Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tục làm vía của người Thái- Nghệ An

Nguyệt Anh (T/h) - 10:58, 15/07/2021

Trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Thái ở Nghệ An có những nghi lễ vòng đời mà ai cũng được trải nghiệm, đó là lễ làm vía. Người Thái thường tổ chức làm vía khi có trẻ chào đời, lúc con gái về nhà chồng, khi trong nhà có người thân bị mất, có người đi xa trở về, gặp tai nạn, ốm đau bệnh tật, phụ nữ sau khi sinh nở hay gọi vía về ăn tết.

Lễ vật trong lễ gọi vía không cần quá cầu kỳ, nhưng nhất thiết phải có bát cơm/gói cơm, cùng với một ít đồ dùng, vật dụng của người được gọi vía.
Lễ vật trong lễ gọi vía không cần quá cầu kỳ, nhưng nhất thiết phải có bát cơm/gói cơm, cùng với một ít đồ dùng, vật dụng của người được gọi vía. (Ảnh tư liệu)

Theo quan niệm của người Thái, từ khi sinh ra đến khi trở về với cát bụi, một người Thái phải có ít nhất hai lần được làm vía. Vía trong tiếng Thái là "khoắn" (hồn vía). Nghi lễ "làm vía" hay "gọi vía" (họng khoắn) là gọi hồn vía trở về nhà bố mẹ, vợ con, trở về với thể xác, để vía không đi lang thang nơi đất người, nơi bờ suối, bờ sông, bờ vực hay tránh xa các loài vật nguy hiểm trong rừng...

Chủ trì buổi làm vía thường do thầy mo thực hiện. Trước khi chuẩn bị lễ làm vía, gia chủ phải chuẩn bị các lễ vật như xôi, thịt gà, rượu... bày trên mâm để giữa sàn nhà. Thầy mo ngồi phía trước làm lễ, xung quanh là con cháu và họ hàng thân thuộc.

Tùy từng nghi lễ làm vía mà sự chuẩn bị lễ vật và nghi lễ cúng sẽ khác nhau. Đối với trẻ nhỏ mới sinh được 3 ngày sẽ được gia đình tổ chức lễ làm vía để cầu khấn cho đứa trẻ luôn được khỏe mạnh, ngoan ngoãn, nhanh lớn... Người Thái gọi lễ này là “Vắn ọc họ”. Lễ vật và nghi thức của “Vắn ọc họ” gồm có 2 con gà hoặc lợn, các đồ trang sức như vòng tay hoặc vòng cổ và đồ mặc sơ sinh của cháu bé rồi bỏ vào 1 cái mâm. Trước khi chuẩn bị cúng, người nhà nấu 1 nồi thuốc Nam và rót ra 9 bát cho người mẹ sơ sinh lần lượt uống trong lúc thầy mo khấn cúng những điều tốt lành cho đứa trẻ.

Khi đứa trẻ đã được 5 - 6 tháng tuổi thì người Thái lại tiếp tục tổ chức cúng vía mừng vui và cầu cho đứa trẻ khoẻ mạnh chóng lớn, tránh được ốm đau, tai qua nạn khỏi. Lễ làm vía này người Thái gọi là “Vắn chôm” hay còn gọi là vía mừng sự đầu thai.

Trong khi lao động hay đi đường nhiều lúc chẳng may gặp tai nạn, gặp phải thú dữ làm cho con người khiếp sợ (mất hồn, mất vía), dẫn đến yếu bóng vía hay giật mình, người Thái lại tổ chức làm vía để gọi hồn về. Lễ vía này gọi là “Vắn sên ” hay “Vắn òn".

“Vắn pớ mở”- Lễ làm vía cho cô dâu, chú rể trong ngày cưới
“Vắn pớ mở”- Lễ làm vía cho cô dâu, chú rể trong ngày cưới (Ảnh BNA)

Trong lễ cưới, khi đôi vợ chồng mới dắt tay nhau bước cầu thang lên nhà chồng thì mẹ chồng cùng các chị dâu và các bà mễ đón 2 vợ chồng vào trong buồng làm vía mừng dâu mới gọi là “Vắn pớ mở”. Lễ vật gồm có váy áo, khăn piêu, dây thắt lưng, vòng, dây, nhẫn, hoa tai và gối nệm, các đồ trang sức sẵn theo tục lễ. Tất cả lễ vật được đặt trong khu vực mâm lễ.

Khi có người thân chuẩn bị đi xa lâu ngày mới về hoặc người thân trong gia đình phải chia tay ra đi. Người ta cũng làm vía để người ra đi được mạnh khoẻ, may mắn, phấn khởi. Lễ này gọi là “Vắn chầu”. Bố mẹ hay các cụ già, nội, ngoại ở xa đến thăm con cháu, cũng được con cháu trả ơn bằng cách làm vía cho bố mẹ hoặc ông bà, để bày tỏ lòng cảm ơn và cầu chúc cho bố mẹ ông bà mạnh khoẻ sống lâu muôn tuổi. Lễ vía này người Thái gọi là “Vắn huổm ”

Khi có ông bà, cha mẹ hay người già trong nhà bị ốm đau dài ngày, để cầu mong cho người ốm chóng khỏi bệnh, mạnh khỏe, ngoài việc chăm sóc thuốc thang, người Thái không quên làm vía. Lễ vía này gọi là “Họng vắn chầu húa’’. Nghi thức và lễ vật gồm có chiếc áo của người già bị đau ốm, một gói gạo trắng, một cái giỏ bên trong đựng một con gà nhỏ và một thanh củi đang cháy đưa cho thầy mo. Thầy mo đến ngoài nhà bên đường hay đi rẫy, đi nương và đọc bài cúng khấn để đi tìm hỏi hồn vía người thân (ông bà tổ tiên) ở mường Trời hay ở nơi đâu thì về phù hộ, giúp đỡ hồn người ốm đau…

Các lễ vật trong lễ gọi vía được đồng bào Thái đặt ngay giữa gian nhà chính.
Các lễ vật trong lễ gọi vía được đồng bào Thái đặt ngay giữa gian nhà chính. (Ảnh TL)

Ngoài một số lễ vía đã kể trên, người Thái còn làm nhiều vía khác nữa. Tuy khác nhau về nghi thức, lễ vật nhưng tất cả các cuộc làm vía khi kết thúc bằng việc buộc chỉ cổ tay cho người được làm vía. Ý nghĩa của việc buộc chỉ cổ tay nhằm mang đến sự may mắn, tốt lành.

Tục làm vía hay gọi vía đến nay vẫn được nhiều gia đình người Thái ở Nghệ An bảo tồn như lưu giữ một nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của người dân vùng cao xứ Nghệ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.