Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tây Ninh: Nơi gìn giữ tiếng nói và chữ viết của người Khmer

PV - 19:24, 26/12/2022

Hiện nay, ở các chùa Khmer Tây Ninh, ngoài các học sinh tham gia các lớp học Khmer theo định kỳ, các học sinh đặc biệt khác là các sadi thường trú tại chùa sẽ được đào tạo một cách nghiêm cẩn.

Một lớp học tại chùa Khedol
Một lớp học tại chùa Khedol

Tiếng nói, chữ viết là tài sản vô cùng quý giá của bất kỳ dân tộc nào trên thế giới, nó vừa là niềm tự hào vừa là phần hồn cốt bản sắc của dân tộc. Người Khmer Tây Ninh cũng vậy, là một dân tộc có nền văn hoá riêng, ngôn ngữ riêng, cho nên việc dạy - học tiếng Khmer ở các ngôi chùa lâu nay là hết sức quan trọng và ý nghĩa, nhằm góp phần bảo tồn, gìn giữ tiếng mẹ đẻ và những giá trị văn hoá đặc sắc, độc đáo của dân tộc mình từ bao đời nay.

Theo thống kê năm 2019, Tây Ninh có 7.565 người Khmer đang sinh sống. Địa bàn cư trú của dân tộc này hiện nay chủ yếu tập trung thành từng làng ở các huyện Châu Thành, Tân Biên, Tân Châu, Hoà Thành và thành phố Tây Ninh. Vì thiếu giáo viên, việc học sinh tiểu học người dân tộc Khmer được học tiếng Khmer rất hạn chế.

Do đó, công việc hệ trọng này từ lâu nay được các sư sãi đảm nhiệm là chính. Ngôi chùa cũng là trường học, nơi đây, con em đồng bào dân tộc Khmer được học tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình một cách bài bản; ngoài ra còn được tiếp thu đạo đức, kinh kệ giáo lý nhà Phật và vốn văn hoá để làm bệ đỡ, hành trang bước đời.

Ngôn ngữ Khmer bao gồm tiếng nói và chữ viết. Tiếng nói là phương tiện giao tiếp trong cộng đồng, nó có đặc tính riêng và khác nhiều so với các dân tộc khác. Tiếng Khmer có đơn âm và đa âm, nhưng song âm giữ vai trò quan trọng nhất. Để ghi âm tiếng nói của mình, tổ tiên người Khmer đã tạo ra hệ thống ký hiệu đặc biệt để lưu giữ những tư tưởng, tình cảm và những thành tựu văn hoá, văn minh… được gọi là aksor Khmer .

Chữ Khmer xuất phát từ chữ Pallava, một biến thể của chữ Grantha mà nguyên thuỷ là chữ Brahmi ở Ấn Độ. Về phương diện lịch sử, người Khmer có chữ viết khoảng từ thế kỷ I - III, cho đến nay đã trải qua mười một lần cải cách để hoàn thiện. Chữ Khmer hiện tại gồm có 33 phụ âm và chân chữ, trong đó có 15 phụ âm giọng O, 18 phụ âm giọng Ô và 7 phụ âm bổ sung; về nguyên âm có 20 nguyên âm đơn, 4 nguyên âm ghép (24 nguyên âm này đọc thành 45 âm tuỳ theo ghép với phụ âm giọng O hay giọng Ô) và 9 nguyên âm độc lập.

Về đặc điểm, chữ Khmer có thân chữ, chân chữ, giày chữ, tóc chữ, nón chữ và gạch bụng. Ngoài ra còn một số dấu phụ khác tham gia vào cấu tạo chữ. Đây là hệ thống chữ cái chính thức dùng để viết tiếng Khmer và chép kinh Phật giáo Nam tông tiếng Pali trong các nghi lễ Phật giáo Theravada. Sở dĩ chữ Khmer có quá nhiều ký tự như vậy là vì trong tiếng Khmer có rất nhiều từ gốc tiếng Phạn.

Đó là tiếng Săn Sakrit theo chân các đạo sĩ Bà-la-môn vào Chân Lạp giai đoạn tiền Phật giáo, và tiếng Pali theo chân các tăng lữ vào vương quốc cổ này khi các quốc vương bắt đầu cải đạo cho đến khi Phật giáo thành quốc giáo.

“Gieo chữ” ngày hè. (Ảnh MH)
“Gieo chữ” ngày hè. (Ảnh MH)

Thực trạng ở Tây Ninh hiện nay, người Khmer đa phần nói được tiếng, nhưng viết được chữ Khmer thì tỷ lệ rất ít. Nguyên nhân là chương trình giáo dục tiếng dân tộc chưa được phủ khắp các địa bàn. Ở những nơi người Khmer sống tập trung đông, chương trình tiếng Khmer bậc tiểu học cũng không được thường xuyên, liên tục vì nhiều nguyên nhân khác nhau.

Từ trước đến nay, những làng nào có ngôi chùa thì làng đó có lợi thế trong việc học ngôn ngữ dân tộc, các vị sư sãi tổ chức các lớp học rất bài bản nghiêm túc như chùa Kà Ốt dạy cho con em các làng Kà Ốt, Tầm Phô, Suối Dầm; chùa Khedol dạy cho con em ấp Thạnh Đông; chùa Chung Ruk dạy cho con em ấp Hoà Đông A; chùa Svay dạy cho con em ấp Bến Cừ… ngoài ra những làng không có chùa thì có vị già làng, achar hoặc những người từng đi tu mở lớp dạy vào các dịp hè mà thôi, những lớp kiểu này chỉ dừng lại ở dạng xoá mù, chứ chưa thể từng bước nâng cao theo hệ thống được.

Nhưng có một câu hỏi đặt ra là hiện nay con em dân tộc Khmer học tiếng, chữ Khmer để làm gì? Xin khẳng định rằng, ngoài vấn đề đã nói ở trên, tiếng Khmer vừa là tiếng dân tộc vừa là một ngoại ngữ thông dụng ở Nam bộ, loại ngôn ngữ này không những được sử dụng với mục đích giao tiếp, bảo tồn văn hoá cổ truyền trong nội bộ các phum sóc Khmer, mà còn dùng để ngoại giao mọi mặt với nhân dân nước bạn Campuchia, nhất là những địa phương có chung đường biên giới. Tiếng Khmer giúp cho người dân hai nước dễ dàng giao tiếp trong việc trao đổi, mua bán, phát triển kinh tế từ bao đời nay.

Mặc dù khó khăn là vậy, nhưng từ mấy mươi năm nay, các lớp Khmer được tổ chức trong chùa vẫn được sự quan tâm đặc biệt của bà con. Ngoài việc học chữ phổ thông, trẻ em người Khmer còn dành thời gian để học tiếng mẹ đẻ của mình.

Tại chùa, con em đồng bào Khmer không chỉ học tiếng nói, chữ viết, phong tục, tập quán, văn hoá của dân tộc Khmer, mà còn được tham gia nhiều hoạt động vui chơi, giải trí khác. Vì thế, các lớp học trong chùa được duy trì và ngày càng có nhiều học sinh tham gia các lớp học. Các mạnh thường quân, các phật tử trong các làng xã, phum sóc ủng hộ nhà chùa bàn ghế, sách vở, dụng cụ học tập… để thầy và trò yên tâm dạy - học.

Ngoài sử dụng giáo trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn lâu nay, các sư đảm nhiệm công việc dạy học còn sử dụng những quyển kinh Phật bằng tiếng Pali để thuyết giảng, như một phương pháp học đạo nhằm giúp học sinh thấm nhuần tinh thần đạo đức, cách ứng xử trong mọi phương diện của cuộc sống.

Hiện nay, ở các chùa Khmer Tây Ninh, ngoài các học sinh tham gia các lớp học Khmer theo định kỳ, các học sinh đặc biệt khác là các sadi thường trú tại chùa sẽ được đào tạo một cách nghiêm cẩn.

Tại đây, các sư nhỏ phải học và giữ gìn giới luật hết sức khắt khe để thân tâm trong sạch, tinh tấn tu học. Ngoài học chữ Khmer, các sư phải học thông thạo tiếng Pali và Săn Sakrit để tham cứu liễu nghĩa kinh Phật. Bên cạnh việc học kinh, chữ, các sadi còn học các nghề khác như vẽ tranh bích hoạ, làm hoa văn, tạc đúc tượng…

Các sadi tu học tại chùa tuỳ theo thời gian dài ngắn khác nhau, sau đó hoàn tục hoà nhập vào cuộc sống đời thường, hoặc học tiếp lên các bậc học cao hơn. Điều đặc biệt là những ai đã được nhà chùa đào tạo sau khi trở về với thôn làng đều là những người được bà con quý trọng, tin yêu, có cuộc sống đạo đức tốt đẹp.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những chuyến đi “tìm chữ” ở vùng cao

Những chuyến đi “tìm chữ” ở vùng cao

“Sáng nay anh xuống bản/Con chim rừng hót reo/Nhành cây rừng nhường lối/ Sương tan dưới chân đèo...”. Vào đêm trước ngày lên Hà Giang làm phóng viên thường trú của Báo Dân tộc và Phát triển, tôi đã viết trong cuốn sổ tay của mình những dòng thơ ấy như một lời dặn lòng nhẹ nhàng, nhưng cũng đầy háo hức. Niềm hạnh phúc khi mỗi ngày trôi qua được cùng ăn, cùng ở, cùng làm việc và cùng chung bếp lửa với đồng bào giúp tôi thêm yêu nghề và yêu cả những khó khăn làm nên bản sắc của người làm báo vùng cao.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.