Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người lưu giữ dân ca Thái ở Mường Ham

Thanh Hải - 10:09, 30/11/2020

Mường Ham không chỉ được biết đến là vùng đất gắn với sự tích lập bản, dựng mường; nơi ấy còn gắn liền với lễ hội Pửn Pang - Nang Ny huyền thoại của người Thái ở Châu Cường, huyện Quỳ Hợp (Nghệ An). Và ở nơi ấy, văn hóa cổ truyền của người Thái đã bay cao, bay xa hơn bởi có một người đã dành trọn cuộc đời để sáng tác, sưu tầm và truyền dạy cho lớp lớp thế hệ trẻ. Bà là nghệ nhân Lương Thị Phiên.

Nghệ nhân Lương Thị Phiên dạy dân ca Thái cho học sinh xã Châu Cường
Nghệ nhân Lương Thị Phiên dạy dân ca Thái cho học sinh xã Châu Cường

Dân ca là lẽ sống đời tôi

Sinh ra trong một gia đình mà cả bố và mẹ đều là những người có tình yêu sâu nặng với dân ca dân tộc Thái, nên từ thuở còn nằm nôi, bà Lương Thị Phiên đã được đắm mình trong những lời dân ca sâu lắng, đậm đà. Rồi những khúc dân ca mà bà đã nghe được trong những dịp lễ hội của bản, của mường đã khiến bà như mê mẩn.

Tuổi thơ lớn dần theo câu hát, mê hát và được trời phú cho cái duyên hát hay, bà sớm trở thành trung tâm các hoạt động tập thể ở địa phương. Bà Phiên móm mém nói: “Không hiểu từ bao giờ, những làn điệu dân ca Thái đã ngấm sâu vào con người tôi, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của tôi”.

Ở vùng đất Mường Ham, bà Phiên được ví là pho dân ca sống của bản làng. Từ thích hát đến niềm đam mê sưu tầm, suốt những năm tháng qua, rất nhiều những làn điệu dân ca cổ của người Thái đã được bà lưu giữ, nâng niu, trân quý như báu vật.

Và dù không được đào tạo trong các trường nghệ thuật, nhưng bà có khả năng am hiểu về âm nhạc. Bà Phiên giảng giải: Dân ca Thái rất phong phú trữ tình, chứa đựng nội dung đa dạng về tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu nam nữ và các mối quan hệ xã hội. Bốn thể loại dân ca Thái được nhiều người biết đến là các làn điệu xuối, lăm, nhuôn, khắp on. Nhạc cụ của các lối hát này cũng khá đơn giản với bốn loại là sáo, khèn, chiêng và trống. Tuy nhiên, để hát hay và sử dụng thành thạo các loại nhạc cụ, ngoài năng khiếu còn phải sưu tầm, tìm hiểu kỹ càng thì mới có được những bài hát hay.

Việc sưu tầm dân ca, lời cổ theo bà trước hết là để làm vốn cho mình, tiếp đến là để lại cho mai sau. Quan trọng nhất, là để văn hóa cổ truyền người Thái không bị mai một.

Suốt những năm tháng qua, bà Phiên cũng đã đã sáng tác được hơn 30 làn điệu dân ca Thái từ cảm hứng lao động sản xuất của bà con dân bản, từ truyền thống dựng bản lập mường, từ tình yêu lứa đôi, từ thực tiễn lao động sản xuất…

Nghệ nhân Lương Thị Phiên vẫn say sưa với sáng tác, sưu tầm làn điệu dân ca Thái
Nghệ nhân Lương Thị Phiên vẫn say sưa với sáng tác, sưu tầm làn điệu dân ca Thái

Trọn đời với khúc xuối, lăm, nhuôn

Không thể để vốn dân ca phai nhạt, không thể để văn hóa đồng bào Thái biến mất theo thời gian, bà Phiên và một số người đã đề xuất thành lập Câu lạc bộ (CLB) dân ca ở vùng đất Mường Ham (xã Châu Cường).

CLB được thành lập năm 2006 và bà Phiên chính là lựa chọn duy nhất cho cương vị Chủ nhiệm.

Nhận công tác ở độ tuổi “cổ lai hy” nhưng không hề cảm thấy mệt mỏi, ngược lại bà như trẻ ra, sung sức hơn. Bởi cái tuổi xưa nay hiếm thì nhiều người có được, nhưng có vốn dân ca như bà thì thật là “đãi cát tìm vàng”.

Năm 2019, bà Lương Thị Phiên là người duy nhất ở huyện Quỳ Hợp và là 1 trong 26 nghệ nhân của tỉnh Nghệ An được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú vì đã có nhiều cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc.

Bà Phiên trầm tư: “Dân ca Thái đang bị mai một do thiếu người dạy, sưu tầm, biên soạn; do thế hệ trẻ hiện nay ít ưa thích. Cả một đời đeo đuổi với dân ca, thấy thực tế ấy, tôi buồn lắm”.

Từ 32 thành viên ban đầu, đến nay, CLB do bà làm Chủ nhiệm đã thu hút thêm hàng chục người, ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Ngoài những buổi học tập trung ở nhà văn hóa của bản, bà còn mở thêm một lớp học tại ngôi nhà nhỏ của mình để cùng chung niềm đam mê dân ca với bao người, để được say sưa hát và nghe hát.

Nói về người nghệ nhân đặc biệt ấy, bà Trương Thị Kim Chi, Phó Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Quỳ Hợp nhận xét: Nghệ nhân Lương Thị Phiên có niềm say mê đặc biệt dành cho làn điệu dân ca Thái. Huyện đã ghi nhận nhiều đóng góp của bà trong việc bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn. CLB dân ca Thái do bà làm Chủ nhiệm đã góp phần tích cực trong việc bảo tồn và phát huy các làn điệu dân ca dân tộc Thái trên địa bàn huyện.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Tin nổi bật trang chủ
Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Thời sự - Sỹ Hào - 10 giờ trước
Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hàng nghìn tỷ đồng nhưng lại không sử dụng để điều tiết giá xăng dầu trên thị trường. Đặc biệt người dân ở nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi phải mua giá xăng dầu theo giá vùng 2, gánh thêm một khoản chi phí, khiến cho cuộc sống đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 10 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 10 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 10 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 10 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 10 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 11 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 11 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 11 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.
Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Pháp luật - Văn Long - Minh Triết - 11 giờ trước
Sáng 28/3, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tổng kết Chuyên án ST1223. Đại tá Trịnh Kim Khâm - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh dự, chỉ đạo hội nghị; Đại tá Bùi Văn Bình - Phó chỉ huy trưởng Nghiệp vụ BĐBP tỉnh chủ trì hội nghị.