Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Co lưu giữ nghệ thuật đấu chiêng

Tấn Vịnh - 08:27, 09/04/2023

Thời xưa, một nhóm người Co di cư từ huyện Trà Bồng (tỉnh Quảng Ngãi) sang huyện Trà My (tỉnh Quảng Nam) sinh sống và chọn nơi đây là “quê hương thứ hai”. Bên này bên kia cách nhau bởi ngọn núi Răng Cưa huyền thoại. Là người đồng tộc cận cư với nhau nên bà con ở hai địa phương, thường qua lại thăm hỏi, hỗ trợ và gắn bó nhau trong cuộc sống sản xuất và sinh hoạt văn hóa, lễ hội cộng đồng.

Các nghệ nhân dân tộc Co huyện Trà Bồng thi tài đấu chiêng đôi trong Lễ hội văn hóa dân tộc Co tại huyện Bắc Trà My
Các nghệ nhân dân tộc Co huyện Trà Bồng thi tài đấu chiêng đôi trong Lễ hội văn hóa dân tộc Co tại huyện Bắc Trà My

Dân tộc Co có số dân khoảng dưới 30.000 người, phân bố chủ yếu ở 2 huyện Trà Bồng, Tây Trà (tỉnh Quảng Ngãi), với khoảng trên 24.500 người. Trên địa bàn tỉnh Quảng Nam chỉ có khoảng trên 4.500 đồng bào Co cư trú tại huyện Bắc Trà My và số ít ở Tam Trà, huyện Núi Thành.

Trong di sản văn hóa tộc người, bà con người Co còn bảo lưu nhiều loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo. Tuy nhiên, tại vùng đồng bào Co ở Bắc Trà My, một số loại hình nghệ thuật như diễn xướng, trang trí hoa văn, điêu khắc gỗ... đã bị thất truyền. Và chính các nghệ nhân ở Trà Bồng (Quảng Ngãi) đã truyền dạy cho những người đồng tộc ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My để một số loại hình nghệ thuật được sống lại trong cộng đồng.

Người Co hầu như ai cũng biết nhạc và múa. Thế giới của âm thanh dường như hiện diện ở nhiều nơi trong cộng đồng Co. Nhạc, múa, trò diễn của người Co có khi là sinh hoạt thường ngày, có khi gắn với mục đích như xua đuổi chim thú, bảo vệ mùa màng, có khi lại gắn với nghi lễ thiêng liêng. 

Trong nghệ thuật biểu diễn cồng chiêng, người Co đã sáng tạo ra cách diễn tấu đặc sắc, mang đậm dấu ấn tộc người. Mỗi dịp lễ hội thì tiết mục đấu chiêng luôn được đồng bào chờ đợi, người chơi luôn hào hứng, thể hiện tài năng của mình.

Những nghệ nhân trẻ dân tộc Co xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My ( Quảng Nam) diễn tấu bài chiêng được các nghệ nhân huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) truyền dạy
Những nghệ nhân trẻ dân tộc Co xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My ( Quảng Nam) diễn tấu bài chiêng được các nghệ nhân huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) truyền dạy

Người Co xem đấu chiêng như một nghệ thuật đặc sắc, chỉ dành cho thanh niên, trai tráng có đủ sức vóc và có tài diễn tấu. Bởi vì lối đánh chiêng như đấu võ, thể hiện sức mạnh, sự dẻo dai, nhanh trí của người tham gia thi đấu. Nhạc cụ dành cho tiết mục đấu chiêng gồm 2 chiêng (chếch) và 1 chiếc trống (a-gơl). Tham gia đấu chiêng chỉ gồm 3 người: Một người dùng chiêng vợ, một người dùng chiêng chồng để đấu với nhau. Người thứ ba tham gia đánh trống, đóng vai trò như trọng tài giữ nhịp, kích thích cho hai bên thi đấu.

Với tiết mục đấu chiêng đôi, âm sắc nhạc điệu càng thêm độc đáo. Người diễn xướng vừa chơi nhạc cụ giỏi, vừa có sức khỏe tốt để diễn tả những động tác mạnh mẽ giống như võ sĩ. Người diễn thể hiện tinh thần thượng võ, vừa mang dáng dấp của nghệ sĩ, làm cho người xem thán phục, cổ vũ để họ trổ tài diễn xuất hết mình.

Chiêng đối đáp chẳng những được các nghệ nhân dân tộc Co ở Quảng Ngãi, biểu diễn trong các lễ hội truyền thống ở làng, mà còn mang đi trình diễn trong các lễ hội giao lưu văn hóa ở huyện, tỉnh và cao hơn là tầm khu vực và quốc gia. Nhiều nghệ nhân đấu chiêng giỏi cũng được mời đến tham gia, giao lưu với đồng bào mình tại Bắc Trà Mi (tỉnh Quảng Nam).

Điệu múa ka đấu và diễn tấu chiêng đôi trong đêm hội ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam)
Điệu múa ka đấu và diễn tấu chiêng đôi trong đêm hội ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam)

Còn nhớ, vào dịp Lễ hội Văn hóa Thể thao dân tộc Co của huyện Bắc Trà My, tổ chức vào năm 2013 tại xã Trà Kót, tiết mục hấp dẫn nhất là biểu diễn chiêng đối đáp với sự tham gia của các nghệ nhân dân tộc Co đến từ huyện Trà Bồng. Tại lễ hội Văn hóa Thể thao các dân tộc miền núi tỉnh Quảng Nam năm 2014, tổ chức tại huyện Bắc Trà My, tiết mục chiêng đối đáp được trình diễn trong lễ khai mạc, do các nghệ nhân dân tộc Co tại huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) và nhóm nghệ nhân xã Trà Kót múa ka đáu phù họa, là tiết mục hay nhất, gây ấn tượng nhất đối với du khách.

Chiêng đối đáp là một di sản văn hóa phi vật thể có giá trị nghệ thuật của dân tộc Co. Loại hình nghệ thuật này được đồng bào dân tộc Co ở Quảng Ngãi phát huy tốt, có nhiều nghệ nhân biểu diễn xuất sắc. Trong khi đó, ở Quảng Nam, đấu chiêng đồng bào Co không còn xuất hiện trong sinh hoạt lễ hội.

Gần đây, huyện Bắc Trà My đã mời một số nghệ nhân như Hồ Văn Biên, Hồ Văn Vương ở xã Trà Sơn, huyện Trà Bồng (tỉnh Quảng Ngãi) đến, trực tiếp truyền dạy cho 15 thanh niên dân tộc Co tại hai xã Trà Nú và Trà Kót về nghệ thuật diễn tấu chiêng đôi. Các nghệ nhân đã dạy các bài bản tấu chiêng, qua đó họ đã truyền ngọn lửa đam mê nghệ thuật diễn tấu cồng chiêng cho chính bà con dân tộc của mình.

Điệu múa ka đấu của dân tộc Co huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) tại Lễ hội phục dựng cây nêu các dân tộc tại huyện Tây Giang (Quảng Nam)
Điệu múa ka đấu của dân tộc Co huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) tại Lễ hội phục dựng cây nêu các dân tộc tại huyện Tây Giang (Quảng Nam)

Mỗi lần tổ chức lễ hội như Lễ Giã rạ, Lễ Cầu mùa, bà con dân tộc Co hai bên đều mời đại diện gia đình, tộc họ qua dự. Các nghệ nhân am hiểu nghệ thuật múa, tấu chiêng, điêu khắc trao đổi lẫn nhau, cùng hòa mình trong nhịp trống chiêng, điệu dân vũ lôi cuốn, trong men say của hơi ấm cộng đồng.

Nhờ vậy, nghệ thuật đấu chiêng đôi và một số loại hình diễn xướng dân khác của đồng bào Co cư trú trên địa bàn Quảng Nam, đã được phục hồi, di sản quý báu đã được truyền lại cho thế hệ trẻ. Mỗi lần hội làng, các nghệ nhân trẻ ở Trà Kót tự mình biểu diễn và tiếp tục phổ biến cho những người khác trong làng. 

Trong các sự kiện giao lưu văn hóa, lễ hội quy mô cấp tỉnh, khu vực được tổ chức trong thời gian gần đây, điệu chiêng đối đáp của nghệ nhân dân tộc Co đến từ Bắc Trà My, Trà Bồng cùng cất lên âm điệu, cùng nhau giữ gìn, trao truyền nét tinh hoa trong văn hóa tộc người ở miền núi Quảng Nam và Quảng Ngãi.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ngay 30/9, thừa ủy quyền của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, ông Nguyễn Văn Xinh - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu đã trao Quyết định ghi danh Lễ hội truyền thống Nghinh Ông Thắng Tam vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cho lãnh đạo UBND Tp. Vũng Tàu và Ban Quản lý Di tích Đình thần Thắng Tam
Tin nổi bật trang chủ
Nghệ thuật múa Xòe - Vũ điệu của tình đoàn kết

Nghệ thuật múa Xòe - Vũ điệu của tình đoàn kết

Media - Tào Đạt - Thúy Hồng - 1 giờ trước
Múa Xòe là loại hình múa truyền thống đặc sắc, gắn liền với đời sống của đồng bào Thái vùng Tây Bắc trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Trung tâm của những điệu múa Xòe phải kể đến là Mường Lò (Yên Bái), Mường So (Lai Châu), Mường Lay và TP Điện Biên Phủ (Điện Biên). Với ý nghĩa và sức sống của điệu Xòe, ngày 15/12/2021, UNESCO đã vinh danh nghệ thuật Xòe Thái là Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.
Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh làm việc với Đoàn các doanh nghiệp Hàn Quốc

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh làm việc với Đoàn các doanh nghiệp Hàn Quốc

Trang địa phương - Mỹ Dung - 1 giờ trước
Ngày 30/9, tại Tp. Hạ Long, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Bùi Văn Khắng tiếp và làm việc với Đoàn các doanh nghiệp Hàn Quốc do ông Hong Sun - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (Kocham) đã đến thăm, khảo sát và tìm hiểu môi trường đầu tư tại tỉnh.
Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Du lịch - Lê Vũ - Bảo Trần - 1 giờ trước
Ngay 30/9, thừa ủy quyền của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, ông Nguyễn Văn Xinh - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu đã trao Quyết định ghi danh Lễ hội truyền thống Nghinh Ông Thắng Tam vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cho lãnh đạo UBND Tp. Vũng Tàu và Ban Quản lý Di tích Đình thần Thắng Tam
Đắk Lắk: Phát hiện hơn 100 chiếc xe điện không rõ nguồn gốc

Đắk Lắk: Phát hiện hơn 100 chiếc xe điện không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Lê Hường - 1 giờ trước
Ngày 30/9, Trung tá Thái Khắc Chính - Trưởng Công an huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị đang tiếp tục xác minh, củng cố hồ sơ để xử lý 4 cửa hàng kinh doanh hơn 100 chiếc xe đạp, xe máy điện không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Kon Tum: Tổ chức Festival Sâm Ngọc Linh định kỳ 2 năm 1 lần

Kon Tum: Tổ chức Festival Sâm Ngọc Linh định kỳ 2 năm 1 lần

Trang địa phương - Ngọc Chí - 1 giờ trước
UBND tỉnh Kon Tum vừa ban hành Quyết định phê duyệt Đề án Tổ chức Festival Sâm Ngọc Linh - Kon Tum, Việt Nam, với mục tiêu tạo động lực thu hút đầu tư đưa các sản phẩm của cây Sâm Ngọc Linh, các sản phẩm dược liệu khác trở thành những sản phẩm có thương hiệu.
Nghệ thuật múa Xòe - Vũ điệu của tình đoàn kết

Nghệ thuật múa Xòe - Vũ điệu của tình đoàn kết

Múa Xòe là loại hình múa truyền thống đặc sắc, gắn liền với đời sống của đồng bào Thái vùng Tây Bắc trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Trung tâm của những điệu múa Xòe phải kể đến là Mường Lò (Yên Bái), Mường So (Lai Châu), Mường Lay và TP Điện Biên Phủ (Điện Biên). Với ý nghĩa và sức sống của điệu Xòe, ngày 15/12/2021, UNESCO đã vinh danh nghệ thuật Xòe Thái là Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.
Lục Ngạn (Bắc Giang): Khởi tố bị can, bắt tạm giam đối tượng hủy hoại rừng

Lục Ngạn (Bắc Giang): Khởi tố bị can, bắt tạm giam đối tượng hủy hoại rừng

Pháp luật - Thiên An - 1 giờ trước
Ngày 30/9, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang tống đạt quyết định khởi tố bị can, thi hành Lệnh bắt bị can để tạm giam đối tượng Vi Văn Huấn (SN 1985), trú tại thôn Suối Chạc, xã Phong Vân, huyện Lục Ngạn về hành vi “Hủy hoại rừng” quy định tại Điều 243 Bộ luật Hình sự.
Quảng Ninh: Trạm Kiểm soát Biên phòng Tuần Châu trao trả tài sản cho du khách

Quảng Ninh: Trạm Kiểm soát Biên phòng Tuần Châu trao trả tài sản cho du khách

Tin tức - Thiên An - 1 giờ trước
Ngày 30/9, Trạm Kiểm soát Biên phòng Tuần Châu (Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Hòn Gai) đã tiến hành trao trả chiếc túi xách có chứa tiền và các loại giấy tờ quan trọng cho người đánh rơi.
Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9 năm 2023

Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9 năm 2023

Thời sự - Hoàng Quý - 1 giờ trước
Chiều 30/9, tại Hà Nội, Văn phòng Chính phủ tổ chức họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9/2023 để thông tin về tình hình kinh tế - xã hội (KT-XH) tháng 9 và 9 tháng năm 2023, cùng một số vấn đề dư luận xã hội quan tâm. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn - Người phát ngôn của Chính phủ chủ trì họp báo.
Đưa Hà Nội đến gần hơn với du khách

Đưa Hà Nội đến gần hơn với du khách

Du lịch - Trương Vui - 1 giờ trước
Để quảng bá mảnh đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến với những nét đẹp độc đáo, những năm qua, Hà Nội luôn coi trọng công tác quảng bá, xúc tiến du lịch, hướng đến tạo hình ảnh Thủ đô thân thiện, mến khách.
Festival Áo bà ba góp phần định vị thương hiệu tỉnh Hậu Giang

Festival Áo bà ba góp phần định vị thương hiệu tỉnh Hậu Giang

Trang địa phương - Như Tâm - 2 giờ trước
Festival Áo bà ba - Hậu Giang 2023 diễn ra từ ngày 29/9 đến 1/10 với nhiều hoạt động ý nghĩa và giá trị. Sự kiện lần đầu tiên được tổ chức tại Hậu Giang, góp phần bảo tồn những nét đẹp truyền thống và phát huy giá trị của chiếc áo bà ba trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.