Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thương nhớ nhà Rông

Minh Thu - 21:43, 28/01/2020

Nhà Rông là “trái tim” của buôn làng Tây Nguyên, nơi sinh hoạt văn hóa, tổ chức lễ hội của đồng bào. Thiếu nhà Rông hay nhà Rông bị “cách tân” quá mức đều tạo ra sự hụt hẫng cho đồng bào, nhất là khi Tết đến Xuân về.

Nhà Rông là nơi diễn ra nhiều hoạt động mang tính cộng đồng
Nhà Rông là nơi diễn ra nhiều hoạt động mang tính cộng đồng

Nhà Rông là “trái tim” của buôn làng Tây Nguyên, nơi sinh hoạt văn hóa, tổ chức lễ hội của đồng bào. Thiếu nhà Rông hay nhà Rông bị “cách tân” quá mức đều tạo ra sự hụt hẫng cho đồng bào, nhất là khi Tết đến Xuân về.

1 Đã qua 4 mùa con ong đi lấy mật, nhà Rông làng Kon Dơ Xing, xã Đăk Tờ Re, huyện Kon Rẫy (Kon Tum) vẫn vững chãi chở che đời sống tinh thần của dân làng. Xây dựng lại cuối năm 2015, nhà Rông làng Kon Dơ Xing được thiết kế như nguyên mẫu, nguyên vật liệu cũng không bị lai tạp.

Già làng A Winh bảo, sau những cơn bão xảy ra liên tiếp vào cuối năm 2014, nhà Rông của làng bị tốc mái, hư hỏng, không sử dụng được. Thiếu nhà Rông, dân làng hụt hẫng, mùa lễ hội năm ấy cũng kém vui.

“Sau mùa lễ hội ấy, bà con bảo nhau là nhớ nhà Rông lắm, phải làm lại nhà Rông thôi!”, già A Winh kể.

Thế rồi, đàn ông được cử lên rừng chặt cây làm trụ; chặt tre, lồ ô, nứa làm vách, sàn; đàn bà đi cắt tranh để lợp mái… sau gần một năm, dân làng Kon Dơ Xing mới có đủ vật liệu để làm lại nhà Rông. 

Rồi phải mất hơn hai tháng, cả làng chung tay, mỗi người một việc, đến cuối năm 2015 thì nhà Rông mới được đưa vào sử dụng. Theo già làng A Winh, tính thời gian từ lúc chuẩn bị vật liệu đến lúc dựng nhà mất khoảng 8 nghìn ngày công, tính ra tiền thì cũng ngót 300 triệu đồng. 

“Vất vả nhưng dân làng ai cũng ưng cái bụng lắm. Vì nhà Rông giữ được hồn cốt cũ khi được làm hoàn toàn giống với nguyên mẫu, không hề bị lai tạp bởi các vật liệu hiện đại”, già làng A Winh hào hứng khoe.

2 Trong quan niệm của đồng bào Tà Rẻ (một nhánh của dân tộc Xơ-đăng) ở Kon Tum, nhà Rông là không gian linh thiêng nhất buôn làng, nơi thần linh trú ngụ mà nếu không có nhà Rông thì không thể gọi là làng được. Vì vậy, dù gian khổ đến mấy đồng bào Tà Rẻ cũng phải dựng được nhà Rông làm nơi sinh hoạt văn hóa, tổ chức lễ hội của buôn làng.

Làng Xốp Dùi, xã Xốp, huyện Đăk Glei, nơi dân cư chủ yếu là đồng bào Tà Rẻ, trải qua một thời gian khá dài thương nhớ nhà Rông của làng. Năm 2009, một cơn bão quét qua đã làm nhà Rông hư hỏng, dột nát nhưng dân làng không có điều kiện sửa chữa hay làm mới. 

Già A Cố ở làng Xốp Dùi bảo, không có nhà Rông, các ngày lễ của làng đều phải mượn sân trường học để tổ chức, không khí tẻ nhạt, ăn uống xong ai về nhà nấy, không có bếp lửa hồng, vắng những đêm xoang rộn rã. 

Thương nhớ nhà Rông, giữa năm 2017, người dân Xốp Dùi chuẩn bị nguyên vật liệu dựng lại nhà Rông. Và rồi, một nhà Rông được thiết kế theo truyền thống của người Tà Rẻ, dài 12m, rộng 7m, cao 12m, có 7 cột chính, và 28 cột phụ được dựng lên trước khuôn viên rộng, thoáng. Ngôi nhà sử dụng toàn bộ vật liệu truyền thống như cột gỗ, cỏ tranh, tre, nứa, dây mây... Tất cả dân làng đều góp tay vào làm. 

“Làm nhà Rông không thể tính toán được giá trị vật chất, vì để dựng nhà Rông, toàn thể dân làng đều góp công, góp sức cả. Từ người già đến trẻ em, ai cũng tự thấy phần trách nhiệm của mình trong đó và tự giác thực hiện”, già làng A Cố tự hào.

Nhà Rông truyền thống của người Tà Rẻ ở thôn Xốp Bùi, xã Xốp, huyện Đăk Glei
Nhà Rông truyền thống của người Tà Rẻ ở thôn Xốp Bùi, xã Xốp, huyện Đăk Glei

3 Cũng như làng Xốp Dùi ở xã xã Xốp hay làng Kon Dơ Xing của xã Đăk Tờ Re, nhà Rông của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên luôn hiện hữu trong tâm thức của đồng bào. Tiếc thay, theo thời gian, cũng như những nét văn hóa khác du nhập, nhà Rông truyền thống ở nhiều buôn làng đồng bào DTTS đã và đang đối mặt với nguy cơ mai một do tình trạng “bê tông hóa, tôn hóa”.

Ngồi trên bậc nhà Rông mới của thôn Răk, xã Ya Xiêr, huyện Sa Thầy (Kon Tum), đôi mắt buồn man mác, già làng A Dót tiếc nuối: Năm 2011, khi di dời, đền bù để xây dựng công trình thủy điện Ya Ly, chủ đầu từ đã “bê tông hóa” nhà Rông của làng, dân làng không ưng cái bụng, bởi như vậy nhà Rông - nơi sinh hoạt cộng đồng của dân làng thiếu đi “cái hồn”.

Già A Dót bảo, dưới mái nhà Rông khung bê tông với mái tôn đỏ thẫm, tiếng cồng chiêng, điệu múa xoang xoay quanh ánh lửa bập bùng trong các lễ hội như lạc điệu. Nhà Rông bị bê tông hóa, người dân trong làng không còn gần gũi nhà Rông như xưa... 

“Dân làng nhớ lắm nhà Rông bằng gỗ, bằng tranh, nhớ những bản trường ca về những anh hùng, về sự sống trên trái đất này. Nhớ những đứa trẻ được theo ông bà, cha mẹ đến những buổi hội làng, trò chuyện, ca hát, chơi đùa…”, già làng A Dót trầm ngâm, mắt nhìn xa xăm hướng vào đại ngàn sâu thẳm.

Ở Tây Nguyên, mỗi cộng đồng DTTS có kiểu làm nhà Rông khác nhau. Kích thước nhà Rông nhỏ và thấp nhất là của người Giẻ-triêng; nhà Rông của người Xơ-đăng cao vút; nhà Rông của người Jrai có mái mảnh, dẹt như lưỡi rìu; nhà Rông của người Ba Na to hơn nhà Rông của đồng bào Jrai, có đường nét mềm mại và thường có các nhà sàn xung quanh.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.