Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Quyền năng của nghệ nhân

PV - 19:17, 05/02/2018

Người Mông thổi khèn để biểu lộ tâm tư, tình cảm của mình. Nghe tiếng khèn, người Mông như quên đi bao vất vả, lo toan của cuộc sống. Có thể nói, nếu tiếng khèn có một sức mạnh tinh thần diệu kỳ thì nghệ nhân chế tác ra cây khèn Mông chính là những người có “quyền năng” huyền bí bởi họ là người đã tạo ra thứ âm thanh diệu kỳ đó.

Nghệ nhân dân gian Giàng A Sử năm nay đã bước vào tuổi 80, gần như cũng chừng ấy năm ông gắn với tiếng khèn. Ông bảo, với con trai người Mông, khi biết cầm con dao lên rẫy, biết cầm cái cày trên nương là phải biết cầm cái khèn để thổi. Khèn vì thế thân thuộc như mèn mén, rượu ngô, như không khí, nước uống hằng ngày.

Cụ Giàng A Sử thổi chiếc khèn Mông do chính tay mình làm ra. Cụ Giàng A Sử thổi chiếc khèn Mông do chính tay mình làm ra.

 

Ông Sử nói rằng: “Biết thổi không có nghĩa là chế tác được khèn. Từ nhỏ, tai tôi đã nghe tiếng khèn, lớn lên một chút đã thổi được. Đến năm 18 tuổi, tôi bắt đầu học nghề làm khèn, nhưng đền gần tuổi 30 tôi mới tự tay làm được một cái khèn chuẩn”, ông Sử cho biết.

Ông Sử bảo, để làm được cây khèn Mông không khó, nhưng để khèn có âm thanh hay, đạt chuẩn thì ngoài việc tỉ mỉ khi chế tác, bản thân người tạo ra cây khèn phải đặt cả tâm hồn mình vào các công đoạn làm khèn. Vì vậy, không phải ai cũng làm được khèn chứ chưa nói đến việc làm ra chiếc khèn đạt chuẩn về âm thanh.

Theo ông Sử, một chiếc khèn hoàn chỉnh được làm bằng các nguyên liệu ống trúc và ống vầu, trong ống có lưỡi gà bằng đồng, khi thổi trong bầu gỗ, ống bị nén hơi làm rung lưỡi gà gây nên sự chấn động trong không khí phát ra âm thanh ở đầu ống. Ống dài phát ra âm trầm, ống ngắn phát ra âm bổng, riêng ống ngắn nhất, to nhất có từ 2-3 lưỡi gà. Mỗi ống có một lỗ thoát hơi được định âm cao thấp khác nhau, mở lỗ thoát hơi ống nào, âm thanh của ống đấy thoát ra, các giai điệu nối kết với nhau thành bản nhạc.

“Để làm bầu khèn, người thợ phải tìm được loại gỗ không mối mọt như gỗ pơ mu hoặc cây gỗ thuộc họ thông, nhẹ và bền. Bộ phận phối khí của cây khèn là những ống trúc lấy ở rừng về, để khô lại. Một cây khèn thường có 6 ống được gộp chụm lại với nhau, sau đó người thợ sẽ khéo léo đục lỗ trên mỗi ống”, ông Sử vừa cầm chiếc khèn vừa giải thích.

Khó nhất trong các công đoạn làm khèn là rèn “lưỡi gà” và chỉnh âm. “Lưỡi gà” phải được làm từ đồng nguyên chất, được rèn cẩn thận, tán mỏng. Người thợ sẽ thử “lưỡi gà” bằng cách đập nhẹ vào tay rồi đưa lên tai nghe thử.

“Công đoạn chỉnh âm là một trong những thao tác quan trọng và cầu kỳ, có thể mất một đến hai ngày và để hoàn thiện một cây khèn, người giỏi nhất cũng phải mất đến ba ngày”, ông Sử cho biết thêm.

Khèn Mông là nhạc cụ không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng của dân tộc Mông. Khèn Mông là nhạc cụ không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng của dân tộc Mông.

 

Cũng bởi cái khó, sự khắt khe của nghề làm khèn nên trong 4 người con trai của ông Sử, chỉ có duy nhất anh Giàng A Khay học được và theo nghề của bố mình.

Giàng A Khay nhớ lại: “Em đến với nghề làm khèn từ khi mới 13 tuổi. Lúc đầu cũng gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình chế tác khèn, nhiều lúc em nản chí, định buông xuôi. Nhưng rồi tình yêu với cây khèn, sự động viên, giúp đỡ từ cha đã giúp em thành công”.

Hiện nay, công việc chế tác khèn cũng là công việc chính của gia đình Khay. Bình quân mỗi tháng Khay làm được khoảng 10 cây khèn, bán với giá trên hai triệu đồng/cây. Khay bảo: “Em cũng không có ý định mang xuống chợ bán. Ai biết thì lên mua thôi”.

Giàng A Khay cho biết: Người Mông thổi khèn để biểu lộ tâm tư, tình cảm của mình. Nghe tiếng khèn, người Mông như quên đi bao vất vả, lo toan của cuộc sống. Có thể nói, nếu tiếng khèn có một sức mạnh tinh thần diệu kỳ thì nghệ nhân chế tác ra cây khèn Mông chính là những người có “quyền năng” huyền bí bởi họ là người đã tạo ra thứ âm thanh diệu kỳ đó.

Nói rồi, Khay dạo một giai điệu khèn. Tiếng khèn trầm bổng len qua tầng sương mù dày đặc, khẽ lướt qua sắc đào cổ thụ đang hé nụ chào Xuân, vút lên khỏi những ngọn núi như mời gọi của những đôi tình nhân hẹn hò. Hòa trong tiết Xuân của núi rừng đại ngàn, ngọt ngào, thanh khiết, tiếng khèn như thay lời của người thổi: “Con gái Mông như bông hoa rừng/Con trai Mông như cây thông núi đá…”.

MINH THU

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Bằng tình yêu và trách nhiệm với văn hóa dân tộc, các đội văn nghệ thôn, bản chính là những "viên gạch" góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng sân chơi lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân... Tuy vậy, để duy trì, lan tỏa hơn nữa cho các hoạt động này, việc xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ cho các đội văn nghệ thôn bản, đặc biệt là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi khó khăn là rất quan trọng...
Tin nổi bật trang chủ
Các nữ đại biểu Quốc hội phải là tấm gương sáng, truyền cảm hứng cho phụ nữ cả nước

Các nữ đại biểu Quốc hội phải là tấm gương sáng, truyền cảm hứng cho phụ nữ cả nước

Từ những năm tháng đầu tiên, tại cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, qua từng nhiệm kỳ Quốc hội, các nữ đại biểu Quốc hội luôn tỏ rõ bản lĩnh, trí tuệ, tài năng, tâm huyết của mình, xứng đáng là những phụ nữ ưu tú, đại biểu của Nhân dân. Đó là phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại buổi gặp mặt thân mật các nữ đại biểu Quốc hội khóa XV, chiều 5/6, tại trụ sở Trung ương Đảng, nhân kỷ niệm 15 năm Ngày thành lập Nhóm nữ nghị sĩ Quốc hội Việt Nam (15/5/2008 - 15/5/2023), nay là Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam.
Để kinh tế Cao Bằng “cất cánh”

Để kinh tế Cao Bằng “cất cánh”

Chính sách dân tộc - Thùy Như - 3 phút trước
Với nhiều tiềm năng, thế mạnh sẵn có, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, nỗ lực, chủ động, sáng tạo, triển khai quyết liệt, linh hoạt các nhiệm vụ, giải pháp nhằm đưa kinh tế địa phương ngày một “cất cánh”
Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Sắc màu 54 - Văn Hoa - 2 giờ trước
Bằng tình yêu và trách nhiệm với văn hóa dân tộc, các đội văn nghệ thôn, bản chính là những "viên gạch" góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng sân chơi lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân... Tuy vậy, để duy trì, lan tỏa hơn nữa cho các hoạt động này, việc xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ cho các đội văn nghệ thôn bản, đặc biệt là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi khó khăn là rất quan trọng...
BAC A BANK - Chăm lo đời sống người lao động tốt góp phần tăng trưởng kinh doanh bền vững

BAC A BANK - Chăm lo đời sống người lao động tốt góp phần tăng trưởng kinh doanh bền vững

Tin tức - PV - 2 giờ trước
Triết lý kinh doanh của Ngân hàng Bắc Á (BAC A BANK) là luôn hướng tới mục tiêu vì hạnh phúc đích thực của con người, trong đó lực lượng cán bộ, nhân viên, người lao động là một bộ phận quan trọng, luôn được hưởng những chính sách phúc lợi toàn diện, thiết thực. Để làm được điều đó, Công đoàn cơ sở BAC A BANK đã nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ chăm lo đời sống người lao động, góp phần đẩy mạnh tăng trưởng kinh doanh.
Đổi mới tư duy, giúp mô hình hợp tác xã thích ứng với nền kinh tế thị trường

Đổi mới tư duy, giúp mô hình hợp tác xã thích ứng với nền kinh tế thị trường

Chính sách dân tộc - Vân Khánh - 2 giờ trước
Để các HTX có thể ứng dụng chuyển đổi số vào sản xuất, kinh doanh cũng như quản lý hiệu quả thì vấn đề cốt lõi vẫn là thay đổi về tư duy, nhất là của người đứng đầu. Điều này giúp thúc đẩy các HTX phát triển theo hướng bền vững, thích ứng với xu hướng phát triển của thị trường.
Bắc Ninh tổ chức đối thoại với hơn 300 doanh nghiệp FDI

Bắc Ninh tổ chức đối thoại với hơn 300 doanh nghiệp FDI

Tin tức - Khánh Hải - 2 giờ trước
Vừa qua, tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh tổ chức Hội nghị Đối thoại giữa lãnh đạo tỉnh với hơn 300 doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đang đầu tư trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản

Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản

Sáng 3/6, tại thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, đồng chí Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, Chủ tịch Nhóm nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản đã chủ trì cuộc họp lần thứ 3 Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản.
Hậu Giang: Vietnam Space Week truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về không gian vũ trụ

Hậu Giang: Vietnam Space Week truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về không gian vũ trụ

Tin tức - Như Tâm - 3 giờ trước
Ngày 5/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Hậu Giang, UBND tỉnh Hậu Giang phối hợp với Hội Tin học TP Hồ Chí Minh (HCA) tổ chức Tuần lễ không gian Việt Nam 2023 (Vietnam Space Week) với sự tham dự của hơn 1.300 đại biểu đến từ các Bộ, ngành Trung ương; các tổ chức hiệp hội, các sở, ngành liên quan, giáo viên, sinh viên, học sinh các trường cao đẳng, đại học, giáo dục nghề nghiệp, phổ thông các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Đặc biệt, sự kiện chào đón cựu phi hành gia Michael Baker và Josef Schmid của NASA
Tà Puồng tỏa sáng giữa đại ngàn

Tà Puồng tỏa sáng giữa đại ngàn

Du lịch - PV - 8 giờ trước
Quần thể danh thắng Tà Puồng thuộc xã Hướng Việt, huyện miền núi Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Dưới mầu xanh của rừng nguyên sinh đông dãy Trường Sơn, thác Tà Puồng hiện ra ngoạn mục như một bảo tàng thiên nhiên về “nước” và “đá”, đưa du khách lãng du vào thế giới tự nhiên hấp dẫn với xúc cảm hiếm có...
Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc gặp mặt thân mật Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV

Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc gặp mặt thân mật Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV

Thời sự - BDT - 20:45, 05/06/2023
Chiều 5/6, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã gặp mặt thân mật Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV. Báo Điện tử Dân tộc và Phát triển xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc gặp mặt này.
Thông cáo báo chí số 12, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Thông cáo báo chí số 12, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Tin tức - PV - 20:30, 05/06/2023
Thứ hai, ngày 5/6/2023, Quốc hội tiếp tục ngày làm việc thứ 12 của Kỳ họp thứ 5 tại Nhà Quốc hội dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Điện Biên ghi nhận ca bệnh than thứ 14 không rõ nguồn lây

Điện Biên ghi nhận ca bệnh than thứ 14 không rõ nguồn lây

Sức khỏe - PV - 20:25, 05/06/2023
Ngoài 13 bệnh nhân được phát hiện mắc bệnh than tại 3 ổ dịch thuộc 2 xã: Mường Báng, Xá Nhè, huyện Tủa Chùa (tỉnh Điện Biên) thì mới đây, địa phương này tiếp tục ghi nhận thêm 1 bệnh nhân là cháu bé mới 2 tuổi cũng mắc bệnh, nâng tổng số người mắc bệnh than tại Điện Biên lên 14 bệnh nhân.