Cúng Rằm tháng Giêng cần chuẩn bị những gì?

Rằm tháng Giêng, hay còn gọi là Tết Nguyên tiêu, là đêm rằm đầu tiên của năm mới, “nguyên” nghĩa là thứ nhất, “tiêu” nghĩa là đêm. Tết Nguyên tiêu là một ngày lễ quan trọng trong phong tục tập quán của người theo đạo Phật. Vì vậy trong dân gian thường nói "Cúng quanh năm không bằng rằm tháng Giêng". Năm nay, Rằm tháng Giêng trùng ngày thứ Bảy, 24/02/2024 (dương lịch).

Vào ngày này, mỗi gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ cúng thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cầu năm mới phát tài phát lộc, khỏe mạnh. Tùy theo từng vùng, từng điều kiện gia đình mà có cách chuẩn bị mâm cỗ khác nhau. Quan trọng nhất vẫn là lòng thành tâm của gia chủ gửi tới tổ tiên, ông bà.

Nên chọn ngày nào để cúng Rằm tháng Giêng?

Theo truyền thống từ xưa, lễ cúng Rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào giờ Ngọ (tức từ 11h đến 13h) ngày chính Rằm (15/1 âm lịch). Đây được cho là khung giờ thần Phật giáng thế, sẽ chứng nghiệm cho lòng thành của gia chủ.

Tuy nhiên, nếu các gia đình không sắp xếp cúng được đúng giờ Ngọ ngày chính Rằm thì có thể chọn cúng Rằm tháng Giêng 2024 từ sáng ngày 14/1 đến ngày 15/1 âm lịch.

Theo lịch vạn niên, cúng Rằm tháng Giêng 2024 có các khung giờ tốt như sau:

Ất Mão (5h-7h), Mậu Ngọ (11h-13h), Canh Thân (15h-17h), Tân Dậu (17h-19h).

Ngày 14/1 âm lịch, tức ngày 23/2/2024 dương lịch, khung giờ tốt gồm: Giáp Thìn (7h-9h), Bính Ngọ (11h-13h), Đinh Mùi (13h-15h), Canh Tuất (19h-21h).

Ngoài việc thành tâm cúng bái tại nhà, vào ngày rằm tháng Giêng, nhiều gia đình có thói quen đi lễ chùa, cầu bình an và may mắn cho các thành viên trong gia đình.

Mâm cúng rằm tháng Giêng cần chuẩn bị những gì?

Để cúng rằm tháng Giêng, gia chủ cần chuẩn bị 1 mâm cỗ cúng Phật, 1 mâm cỗ cúng gia tiên và tiến hành dọn dẹp bàn thờ cẩn thận, không làm đổ vỡ. Cách chuẩn bị mâm cỗ cúng Phật và cúng gia tiên như sau:

Mâm cỗ chay cúng trời Phật gồm: Hoa quả, chè xôi, các món đậu, bánh trôi nước… Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của bánh trôi nước. Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.

Các món trong mâm chay có thể khác biệt nhưng phải đảm bảo được sự hài hòa. Theo đó, các gia chủ nên chuẩn bị cúng với món ăn màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, món màu xanh tượng trưng cho hành Mộc, món màu trắng tượng trưng cho hành Thủy, màu đen thể hiện cho hành Thổ và màu vàng tượng trưng cho hành Kim.

Mâm lễ mặn cúng Rằm tháng Giêng thường gồm có: Hương thơm, hoa tươi (hoa cúc vàng, trầu 3 lá, cau 3 quả, đĩa quả (5 loại quả, mỗi quả 1 màu), 1 bao thuốc lá, 1 gói chè (loại 1 lạng/gói), 1 chén rượu, 1 chén trà (khô), 1 chén nước, 1 chén gạo, 1 chén muối, 1 đĩa to bánh kẹo các loại, 1 đĩa xôi (hoặc bánh chưng), 1 con gà luộc, tiền vàng mã (xưa các cụ dùng 5 đinh tiền vàng lễ, mỗi đinh gồm 10 lễ).

Mâm cỗ cúng gia tiên thường gồm 4 bát và 6 đĩa (có thể nhiều hơn). Trong đó, 4 bát sẽ gồm: ninh măng, bát bóng, bát miến, bát mọc và 6 đĩa gồm: thịt gà hoặc thịt lợn, giò hoặc chả, nem thính có thể thay bằng đĩa xào, dưa muối, đĩa xôi hoặc bánh chưng và bát nước chấm…

Tuy nhiên, số lượng các món ăn sẽ tùy vào hoàn cảnh, điều kiện kinh tế cũng như đặc trưng của vùng miền.

Lưu ý: Mỗi món ăn trong mâm cúng rằm tháng Giêng sẽ mang một ý nghĩa nhất định. Chẳng hạn như bánh chưng thể hiện cho sự sinh sôi, nảy nở, phát triển; còn dưa hành thuộc về phần Dương, thịt lợn thì thuộc phần Âm. Theo đó, dù là mâm cỗ to hay mâm cỗ nhỏ, bạn cũng nên chuẩn bị các món ăn làm sao cho thể hiện được sự cân bằng Âm Dương.

Dưới đây là các bài văn khấn cúng rằm tháng Giêng 2024 tại nhà và trên chùa mời các bạn tham khảo.

Bài văn khấn rằm tháng Giêng cổ truyền tại nhà

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.

Tín chủ (chúng) con là: …

Ngụ tại: …

Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm…, gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ… nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời ông bà tiền chủ, hậu chủ tại gia về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tốt lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn gia tiên rằm tháng Giêng

Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm Giáp Thìn 2024.

Tín chủ (chúng) con là:... ngụ tại:...

Chúng con thành tâm có lời kính mời: Nhật cung Thái Dương thiên tử tinh quân; Nam Tào, Bắc Đẩu tinh quân; Thái Bạch, Thi Tuế tinh quân; Bắc cực Tử vi Đại Đức tinh quân; Văn Xương, Văn Khúc tinh quân; Nhị thập bát tú, Ngũ hành tinh quấn; La Hầu, Kế Đô tinh quân giáng lâm trước án, nghe lời mời cẩn tấu:

Ngày rằm Nguyên tiêu, theo lệ trần tục, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính mời các vị lai lâm hâm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tối lành, gia đình hoà thuận, trên bảo dưới nghe.

Đèn trời xán lạn chiếu thắp cõi trần. Xin các tinh quân lưu ân lưu phúc. Lễ tuy mọn bạc, lòng thành có dư. Mệnh vị an cư, thân cung khang thái.

Phục duy cẩn cáo!

Văn khấn Thổ công ngày rằm tháng Giêng

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông Thần quân.

Con kính lạy ngài Bản gia Thổ địa Long mạch.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức tôn thần.

Con kính lạy ngài tiền hậu địa chủ tài thần.

Con kính lạy các tôn thần cai quản trong khu vực này.

Tín chủ (chúng) con là:.. ngụ tại:...

Hôm nay là ngày… tháng… năm…, tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả, đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim niên đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ địa, Long mạch tôn thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức chính thần, các vị tôn thần cai quản trong khu vực này.

Cúi xin các ngài nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn rằm tháng Giêng tại chùa

Dốc lòng kính lễ Phật, Pháp, Tăng thường ở khắp mười phương (3 lần, mỗi lần lạy 1 lạy, cầm 3 nén hương quỳ đọc tiếp)

Nguyện mây hương lành này, biến khắp mười phương giới, trong có vô biên Phật, vô lượng hương trang nghiêm, viên mãn đạo Bồ tát, thành tựu hương Như Lai. (1 lạy, và cắm hương vào bát hương)

Dâng hương cúng dàng rồi, dốc lòng kính lễ Phật, Pháp, Tăng thường ở khắp mười phương. (1 lạy)

Phật thân rực rỡ tựa kim san, thanh tịnh không gì thể sánh ngang, vô thượng chí tôn công đức mãn. Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương. Phật đức bao la như đại dương. Bảo châu tàng chứa đủ bên trong. Trí tuệ vô biên vô lượng đức. Đại định uy linh giác vẹn toàn. Phật tại Chân Như pháp giới tàng. Không sắc không hình chẳng bụi mang. Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật. Bỗng thấy tai nàn tận hóa tan. Án phạ nhật ra hồng. Án phạ nhật ra hồng. Án phạ nhật ra hồng.

Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tận hư không biến pháp giới quá hiện vị lai thập phương chư Phật, tôn Pháp, Hiền thánh tăng thường trụ Tam bảo. (1 lạy)

Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Sa Bà Giáo chủ Bản sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Đương lai hạ sinh Di Lặc tôn Phật, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ tát, Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ tát, Hộ Pháp Chư tôn Bồ tát, Linh Sơn Hội Thượng Phật Bồ tát (1 lạy)

Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tây phương Cực lạc thế giới Đại từ Đại bi A Di Đà Phật, Đại bi Quán Thế Âm Bồ tát, Đại Thế Chí Bồ tát, Đại Nguyện Địa Tạng Vương Bồ tát, Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ tát. (1 lạy)

Con nay đều vì bốn ân, ba cõi pháp giới chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ, dốc lòng sám hối. (1 lạy, quỳ đọc)

Chí tâm sám hối: Xưa kia gây nên bao ác nghiệp. Đều vì ba độc: tham, sân, si. Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra. Hết thảy con nay xin sám hối. Như vậy tất thảy bao nghiệp chướng. Ắt hẳn tiêu diệt không tàn dư. Niệm niệm âm vang tận pháp giới. Độ khắp chúng sinh nhập Bất thoái. (1 lạy)

Sám hối phát nguyện rồi, chúng con kính lễ Đức Phật Thích Ca, Phật A Di Đà và chư Phật ở khắp mười phương. (1 lạy)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)