Nguyên tiêu là ngày lễ quan trọng, các Phật tử tin rằng ngày Rằm tháng Giêng là ngày mà ánh sáng từ bi của Phật có pháp lực mạnh mẽ, phổ chiếu nhân gian, do đó có câu “Cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng" hoặc "Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng.”

Trong Đạo giáo mà người Việt chịu một phần ảnh hưởng, lễ cúng Rằm tháng Giêng còn được gọi là lễ Thượng nguyên.

Ở các triều đại phong kiến xưa, triều đình đều tổ chức lễ Thượng Nguyên rất long trọng, Hoàng đế trực tiếp làm chủ lễ, cầu mong cho thiên hạ thái bình, quốc thái dân an, người người an lạc.

Ý nghĩa đặc biệt trong hệ thống tâm linh của người Việt

Với người Việt, những thời khắc đầu tiên trong năm rất quan trọng, đó là ngày mùng 1 tháng Giêng - Tết Nguyên đán và ngày Rằm tháng Giêng - Tết Nguyên tiêu.

Dân gian tin rằng đêm Trăng tròn đầu tiên của Năm mới sẽ hội tụ linh khí mạnh nhất, là thời điểm linh thiêng để sở cầu như ý, mang lại may mắn, tài lộc và bình an cho gia đình trong cả năm.

Lễ Rằm tháng Giêng được tổ chức long trọng ở hầu hết các vùng miền trên cả nước. Người dân ngoài thực hiện lễ cúng tại nhà còn đi lễ chùa, lễ đền, cúng dường, phóng sinh, làm nhiều việc thiện. Nhiều nhà chùa và các cơ sở thờ tự cũng tổ chức lễ cầu an đúng vào ngày này.

Thời điểm cúng Rằm tháng Giêng

Cúng Rằm tháng Giêng tại gia phải đủ lễ (có thể cúng chay hoặc cúng mặn) và cúng vào ngày giờ đẹp. Người xưa cho rằng lễ cúng Rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào giờ Ngọ (tức từ 11h-13h) ngày chính Rằm (15/1 Âm lịch). Đây được cho là khung giờ thần Phật giáng thế, sẽ chứng nghiệm cho lòng thành của gia chủ.

Ngày nay, để phù hợp hơn với nhịp sống bận rộn của xã hội hiện đại, thời gian và cách thức thực hiện lễ cúng Rằm tháng Giêng cũng đã có những biến đổi linh hoạt, không nhất thiết phải cúng đúng ngày.

Chẳng hạn như năm nay, Rằm tháng Giêng rơi vào thứ Tư, ngày 12/2 Dương lịch. Nhiều gia đình nếu không sắp xếp cúng được đúng ngày thì có thể làm lễ cúng Rằm tháng Giêng trước 1-2 ngày, vào 13 hoặc 14 tháng Giêng đều được, cốt là ở lòng thành.

Người dân Hà Nội đi lễ Rằm tháng Giêng tại Chùa Trấn Quốc mong cầu bình an. Ảnh: minh họa
Người dân Hà Nội đi lễ Rằm tháng Giêng tại Chùa Trấn Quốc mong cầu bình an. Ảnh: minh họa

Dâng sao giải hạn hay cầu an?

Vào ngày Rằm tháng Giêng, người Việt còn có phong tục dâng sao giải hạn, thường thực hiện ở chùa, đền. Nhiều người tin rằng nếu năm nay bị sao xấu chiếu thì lễ dâng sao giải hạn sẽ giúp giải tai ách, xua đuổi rủi ro, tai qua nạn khỏi.

Tuy nhiên, trong thực tế, việc cúng sao giải hạn không phải văn hóa Phật giáo. Ở nước ta, từ thời kỳ tam giáo đồng nguyên (thời Lý-Trần), các tập tục của Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo có sự hòa hợp nên việc cúng dâng sao giải hạn không chỉ được tổ chức tại các đình, đền mà đã dung nạp vào nhiều ngôi chùa cùng với nghi thức cầu an.

Với mong muốn hóa giải những sao xấu “chiếu mệnh,” ngày càng có nhiều người đăng ký tại các chùa, đình, đền... với các khoản phí nhất định để làm lễ dâng sao giải hạn đã khiến phong tục này bị biến tướng, gây tốn kém và lãng phí mà không có ý nghĩa thực sự ngoài cảm giác yên tâm về tâm lý.

Các nhà nghiên cứu khẳng định dâng sao giải hạn không hề có tác động đến các ngôi sao để từ đó thay đổi "số phận người bị sao chiếu." Để tránh được hạn, hãy nghĩ thiện và làm việc thiện bởi số phận của mình do chính mình tạo nên.

Nghi lễ cúng Rằm tháng Giêng hay đi lễ đầu năm để cầu may, cầu an là tín ngưỡng tốt đẹp và thiêng liêng cần được thực hành một cách đúng đắn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chiếu chèo giữa chốn non cao

Chiếu chèo giữa chốn non cao

Xưa nay, chèo cổ Bắc Giang nổi danh trong “chiếng Chèo Bắc” với những vùng Chèo truyền thống như Hoàng Mai (Việt Yên), Tư Mại (Yên Dũng), Đồng Quan (TP Bắc Giang). Ít ai ngờ rằng, giữa chốn non cao của tỉnh bắc Giang cũng có một chiếu Chèo lâu đời tại thôn Thanh Trà, xã Lệ Viễn, huyện Sơn Động.
Tin nổi bật trang chủ
Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội họp về sửa đổi Hiến pháp

Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội họp về sửa đổi Hiến pháp

Sáng 24/3, Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội tiến hành Phiên họp thứ hai của Đảng ủy Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Đề án rà soát, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước phục vụ việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và dự thảo Báo cáo về công tác hoàn thiện thể chế phục vụ việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Công bố lịch thi tốt nghiệp THPT 2025

Công bố lịch thi tốt nghiệp THPT 2025

Giáo dục - Minh Nhật - 3 giờ trước
Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành hướng dẫn tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Nội dung hướng dẫn nêu rõ chi tiết lịch thi.
Đắk Lắk: Quan tâm phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS

Đắk Lắk: Quan tâm phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 5 giờ trước
Triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: từ năm 2021 đến 2025 (Chương trình MTQG 1719), tỉnh Đắk Lắk đã triển khai đồng bộ hiệu quả các nội dung, giải pháp trong tổ chức thực hiện. Qua đó, sau gần 4 năm triển khai, Chương trình MTQG 1719 đang trở thành động lực giải quyết toàn diện những vấn đề cấp thiết, thúc đấy phát triển toàn diện bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lễ Truyền Tin - Mầu nhiệm nhập thể và Sự

Lễ Truyền Tin - Mầu nhiệm nhập thể và Sự "Xin vâng" của Đức Maria

Dân tộc - Tôn giáo - Hoàng Minh - 7 giờ trước
Lễ Truyền Tin (Annuntiatio) là một trong những ngày lễ quan trọng của Kitô giáo, được cử hành vào ngày 25 tháng 3 hàng năm. Đây là dịp để các tín hữu tưởng nhớ sự kiện thiên thần Gabriel truyền tin cho Đức Trinh Nữ Maria rằng Mẹ sẽ cưu mang và sinh hạ Chúa Giêsu - Đấng Cứu Thế. Sự kiện này được ghi lại trong Phúc Âm Luca (Lc 1,26-38) và mang ý nghĩa sâu sắc đối với đức tin Công giáo.
Bếp cơm biên giới no bụng, ấm lòng

Bếp cơm biên giới no bụng, ấm lòng

Media - Tuấn Ninh - 7 giờ trước
Ở nơi biên giới xa xôi, có những đứa trẻ đến trường với đôi chân trần và chiếc bụng đói. Có những giờ ra chơi không có cầu trượt, xích đu. Có những phòng học không đủ bàn ghế, bếp ăn không có nồi cơm, cũng chẳng có máy lọc nước sạch. Ấy vậy mà, nụ cười tươi vẫn nở trên môi những đứa trẻ vốn thiếu thốn nhiều thứ về điều kiện sống.
Chiếu chèo giữa chốn non cao

Chiếu chèo giữa chốn non cao

Sắc màu 54 - Phí Trường Giang - 7 giờ trước
Xưa nay, chèo cổ Bắc Giang nổi danh trong “chiếng Chèo Bắc” với những vùng Chèo truyền thống như Hoàng Mai (Việt Yên), Tư Mại (Yên Dũng), Đồng Quan (TP Bắc Giang). Ít ai ngờ rằng, giữa chốn non cao của tỉnh bắc Giang cũng có một chiếu Chèo lâu đời tại thôn Thanh Trà, xã Lệ Viễn, huyện Sơn Động.
Kiệt tác nhà thờ gỗ hơn 100 tuổi ở Kon Tum

Kiệt tác nhà thờ gỗ hơn 100 tuổi ở Kon Tum

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 22/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Rực rỡ sắc màu thổ cẩm Na Hang. Kiệt tác nhà thờ gỗ hơn 100 tuổi ở Kon Tum. Nữ cán bộ tận tâm với bon làng. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Những

Những "siêu phẩm" từ vỏ ốc

Phóng sự - T.Nhân - H.Trường - 7 giờ trước
Từ những vỏ ốc, vỏ sò tấp vào bờ biển, qua bàn tay khéo léo của mình, anh Võ Cao Đỉnh (40 tuổi, ngụ xã Tam Tiến, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) đã tạo ra những bức tranh độc đáo, mang tính nghệ thuật cao. Những tác phẩm của anh không chỉ giúp anh trang trí cho cửa hàng của mình ở thôn Lộc Hà, mà có thể kiếm được hàng chục triệu đồng từ ý tưởng sáng tạo này.
Nhận định trước trận đấu Việt Nam - Lào tại vòng loại Asian Cup 2027: Đội khách khó tạo bất ngờ

Nhận định trước trận đấu Việt Nam - Lào tại vòng loại Asian Cup 2027: Đội khách khó tạo bất ngờ

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 7 giờ trước
Vào lúc 19h30 ngày 25/3, đội tuyển Việt Nam sẽ tiếp đón đội tuyển Lào trong khuôn khổ vòng loại Asian Cup 2027, trên sân Gò Đậu (Bình Dương). Trận đấu hứa hẹn sẽ là cơ hội để thầy trò HLV Kim Sang-sik giành trọn ba điểm, qua đó củng cố vị thế tại bảng đấu.
Chương trình MTQG 1719 góp phần nâng cao chất lượng sống cho đồng bào các dân tộc tỉnh Hà Giang

Chương trình MTQG 1719 góp phần nâng cao chất lượng sống cho đồng bào các dân tộc tỉnh Hà Giang

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 7 giờ trước
Qua gần bốn năm triển khai thực hiện, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: từ năm 2021 đến 2025 (Chương trình MTQG 1719) đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sống cho đồng bào các DTTS tỉnh Hà Giang. Điện, đường, trường, trạm được đầu tư, xây mới; đời sống kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS có nhiều bước chuyển đáng kể.
U22 Việt Nam sáng cửa vô địch CFA Team China 2025

U22 Việt Nam sáng cửa vô địch CFA Team China 2025

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 7 giờ trước
Đội tuyển U22 Việt Nam vừa bất ngờ cầm hòa U22 Uzbekistan (0-0) tại lượt trận thứ 2 giải giao hữu quốc tế CFA Team China 2025, diễn ra tại Giang Tô, Trung Quốc. Đây là thành tích đáng khích lệ, khẳng định sự tiến bộ của bóng đá trẻ Việt Nam trên đấu trường quốc tế.
Bộ Nội vụ: Dừng trình đề án sáp nhập huyện, xã theo tiêu chuẩn cũ

Bộ Nội vụ: Dừng trình đề án sáp nhập huyện, xã theo tiêu chuẩn cũ

Tin tức - H. Phúc - 8 giờ trước
Bộ Nội vụ vừa có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành về việc tạm dừng thực hiện một số công việc liên quan đến đơn vị hành chính các cấp.