Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghệ nhân gìn giữ làn điệu dân ca Thái cổ

PV - 14:06, 10/07/2018

Khắp Thái hay còn gọi là hát Thái là những làn điệu dân ca cổ nổi tiếng vùng đất Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái. Cho đến nay, những làn điệu ấy vẫn còn được gìn giữ, truyền dạy bởi một người nghệ nhân tâm huyết. Đó là bà Điêu Thị Xiêng (ở thôn Đêu 1, xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ)- người từng giành được nhiều giải thưởng tại các hội diễn nghệ thuật của tỉnh và toàn quốc với các làn điệu của chính dân tộc mình.

Năm nay đã ngoài 50 tuổi nhưng nghệ nhân dân gian Điêu Thị Xiêng, xã Nghĩa An vẫn hăng say sáng tác và hát khắp-một làn điệu dân ca của dân tộc Thái. Bà thuộc lòng nhiều làn điệu dân ca Thái cổ như “Hăn nê”, “Nả lảu” (tức hát xướng đông người), “giao duyên”, hát ru, hát “xên” (tức hát cúng)... Các làn điệu dân ca Thái đều mang tính răn dạy con cháu làm điều hay, lẽ phải, ca ngợi cảnh đẹp của quê hương, đất nước. Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng cho biết: “Những làn điệu hát dân ca như cơm ăn, nước uống hằng ngày của tôi rồi. Từ nhỏ theo mẹ ra đồng, thấy các bà, các mẹ hát khắp, tôi đã rất thích và đòi mẹ dạy cho. Lớn lên thì đi học hát theo các bác ở trong bản, trong làng. Cứ thế, nó đã ngấm vào da thịt vào trái tim của tôi”.

Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng người thổi pí thể hiện làn điệu khắp Hăn nê. Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng người thổi pí thể hiện làn điệu khắp Hăn nê.

Năm nay đã ngoài 50 tuổi nhưng nghệ nhân dân gian Điêu Thị Xiêng, xã Nghĩa An vẫn hăng say sáng tác và hát khắp-một làn điệu dân ca của dân tộc Thái. Bà thuộc lòng nhiều làn điệu dân ca Thái cổ như “Hăn nê”, “Nả lảu” (tức hát xướng đông người), “giao duyên”, hát ru, hát “xên” (tức hát cúng)... Các làn điệu dân ca Thái đều mang tính răn dạy con cháu làm điều hay, lẽ phải, ca ngợi cảnh đẹp của quê hương, đất nước. Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng cho biết: “Những làn điệu hát dân ca như cơm ăn, nước uống hằng ngày của tôi rồi. Từ nhỏ theo mẹ ra đồng, thấy các bà, các mẹ hát khắp, tôi đã rất thích và đòi mẹ dạy cho. Lớn lên thì đi học hát theo các bác ở trong bản, trong làng. Cứ thế, nó đã ngấm vào da thịt vào trái tim của tôi”.

Những lúc rảnh rỗi, bà Xiêng lại dạy hát cho mọi người trong làng bản, bất kể ai đến học, dù chỉ là 1 người bà cũng dạy. Chị Hoàng Thị Sơi, sống cạnh nhà bà Xiêng cũng đã theo học hát dân ca Thái cổ của bà Xiêng được 3 năm. Chị Hoàng Thị Sơi chia sẻ: “Tiếng hát của cô Xiêng rất ngọt ngào, ai nấy đều yêu thích. Bản thân tôi đang cố gắng tiếp thu lời truyền dạy của cô Xiêng để hát hay như cô ấy và truyền lại cho con cháu mình”.

Làn điệu dân ca Thái rất phổ biến trong những lễ hội của người Thái Mường Lò-Nghĩa Lộ. Đặc biệt, làn điệu khắp Thái thường được sử dụng trong Hội Hạn khuống của đồng bào Thái. Những lời khắp mượt mà tình tứ giao duyên, ngỏ ý, thử tài văn chương đối ứng… đều nói lên những mong muốn về cuộc sống tốt đẹp của người dân. Để gìn giữ làn điệu dân ca Thái cổ, nghệ nhân Điêu Thị Xiêng còn mở lớp dạy dân ca cho các em nhỏ. Đến nay, đội dân ca của xã Nghĩa An đã thu hút được nhiều người dân từ bản Đêu, bản Vệ, Nà Vặng, Nậm Đông tham gia học hát dân ca. Tiếng hát dân ca Thái cũng từ đó mà vang mãi qua nhiều lớp thế hệ trẻ. Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng tâm sự: “Tôi mong hát khắp sẽ ngày càng phổ biến để nhiều người con đất Mường Lò này đều biết hát khắp, hát giao duyên. Từ đó mới hiểu được những lời dăn dạy của cha ông để lại”.

Việc làm ý nghĩa của nghệ nhân Điêu Thị Xiêng rất cần được nhân rộng bởi qua những việc làm như: sáng tác, truyền dạy các làn điệu dân ca, những điệu dân vũ của đồng bào dân tộc trong bản Mường sẽ góp phần vào công cuộc bảo tồn, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của người dân vùng đất Mường Lò.

Những lúc rảnh rỗi, bà Xiêng lại dạy hát cho mọi người trong làng bản, bất kể ai đến học, dù chỉ là 1 người bà cũng dạy. Chị Hoàng Thị Sơi, sống cạnh nhà bà Xiêng cũng đã theo học hát dân ca Thái cổ của bà Xiêng được 3 năm. Chị Hoàng Thị Sơi chia sẻ: “Tiếng hát của cô Xiêng rất ngọt ngào, ai nấy đều yêu thích. Bản thân tôi đang cố gắng tiếp thu lời truyền dạy của cô Xiêng để hát hay như cô ấy và truyền lại cho con cháu mình”.

Làn điệu dân ca Thái rất phổ biến trong những lễ hội của người Thái Mường Lò-Nghĩa Lộ. Đặc biệt, làn điệu khắp Thái thường được sử dụng trong Hội Hạn khuống của đồng bào Thái. Những lời khắp mượt mà tình tứ giao duyên, ngỏ ý, thử tài văn chương đối ứng… đều nói lên những mong muốn về cuộc sống tốt đẹp của người dân. Để gìn giữ làn điệu dân ca Thái cổ, nghệ nhân Điêu Thị Xiêng còn mở lớp dạy dân ca cho các em nhỏ. Đến nay, đội dân ca của xã Nghĩa An đã thu hút được nhiều người dân từ bản Đêu, bản Vệ, Nà Vặng, Nậm Đông tham gia học hát dân ca. Tiếng hát dân ca Thái cũng từ đó mà vang mãi qua nhiều lớp thế hệ trẻ. Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng tâm sự: “Tôi mong hát khắp sẽ ngày càng phổ biến để nhiều người con đất Mường Lò này đều biết hát khắp, hát giao duyên. Từ đó mới hiểu được những lời dăn dạy của cha ông để lại”.

Việc làm ý nghĩa của nghệ nhân Điêu Thị Xiêng rất cần được nhân rộng bởi qua những việc làm như: sáng tác, truyền dạy các làn điệu dân ca, những điệu dân vũ của đồng bào dân tộc trong bản Mường sẽ góp phần vào công cuộc bảo tồn, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của người dân vùng đất Mường Lò.

NGUYỄN THƯ

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai là một trong những công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu và nổi bật của người Chăm được bảo tồn khá nguyên vẹn. Tháp tọa lạc trên đồi Lá trầu (Mbuen Hala), thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Văn khắc bằng chữ Chăm cổ trên đá sa thạch cung cấp những thông tin về văn hóa, lịch sử quý giá như công lao và thần tích của vua Po Klong Garai, các hoạt động tế lễ, cúng bái và tổ chức xã hội của người Chăm.
Tin nổi bật trang chủ
Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Phóng sự - T.Nhân-H.Trường - 1 giờ trước
Thôn A Xây, xã Khánh Nam, huyện Khánh Vĩnh (Khánh Hòa) còn có tên gọi trang trọng khác là thôn Bác Hồ. Trong kháng chiến, thôn A Xây là căn cứ cách mạng, người dân một lòng đi theo Đảng, theo Bác Hồ. Trong thời bình, người dân đoàn kết vượt qua khó khăn, học hỏi tiếp cận cách làm kinh tế mới để cùng nhau xây dựng quê hương thêm giàu đẹp.
Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Tìm trong di sản - Anh Trúc - 2 giờ trước
Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế vừa tổ chức tiếp nhận hai chiếc áo dài của bà Đức Từ Cung - thân mẫu của vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn. Các hiện vật được chuyển từ Mỹ về Việt Nam.
Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Nghề nghiệp - Việc làm - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Kế hoạch số 252-KH/TU ngày 21/01/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa về thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW ngày 10/7/2024 của Ban Bí thư về đổi mới công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Sức khỏe - Minh Nhật - 2 giờ trước
Bộ Y tế đề nghị các bệnh viện chủ động chuẩn bị đầy đủ về cơ sở hạ tầng, khu vực cách ly, trang thiết bị và vật tư y tế, nhằm bảo đảm việc tiếp nhận, cách ly, chẩn đoán, điều trị bệnh nhân, cũng như tăng cường công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.
Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội năm 2025.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
Cơ quan chức năng tỉnh Phú Yên vừa phát hiện 1.000kg thực phẩm là chả chay, không có nguồn gốc xuất xứ, đang được vận chuyển trên xe ô tô tải, nên đã tiến hành thu giữ, xử phạt hành chính và tiêu hủy toàn bộ lô hàng.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Media - BDT - 2 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Pháp luật - Anh Trúc - 2 giờ trước
Ngày 19/5, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can liên quan vụ Quang Linh Vlogs. Trong đó Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam về tội "Lừa dối khách hàng".
“Đưa” công nghệ số về bản

“Đưa” công nghệ số về bản

Xã hội - Phạm Tiến - 2 giờ trước
Những thành viên Tổ công nghệ cộng đồng đã trở thành “cầu nối” để đưa công nghệ số về bản. Giờ đây, dưới những mái nhà sàn, trong những bản vùng xa ở Quảng Trị, bà con DTTS đã tiếp cận được thông tin chính thống, sử dụng thành thạo dịch vụ công trực tuyến.
Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Sắc màu 54 - Bá Minh Truyền - 3 giờ trước
Đền tháp Po Klong Garai là một trong những công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu và nổi bật của người Chăm được bảo tồn khá nguyên vẹn. Tháp tọa lạc trên đồi Lá trầu (Mbuen Hala), thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Văn khắc bằng chữ Chăm cổ trên đá sa thạch cung cấp những thông tin về văn hóa, lịch sử quý giá như công lao và thần tích của vua Po Klong Garai, các hoạt động tế lễ, cúng bái và tổ chức xã hội của người Chăm.