Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nét đẹp kiến trúc nhà trình tường của người Dao tiền

Phương Anh - 08:15, 09/06/2023

Miền non nước Cao Bằng vẫn luôn ẩn chứa bao điều thú vị, bất ngờ. Mảnh đất với núi non hùng vĩ, cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, hữu tình, nơi có những món ăn ngon và con người thân thiện, mến khách… Sự độc đáo, đậm đà bản sắc văn hóa còn được bộc lộ qua kiến trúc những ngôi nhà trình tường của đồng bào Dao tiền xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, Cao Bằng.

Nhà trình tường ở chòm hộ Nà Rẻo, xóm Tam Hợp, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng.
Nhà trình tường ở chòm hộ Nà Rẻo, xóm Tam Hợp, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng

Ở vùng cao, khí hậu lạnh, khắc nghiệt, ngôi nhà trình tường của đồng bào Dao tiền được coi là giải pháp nhằm dung hòa thiên nhiên, khí hậu với ưu điểm là mát mẻ vào mùa Hè, ấm áp vào mùa Đông. Điều đặc biệt ở nhà trình tường là lớp tường đất nện rất dày, không có cột hoặc cọc trụ nào bên trong nhưng vẫn tạo được sự chắc chắn, chống lại kẻ gian và thú dữ. Theo năm tháng, những ngôi nhà này cũng dần được thay đổi cho phù hợp với sinh hoạt, lao động sản xuất thường ngày, song vẫn giữ được nét đặc trưng truyền thống.

Nhìn từ xa, nhóm hộ gia đình ở chòm Nà Rẻo, xóm Tam Hợp, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình đẹp như một bức tranh. Nổi bật giữa màu xanh ngát của núi rừng, cỏ cây là những lá cờ đỏ sao vàng tươi thắm tung bay bên nếp nhà trình tường đơn sơ, cổ kính. Bà Bàn Thị Chông (89 tuổi, người Dao tiền) chia sẻ, ngôi nhà của bà đã 60 năm tuổi. Nhìn bề ngoài, kiến trúc nhà trình tường khá đơn giản nhưng khi làm thì lại hết sức kỳ công.

Nhà trình tường được lợp ngói âm dương.
Nhà trình tường được lợp ngói âm dương

Để làm được nhà trình tường, khâu chọn đất rất quan trọng. Người Dao tiền thường chọn bãi đất bằng phẳng hoặc thoai thoải theo triền đồi núi để dựng nhà; hướng nhà phải có tầm nhìn khoáng đạt, rộng mở. Sau khi chọn được ngày lành tháng tốt, chủ nhà khởi công san nền, kê móng, trình tường nhà. Móng nhà được đào sâu khoảng 1m rồi kè bằng đá kết hợp với chất kết dính là đất trộn nhuyễn lên cao hơn mặt sân khoảng 40 - 60 cm.

Công đoạn công phu nhất là trình tường nhà. Vật liệu chính là đất sét, đất cao lanh hay đất thịt dưới chân núi đá vôi đã được lọc hết các tạp chất như cỏ rác, rễ cây. Để có được bức tường đất dày, người ta phải làm những khuôn bằng gỗ rồi dồn đất vào dùng chày gỗ nện thật chặt. Thanh niên trai tráng dùng chày gỗ thay nhau giã đến khi đất đạt độ kết dính với nhau, lúc tháo khuôn ra đất không rơi mới đạt chuẩn. Cứ thế đợi lớp này khô lại dỡ khuôn chồng lên lớp khác theo chiều cao và độ dài của tường nhà đã định. Trong quá trình hoàn thiện, mọi người lấy vồ gỗ đập vào thành các bức tường cả ở phía trong và phía ngoài làm cho mặt tường thật phẳng và mịn, sau đó mới lấy gỗ làm khung nhà và phân chia các phòng. Mái nhà được lợp bằng ngói âm dương theo kết cấu sấp - ngửa đan xen.

Nét độc đáo trong kiến trúc ngôi nhà trình tường tương đối thống nhất theo một khuôn mẫu, dù to hay nhỏ đều phải có ba gian, hai cửa, gồm: một cửa chính giữa nhà và một cửa phụ ở đầu hồi nhà bên trái, hoặc bên phải để đi ra chuồng trâu, chuồng lợn phía sau. Ngoài ra, còn làm thêm 2 cửa sổ ở bên trái, bên phải lối ra vào và 1 cửa sổ ở gian bếp giúp ngôi nhà thông thoáng hơn. Hai bên đầu hồi xây vòm hình vòng cung, ngoài cửa xây nhiều cột bằng gạch chắc chắn. Ba gian nhà được sắp xếp: gian bên trái dùng để đặt buồng ngủ của gia chủ; gian bên phải là buồng ngủ của con cái; gian giữa bên trên đặt bàn thờ tổ tiên, bên dưới là một bộ bàn ghế truyền thống dùng để tiếp khách. Bên trong nhà còn làm thêm một bức tường phụ cũng bằng đất nện chạy song song với tường chính. Sau bức tường phụ này là khu vực bếp.

Đồng bào Dao tiền bên nếp nhà trình tường đơn sơ, cổ kính.
Đồng bào Dao tiền bên nếp nhà trình tường đơn sơ, cổ kính

Với sự khéo léo, điêu luyện cùng sức mạnh đoàn kết cộng đồng, những ngôi nhà trình tường của người Dao tiền xóm Tam Hợp, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình vẫn giữ nguyên vẻ đẹp đơn sơ, mộc mạc, vững chãi dù trải qua bao nắng mưa, biến cố. Không gian làng bản thoáng mát, tĩnh lặng, yên bình; cảnh sắc thiên nhiên đầy thơ mộng, rạo rực sức sống.

Để khai thác tiềm năng du lịch, thu hút khách đến tham quan, huyện Nguyên Bình đã cải tạo, sửa chữa khu nhà trình tường tại nhóm hộ Nà Rẻo. Đồng thời, vận động Nhân dân chỉnh trang, sắp xếp gọn gàng nhà cửa, vệ sinh sạch sẽ đường làng, ngõ xóm. Qua đó, tạo điểm dừng chân thú vị cho du khách trên hành trình khám phá bản sắc văn hóa và cuộc sống thuần hậu của đồng bào dân tộc vùng cao.

Trong điều kiện lạnh giá, sương mù dày đặc, độ ẩm cao, ngôi nhà trình tường được coi là giải pháp nhằm dung hòa thiên nhiên, khí hậu với ưu điểm là mát mẻ vào mùa Hè, ấm áp vào mùa Đông. Điều đặc biệt ở nhà trình tường là lớp tường đất nện rất dày, không có cột hoặc cọc trụ nào bên trong nhưng vẫn tạo được sự chắc chắn, chống lại kẻ gian và thú dữ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.