Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cuộc sống mới của đồng bào Tà Rẻ nhìn từ nhà rông

PV - 10:02, 17/01/2018

Trong quan niệm của đồng bào Tà Rẻ (một nhánh dân tộc Xơ Đăng) ở Kon Tum, nhà rông là không gian linh thiêng nhất buôn làng, nơi thần linh trú ngụ mà nếu không có nhà rông thì không thể gọi là làng được. Vì vậy, dù trong hoàn cảnh nào, gian khổ đến mấy đồng bào Tà Rẻ cũng phải dựng được nhà rông làm nơi sinh hoạt văn hóa, tổ chức lễ hội của buôn làng, nơi neo giữ hồn làng.

Nhà rông của đồng bào Tà Rẻ luôn được dựng ở vị trí trung tâm đẹp nhất làng. Nhà rông của đồng bào Tà Rẻ luôn được dựng ở vị trí trung tâm đẹp nhất làng.

 

Ngôi nhà rông cao sừng sững nằm ở vị trí trung tâm của làng Xốp Dùi, xã Xốp, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum là nơi linh thiêng nhất đối với đồng bào Tà Rẻ nơi đây. Nhà rông được thiết kế theo truyền thống của người Tà Rẻ, dài 12 mét, rộng 7 mét, cao 12 mét, có 7 cột chính, và 28 cột phụ, cửa 2 bên hông nhà, phía trước là khuôn viên rộng, thoáng. Ngôi nhà sử dụng toàn bộ vật liệu truyền thống như cột gỗ, cỏ tranh, tre, nứa, dây mây.

Già làng A Cố cho biết: Nhà rông là không gian linh thiêng, hồn cốt của buôn làng nên dù lưu lạc đến đâu, trong kháng chiến gian khó hay lưu lạc rừng sâu làng chúng tôi vẫn dựng được nhà rông. Sau giải phóng, cả làng xuống núi thì việc đầu tiên là dựng nhà rông.

Năm 2009, một cơn bão quét qua đã làm nhà rông hư hỏng, dột nát nhưng dân làng không có điều kiện sửa chữa hay làm mới. Các ngày lễ của làng đều phải mượn sân trường học để tổ chức, không khí tẻ nhạt, ăn uống xong ai về nhà nấy, không có bếp lửa hồng, vắng những đêm xoang rộn rã. Sau nhiều lần bàn bạc, được sự đồng ý của chính quyền, người dân làng Xốp Dùi nhất trí dựng lại nhà rông để “thần linh có nơi ở khang trang” mang lại bình yên, no ấm cho buôn làng. Giữa năm 2017, người dân Xốp Dùi chuẩn bị nguyên vật liệu dựng nhà rông.

Ngôi nhà rông truyền thống của người Tà Rẻ ở xã Xốp. Ngôi nhà rông truyền thống của người Tà Rẻ ở xã Xốp.

 

Theo phong tục, nhà Rông được mọi người trong buôn làng cùng nhau xây dựng, phân công nhau mỗi người, mỗi tổ một công việc. Từ việc tìm gỗ là trụ cột, lồ ô làm vách và sàn, lá mây hoặc cỏ tranh lợp trên mái, dây mây để buộc mối, buộc lá mây hoặc cỏ tranh thành tấm để lợp mái. Quy trình dựng nhà Rông tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của cộng đồng buôn làng và chứa đựng nhiều yếu tố tâm linh.

Trước khi dựng nhà rông, cả làng cùng nhau chuẩn bị nguyên vật liệu vài tháng, già làng đích thân dẫn nhóm trai làng vào rừng tìm gỗ, phân công tổ lấy lồ ô, dây mây, cỏ tranh. Khi vật liệu tập kết đủ đầy, già làng làm lễ cúng và tất cả mọi người trong làng cùng nhau dựng nhà rông. Già làng là người trực tiếp giám sát, chỉ huy dân làng để đảm bảo hiệu quả thẩm mỹ theo kiến trúc truyền thống, phân công trách nhiệm cho từng hộ dân đóng góp công sức, tìm vật liệu và tiền của.

“Làm nhà rông không thể tính toán được giá trị vật chất vì để dựng nhà rông, toàn thể dân làng đều góp công, góp sức cả. Từ người già đến trẻ em, ai cũng tự thấy phần trách nhiệm của mình trong đó và tự giác thực hiện”, già làng A Cố chia sẻ.

Trước đây, người Tà Rẻ ở Xốp Dùi thường đâm trâu để cúng thần linh, cầu thần linh phù hộ cho dân làng khỏe mạnh, gia súc không bị dịch bệnh, lúa nhiều bông, chắc hạt; cúng trừ tà, đuổi ma... Sau đó sẽ mang đầu trâu vào nhà rông treo lên vách với sự đồng ý của già làng. Mức độ giàu có của làng được nhìn qua số lượng đầu trâu treo trong nhà rông, càng nhiều thì càng chứng tỏ làng ấy giàu có. Nhưng nay, trong nhà rông mới không còn đầu trâu nữa.

Đồng bào Tây Nguyên tổ chức lễ hội trước sân nhà rông. Đồng bào Tây Nguyên tổ chức lễ hội trước sân nhà rông.

 

Trưởng thôn A Đoan chia sẻ: Khi khánh thành nhà rông mới, già làng đã làm lễ cúng bỏ đầu trâu và mang hết những đầu trâu đó vào rừng rồi. Bây giờ Xốp Dùi đã đổi mới nhiều, đời sống no ấm. “Ngày mừng nhà rông mới, dân làng cũng không tổ chức đâm trâu linh đình như những làng khác, mà trong làng, nhà nào có gì thì góp nấy, sau đó tập trung đến nhà rông, già làng cúng thần linh xong, mọi người cùng nhau tập trung uống rượu chung vui”.

Xã Xốp hiện có 435 hộ, với 1.585 nhân khẩu thì có đến có 99% người dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Tà Rẻ. Trước đây, đồng bào Tà Rẻ còn tồn tại nhiều hủ tục, cuộc sống khó khăn, nhưng nay mọi thứ đã thay đổi, đời sống của người dân được nâng cao, số hộ nghèo liên tục giảm. Đặc biệt, bà con đã không còn tin chuyện ma rừng bắt người nữa, đau ốm thì đi Trạm xá xã, ra Bệnh viện huyện khám bệnh lấy thuốc, nên không còn mất trâu cúng đuổi ma, chỉ khi nào có lễ lớn, mới đâm trâu cúng thần linh thôi.

Niềm vui của bà con Xốp Dùi nhân lên khi UBND xã quyết định lồng ghép nguồn vốn xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ 30 triệu đồng để làm sân thể thao trong khuôn viên nhà rông.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.