Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thiêng liêng Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam ở An Giang

Như Tâm - 12:10, 22/12/2023

Nghi lễ vòng đời của người Chăm theo Hồi giáo Islam ở An Giang có giá trị lịch sử, cố kết cộng đồng và bảo tồn văn hoá truyền thống. Thông qua nghi lễ, cộng đồng có thể biết nguồn gốc lịch sử của người Chăm, quá trình di cư và tụ cư của họ tại tỉnh An Giang. Nghi lễ cũng giúp cho mối thân tình giữa các thành viên trong cộng đồng của người Chăm ngày một gắn kết. Đây cũng là môi trường lưu giữ các nét đẹp văn hoá truyền thống của người Chăm Islam. Đặc biệt, mới đây “Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam tỉnh An Giang”, được Bộ Văn hoá thể thao và Du lịch xem xét công nhận đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam ở tỉnh An Giang được sân khấu hoá ( trong ảnh là Nghi lễ giai đoạn trưởng thành)
Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam ở tỉnh An Giang được sân khấu hoá (Ảnh: Thực hiện nghi lễ giai đoạn trưởng thành)

Gắn bó tình thân

Theo Giáo cả Haji Jacky, Trưởng Ban Đại diện cộng đồng Hồi giáo Islam tỉnh An Giang, Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam ở An Giang gồm có ba giai đoạn, thể hiện qua ba nghi lễ chính (giai đoạn sinh, trưởng thành và khi tử). Giáo cả cho hay, cuộc đời mỗi con người đều phải gắn kết với một cộng đồng, một tộc người nào đó để xác định nguồn gốc của mình. Đối với cộng đồng Chăm An Giang phải trải qua Nghi lễ vòng đời.

Nghi lễ khi mới sinh, khi trẻ em người Chăm sau khi được sinh ra, lá nhau phải được rửa sạch và chôn ngay dưới chân cầu thang trước sân nhà (theo truyền thống người Chăm ở nhà sàn), việc này có ý nghĩa giúp đứa trẻ sau này dù có đi đâu vẫn nhớ nơi chôn nhau cắt rốn, nhớ gia đình tổ tiên để quay quê hương. Còn sản phụ phải nằm tại phòng có lửa để dưới gầm gường và tẩm thuốc gia truyền đúng 1 tuần. Sau đó bã thuốc và tro cùng mang chôn nơi chân cầu thang gần chỗ chôn nhau. Sau khi sinh được 7 ngày, người nhà làm lễ cắt tóc và đặt tên cho đứa trẻ, lễ này thường được Giáo cả thực hiện tại thánh đường.

Còn nghi lễ trong giai đoạn trưởng thành đối với nam thanh niên, sẽ có tục cắt da quy đầu (khotanh), phong tục này có liên quan đến quy định trong Giáo luật là làm tròn bổn phận của một tín đồ Islam và được thực hiện nơi linh thiêng, thường ở thánh đường. Đối với thiếu nữ thì sẽ có quy định thực hiện tục cấm cung (ga sâm) khi đến tuổi dậy thì, mục đích là để gia đình và bản thân thiếu nữ tự quản lý mình tốt hơn. Tuy nhiên, để phù hợp với sự tiến bộ của phụ nữ trong thời kỳ hiện nay, phụ nữ Chăm An Giang không còn khắc khe với nghi lễ này nữa.

Nghi thức cưới xin sẽ có lễ hỏi và lễ cưới. Lễ hỏi làm đơn giản và nhà trai sang nhà gái. Còn lễ cưới sẽ được tổ chức trong 2 ngày. Nhà trai phải đưa rể qua nhà  gái để thực hiện nhiều nghi thức, sau đó ra về. Sau 3 ngày, họ hàng, cha mẹ chú rể cùng nhau đến thăm hai vợ chồng mới, đem theo đủ các thứ vật dụng cần dùng cho một gia đình. Nhà gái cũng làm một bữa tiệc để đãi nhà trai cùng một số bà con đến chứng kiến tài sản của nhà trai tặng cho vợ chồng mới.

Nghi lễ trong giai đoạn tử, đối với người Chăm Islam sự kết thúc dòng đời là quy luật, ít đau buồn và bi ai. Khi trong gia đình có người sắp chết, thì mọi người thân cùng đọc kinh cầu cho linh hồn người chết bình thản rời khỏi cõi đời. Sau khi chết sẽ được vệ sinh và khâm liệm bằng vải trắng, quấn 3 lớp theo nghi thức truyền thống dân tộc. Sẽ được chôn trong dòng 24 tiếng đồng hồ sau khi chết. 

Người Chăm Islam ở An Giang chôn người chết, không có quan tài, mà đào nguyệt mộ chỉ vừa xác chết rồi dùng tấm ván giữ xác cho đúng tư thế và hướng đã được xác định trước, không được chôn theo quần áo hay bất kỳ vật gì, cuối cùng là lắp đất lại. Để đánh dấu phần mộ có đặt tấm bia ghi họ tên người chết, ngày, tháng, năm qua đời. Tất cả người thân về nhà thực hiện nghi thức cầu nguyện theo qui định là ngày thứ 7, 10, 40, 100 và đúng 1 năm kể từ lúc chết. Theo Giáo luật nghiêm cấm việc thờ cúng các di ảnh hay mẫu tượng, người Chăm Islam ở An Giang không làm bàn thờ để thờ cúng ông bà, tổ tiên, mà  mỗi khi có món ngon cứ để trên nơi trang trọng và cầu nguyện.

Bà Trần Thị Hòa Bình, Phó Chủ tịch UBND thị xã Tân Châu cho biết: Với những giá trị tiêu biểu, chứa đựng nhiều yếu tố văn hóa truyền thống đặc sắc, Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam ở tỉnh An Giang được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 157/QĐ-BVHTTDL công bố đưa vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia, không chỉ là gắn thu gọn trong phạm vi gia đình dòng tộc, mà còn chứa đựng những giá trị về văn hóa và lịch sử của một dân tộc.

Đời sống văn hoá của người Chăm An Giang luôn hiện diện trên mọi lĩnh vực của cộng đồng
Đời sống văn hoá của người Chăm An Giang ngày càng được quan tâm, phát triển

Cố kết cộng đồng

Theo ông Trương Bá Trạng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch An Giang, những năm qua, di sản văn hóa ngày càng chứng minh vai trò, là nguồn lực dồi dào cho tăng trưởng kinh tế và là điểm tựa vững chắc cho đời sống tinh thần, môi trường nuôi dưỡng và làm giàu bản sắc văn hóa, đa dạng văn hóa. 

Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, cũng chính là đáp ứng nhu cầu về văn hóa ngày càng cao của Nhân dân, góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và đóng góp vào kho tàng di sản văn hóa thế giới. “Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam còn chứa đựng nhiều lớp văn hoá khác nhau.

 Những yếu tố văn hoá nội sinh, ngoại sinh đã được tích hợp, tiếp biến trong suốt tiến trình lịch sử di cư đã hình thành nên sắc thái văn hoá riêng mang đậm tính chất địa phương, đã góp phần làm đa dạng và phong phú hoá những đặc trưng văn hoá và con người An Giang. Đặc trưng văn hoá này, thể hiện rõ nét nhất thông qua các nghi lễ vòng đời mà cộng đồng người Chăm gìn giữ và bảo tồn suốt thời gian qua. Nghi lễ không chỉ là mối thân tình trong gia đình, mà còn gắn kết giữa các thành viên trong cộng đồng của người Chăm và trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.”, ông Trạng khẳng định.

Còn Giáo cả Haji Jacky cho biết: Đây là niềm tự hào của cộng đồng người Chăm An Giang, qua đây giúp cho cộng đồng cùng nâng cao ý thức trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hoá dân tộc. Bên cạnh Nghi lễ vòng đời, thì Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc Chăm cũng được công nhận di sản trong dịp này. 

"Tôi và cộng đồng người Chăm rất biết ơn sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đã quan tâm, hỗ trợ cho các DTTS có cơ hội và đủ nguồn lực phát huy và giữ gìn bản sắc văn hoá của mình. Trong thời gian tới, tôi  sẽ tiếp tục kêu gọi cộng đồng người Chăm làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống của các di sản trên góp phần xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam", Giáo cả Haji Jacky chia sẻ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.