Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Mở rộng quy mô sử dụng đất sản xuất nông nghiệp ở miền núi: Tập trung để sản xuất lớn (Bài 1)

Khánh Thi - 18:32, 02/12/2023

Tích tụ, tập trung đất đai là phương thức sử dụng đất phù hợp với sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung quy mô lớn trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, việc tích tụ, tập trung ruộng đất ở miền núi, vùng đồng bào DTTS đang và sẽ gặp nhiều khó khăn, không chỉ vì tâm lý “sợ mất đất” của một bộ phận người dân mà còn do nhiều quy định pháp luật ràng buộc, trong khi đồng bào DTTS chưa được tiếp cận nhiều thông tin kiến thức pháp luật về đất đai.

Tích tụ, tập trung ruộng đất là giải pháp để thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Việc tập trung đất đã góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, nhưng để mở rộng mô hình không mấy dễ dàng.

Toàn xã Vân Am (Ngọc Lặc, Thanh Hóa) đã tập trung được hơn 200 ha để tiến hành phục tráng rừng luồng và nâng cao hiệu quả kinh tế từ cây luồng.
Toàn xã Vân Am (Ngọc Lặc, Thanh Hóa) đã tập trung được hơn 200 ha để tiến hành phục tráng rừng luồng và nâng cao hiệu quả kinh tế từ cây luồng.

Lợi ích thấy rõ

Ngọc Lặc là huyện miền núi có đông đồng bào DTTS sinh sống của tỉnh Thanh Hóa. Thế mạnh của huyện là sản xuất nông, lâm nghiệp; trong đó, luồng là cây trồng thế mạnh. Cây luồng được trồng nhiều ở các xã: Vân Am, Phùng Giáo.

Từng là cây xóa nghèo, hiện cây luồng đang giúp người dân ở hai xã này từng bước làm giàu khi được trồng trên quy mô diện tích lớn, theo quy hoạch của huyện. Triển khai chương trình hành động của huyện Ngọc Lặc thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TU, ngày 11/1/2019 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về việc tích tụ, tập trung đất đai để phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, huyện đã tăng cường tuyên truyền, vận động bà con Nhân dân tập trung ruộng đất để khai thác cây trồng thế mạnh, nâng cao thu nhập.

Tại xã Vân Am, theo Phó Chủ tịch UBND xã – ông Lê Quyết Thắng, trước đây, diện tích luồng trên địa bàn xã chủ yếu do người dân trồng tự phát, nhỏ lẻ; nhiều diện tích luồng do khai thác quá mức, không được chăm sóc, bón phân dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp. Nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền cùng với thực hiện kịp thời các chính sách hỗ trợ, hiện toàn xã Vân Am đã tập trung được hơn 200 ha để tiến hành phục tráng rừng luồng và nâng cao hiệu quả kinh tế từ cây luồng.

Việc tập trung ruộng đất để phục tráng rừng luồng đã đem lại hiệu quả nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần cùng địa phương xây dựng nông thôn mới. Như tại thôn Đắm Văn Giang của xã Vân Am, toàn thôn có 179 hộ, với 789 nhân khẩu. Đây hiện là thôn có thu nhập bình quân đầu người cao nhất xã, đạt 48 triệu đồng/năm và đã đạt chuẩn thôn nông thôn mới năm 2021. Cùng với thôn Đắm, 03 thôn khác (thôn Rẻ, thôn Thuận Bà và thôn Giỏi) đang là những “đầu tàu” để kéo xã Vân Am hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới trong năm 2023.

Việc tập trung ruộng đất để phục tráng rừng luồng đã đem lại hiệu quả nâng cao thu nhập cho người dân.
Việc tập trung ruộng đất để phục tráng rừng luồng đã đem lại hiệu quả nâng cao thu nhập cho người dân.

Tương tự huyện Ngọc Lặc của tỉnh Thanh Hóa, quá trình tập trung đất đai cũng đang được các địa phương miền núi trên cả nước quyết liệt triển khai. Như ở huyện biên giới còn nhiều khó khăn Nậm Nhùn (Lai Châu), đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân thay đổi phương thức sử dụng đất để tăng hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp. 

Nhờ đó, thay vì sản xuất nhỏ lẻ, manh mún như trước, người dân trong huyện đã quan tâm phát triển sản xuất hàng hóa tập trung. Trên địa bàn huyện bước đầu hình thành một số vùng sản xuất tập trung, liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm như: Cây ăn quả, cá lồng, nuôi ong,...

Tuyên truyền đúng trọng tâm

Thực tế cho thấy, tình trạng sử dụng đất nhỏ lẻ, phân tán, hiệu quả thấp của hộ gia đình cá nhân là phổ biến của cả nước, nhất là ở các địa phương miền núi. Phương thức sản xuất này không phù hợp với sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung quy mô lớn trong giai đoạn hiện nay; do đó tập trung đất đai là tất yếu để giải quyết rào cản này. Nhưng ở địa bàn miền núi, dù nhiều mô hình tập trung ruộng đất đã cho thấy rõ hiệu quả về kinh tế, nhưng việc mở rộng quy mô sử dụng đất trong sản xuất nông nghiệp ở miền núi là không hề dễ.

Bên cạnh khó khăn do yếu tố khách quan (địa hình đồi núi chia cắt, ruộng đất manh mún…), thì nhận thức của người dân về tập trung ruộng đất để hướng tới sản xuất lớn còn hạn chế cũng là rào cản lớn. Điều này khiến chính quyền địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc tập trung ruộng đất, khó thu hút đầu tư tư nhân để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Trên địa bàn Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu bước đầu hình thành một số vùng sản xuất tập trung, liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm. (Trong ảnh: Mô hình trồng dứa tập trung trên diện tích 3,5 ha tại các xã Nậm Hàng, Nậm Manh, Nậm Pì, Trung Chải)
Trên địa bàn Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu bước đầu hình thành một số vùng sản xuất tập trung, liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm. (Trong ảnh: Mô hình trồng dứa tập trung trên diện tích 3,5 ha tại các xã Nậm Hàng, Nậm Manh, Nậm Pì, Trung Chải)

Đơn cử, Công ty TNHH Nam Dược Đông Nam Á (Nghệ An) có nhu cầu thuê đất ở Lào Cai để trồng ớt. Ròng rã gần 2 năm trời, doanh nghiệp có chỉ thuê được 20ha trong tổng nhu cầu 50ha tại 02 huyện: Văn Bàn và Bảo Yên. Trong khi đó, nhiều hộ dân có đất bỏ không, chính quyền địa phương đã phối hợp với doanh nghiệp tích cực vận động cho thuê, người dân vẫn từ chối.

Tương tự huyện Văn Bàn và Bảo Yên, ở huyện Si Ma Cai, theo chia sẻ của đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường, đã có doanh nghiệp tìm đến đề xuất và cùng huyện vận động bà con dồn điền đổi thửa để thuê từ 30 - 50 ha ruộng bậc thang, tổ chức sản xuất rau sạch, nhưng người dân không chấp thuận. Nguyên nhân là bà con sợ mất đất sản xuất và lo không biết làm gì sau khi cho thuê đất, khiến việc tích tụ đất đai ở Si Ma Cai đến nay chưa thực hiện được một đơn vị diện tích nào. Tính chung cả tỉnh Lào Cai, hiện mới có khoảng 120 ha ruộng, đất được tập trung thành “cánh đồng mẫu lớn”, cho doanh nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp trực tiếp tổ chức sản xuất.

Để tháp gỡ tâm lý “sợ mất đất” của người dân thì các cấp ngành, địa phương miền núi cần đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu rõ về chủ trương tập trung đất đai của Nhà nước. Thuê và cho thuê đất để mở rộng quy mô sản xuất nông nghiệp là một hình thức tập trung ruộng đất, không đồng nghĩa với tích tụ ruộng đất nên vẫn bảo đảm được quyền sử dụng đất của người dân.

Theo TS. Bùi Ngọc Thanh, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, tích tụ ruộng đất là quá trình nhận chuyển nhượng (mua) quyền sử dụng đất để làm tăng diện tích đất sử dụng, từ nhiều chủ sử dụng thành một chủ sử dụng duy nhất.

“Còn tập trung ruộng đất là sự liên kết nhiều mảnh đất của nhiều chủ sử dụng khác nhau thành khu đất lớn. Nhưng quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân vẫn không thay đổi; người cho thuê đất, cho mượn đất hay góp vốn bằng đất vẫn còn quyền sử dụng đất, khi hết thời hạn thuê, mượn hoặc làm ăn kém hiệu quả, người cho thuê, mượn hoặc góp vốn có quyền lấy lại đất của mình”, TS. Bùi Ngọc Thanh phân tích.

Như vậy, việc cho thuê đất là hình thức tập trung ruộng đất bảo đảm quyền lợi của người cho thuê đất, có thể nhân rộng, từ đó mở rộng quy mô sử dụng đất trong sản xuất nông nghiệp ở các địa phương miền núi, vùng đồng bào DTTS. Còn với tích tụ ruộng đất, do nhiều diện tích đất của người dân có nguồn gốc từ đất được Nhà nước cấp theo các chương trình, dự án hỗ trợ đất sản xuất thì việc chuyển nhượng, mua bán cần tuân theo những quy định cụ thể.

Theo nhiều chuyên gia, hiện nước ta có một nghịch lý là, trong khi các doanh nghiệp cần đất để đầu tư dự án nông nghiệp, nông dân có ruộng lại không mặn mà với sản xuất, thậm chí, nhiều nơi bỏ hoang. Bên cạnh đó, tâm lý chung của nông dân là muốn giữ đất để khi có quy hoạch thực hiện các dự án hoặc công trình công cộng sẽ được đền bù, hỗ trợ chuyển đổi nghề. Quan trọng hơn cả, đó chính là tư duy giữ đất làm của để dành, tài sản cho con cháu đời sau. Chính điều này đã gây nên nhiều rào cản trong việc tích tụ, tập trung ruộng đất để tái cơ cấu ngành sản xuất nông nghiệp hiện đại.

Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh nội dung này trong bài viết tiếp theo.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Liên Sơn ngày mới

Liên Sơn ngày mới

Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719) được triển khai tại tỉnh Ninh Thuận đã tạo diện mạo mới cho vùng đồng bào dân tộc Raglay ở thôn Liên Sơn 2, xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước. Cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể đặc biệt quan tâm đồng hành cùng người dân sử dụng hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ của Chính phủ, tạo sinh kế, nâng cao đời sống cho đồng bào vùng khó khăn.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.