Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Co lưu giữ nghệ thuật đấu chiêng

Tấn Vịnh - 08:27, 09/04/2023

Thời xưa, một nhóm người Co di cư từ huyện Trà Bồng (tỉnh Quảng Ngãi) sang huyện Trà My (tỉnh Quảng Nam) sinh sống và chọn nơi đây là “quê hương thứ hai”. Bên này bên kia cách nhau bởi ngọn núi Răng Cưa huyền thoại. Là người đồng tộc cận cư với nhau nên bà con ở hai địa phương, thường qua lại thăm hỏi, hỗ trợ và gắn bó nhau trong cuộc sống sản xuất và sinh hoạt văn hóa, lễ hội cộng đồng.

Các nghệ nhân dân tộc Co huyện Trà Bồng thi tài đấu chiêng đôi trong Lễ hội văn hóa dân tộc Co tại huyện Bắc Trà My
Các nghệ nhân dân tộc Co huyện Trà Bồng thi tài đấu chiêng đôi trong Lễ hội văn hóa dân tộc Co tại huyện Bắc Trà My

Dân tộc Co có số dân khoảng dưới 30.000 người, phân bố chủ yếu ở 2 huyện Trà Bồng, Tây Trà (tỉnh Quảng Ngãi), với khoảng trên 24.500 người. Trên địa bàn tỉnh Quảng Nam chỉ có khoảng trên 4.500 đồng bào Co cư trú tại huyện Bắc Trà My và số ít ở Tam Trà, huyện Núi Thành.

Trong di sản văn hóa tộc người, bà con người Co còn bảo lưu nhiều loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo. Tuy nhiên, tại vùng đồng bào Co ở Bắc Trà My, một số loại hình nghệ thuật như diễn xướng, trang trí hoa văn, điêu khắc gỗ... đã bị thất truyền. Và chính các nghệ nhân ở Trà Bồng (Quảng Ngãi) đã truyền dạy cho những người đồng tộc ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My để một số loại hình nghệ thuật được sống lại trong cộng đồng.

Người Co hầu như ai cũng biết nhạc và múa. Thế giới của âm thanh dường như hiện diện ở nhiều nơi trong cộng đồng Co. Nhạc, múa, trò diễn của người Co có khi là sinh hoạt thường ngày, có khi gắn với mục đích như xua đuổi chim thú, bảo vệ mùa màng, có khi lại gắn với nghi lễ thiêng liêng. 

Trong nghệ thuật biểu diễn cồng chiêng, người Co đã sáng tạo ra cách diễn tấu đặc sắc, mang đậm dấu ấn tộc người. Mỗi dịp lễ hội thì tiết mục đấu chiêng luôn được đồng bào chờ đợi, người chơi luôn hào hứng, thể hiện tài năng của mình.

Những nghệ nhân trẻ dân tộc Co xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My ( Quảng Nam) diễn tấu bài chiêng được các nghệ nhân huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) truyền dạy
Những nghệ nhân trẻ dân tộc Co xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My ( Quảng Nam) diễn tấu bài chiêng được các nghệ nhân huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) truyền dạy

Người Co xem đấu chiêng như một nghệ thuật đặc sắc, chỉ dành cho thanh niên, trai tráng có đủ sức vóc và có tài diễn tấu. Bởi vì lối đánh chiêng như đấu võ, thể hiện sức mạnh, sự dẻo dai, nhanh trí của người tham gia thi đấu. Nhạc cụ dành cho tiết mục đấu chiêng gồm 2 chiêng (chếch) và 1 chiếc trống (a-gơl). Tham gia đấu chiêng chỉ gồm 3 người: Một người dùng chiêng vợ, một người dùng chiêng chồng để đấu với nhau. Người thứ ba tham gia đánh trống, đóng vai trò như trọng tài giữ nhịp, kích thích cho hai bên thi đấu.

Với tiết mục đấu chiêng đôi, âm sắc nhạc điệu càng thêm độc đáo. Người diễn xướng vừa chơi nhạc cụ giỏi, vừa có sức khỏe tốt để diễn tả những động tác mạnh mẽ giống như võ sĩ. Người diễn thể hiện tinh thần thượng võ, vừa mang dáng dấp của nghệ sĩ, làm cho người xem thán phục, cổ vũ để họ trổ tài diễn xuất hết mình.

Chiêng đối đáp chẳng những được các nghệ nhân dân tộc Co ở Quảng Ngãi, biểu diễn trong các lễ hội truyền thống ở làng, mà còn mang đi trình diễn trong các lễ hội giao lưu văn hóa ở huyện, tỉnh và cao hơn là tầm khu vực và quốc gia. Nhiều nghệ nhân đấu chiêng giỏi cũng được mời đến tham gia, giao lưu với đồng bào mình tại Bắc Trà Mi (tỉnh Quảng Nam).

Điệu múa ka đấu và diễn tấu chiêng đôi trong đêm hội ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam)
Điệu múa ka đấu và diễn tấu chiêng đôi trong đêm hội ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam)

Còn nhớ, vào dịp Lễ hội Văn hóa Thể thao dân tộc Co của huyện Bắc Trà My, tổ chức vào năm 2013 tại xã Trà Kót, tiết mục hấp dẫn nhất là biểu diễn chiêng đối đáp với sự tham gia của các nghệ nhân dân tộc Co đến từ huyện Trà Bồng. Tại lễ hội Văn hóa Thể thao các dân tộc miền núi tỉnh Quảng Nam năm 2014, tổ chức tại huyện Bắc Trà My, tiết mục chiêng đối đáp được trình diễn trong lễ khai mạc, do các nghệ nhân dân tộc Co tại huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) và nhóm nghệ nhân xã Trà Kót múa ka đáu phù họa, là tiết mục hay nhất, gây ấn tượng nhất đối với du khách.

Chiêng đối đáp là một di sản văn hóa phi vật thể có giá trị nghệ thuật của dân tộc Co. Loại hình nghệ thuật này được đồng bào dân tộc Co ở Quảng Ngãi phát huy tốt, có nhiều nghệ nhân biểu diễn xuất sắc. Trong khi đó, ở Quảng Nam, đấu chiêng đồng bào Co không còn xuất hiện trong sinh hoạt lễ hội.

Gần đây, huyện Bắc Trà My đã mời một số nghệ nhân như Hồ Văn Biên, Hồ Văn Vương ở xã Trà Sơn, huyện Trà Bồng (tỉnh Quảng Ngãi) đến, trực tiếp truyền dạy cho 15 thanh niên dân tộc Co tại hai xã Trà Nú và Trà Kót về nghệ thuật diễn tấu chiêng đôi. Các nghệ nhân đã dạy các bài bản tấu chiêng, qua đó họ đã truyền ngọn lửa đam mê nghệ thuật diễn tấu cồng chiêng cho chính bà con dân tộc của mình.

Điệu múa ka đấu của dân tộc Co huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) tại Lễ hội phục dựng cây nêu các dân tộc tại huyện Tây Giang (Quảng Nam)
Điệu múa ka đấu của dân tộc Co huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) tại Lễ hội phục dựng cây nêu các dân tộc tại huyện Tây Giang (Quảng Nam)

Mỗi lần tổ chức lễ hội như Lễ Giã rạ, Lễ Cầu mùa, bà con dân tộc Co hai bên đều mời đại diện gia đình, tộc họ qua dự. Các nghệ nhân am hiểu nghệ thuật múa, tấu chiêng, điêu khắc trao đổi lẫn nhau, cùng hòa mình trong nhịp trống chiêng, điệu dân vũ lôi cuốn, trong men say của hơi ấm cộng đồng.

Nhờ vậy, nghệ thuật đấu chiêng đôi và một số loại hình diễn xướng dân khác của đồng bào Co cư trú trên địa bàn Quảng Nam, đã được phục hồi, di sản quý báu đã được truyền lại cho thế hệ trẻ. Mỗi lần hội làng, các nghệ nhân trẻ ở Trà Kót tự mình biểu diễn và tiếp tục phổ biến cho những người khác trong làng. 

Trong các sự kiện giao lưu văn hóa, lễ hội quy mô cấp tỉnh, khu vực được tổ chức trong thời gian gần đây, điệu chiêng đối đáp của nghệ nhân dân tộc Co đến từ Bắc Trà My, Trà Bồng cùng cất lên âm điệu, cùng nhau giữ gìn, trao truyền nét tinh hoa trong văn hóa tộc người ở miền núi Quảng Nam và Quảng Ngãi.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.