Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Làng di sản bên sông Cầu

Đông Khánh - 16:01, 25/05/2020

Có một ngôi làng cổ trứ danh rất đặc biệt bên bờ Bắc sông Cầu. Gọi là làng, lại ở nông thôn mà chẳng hề có đất cho sản xuất nông nghiệp, mật độ dân số đông như thành phố và giá đất quê cao ngang đô thị. Đặc biệt hơn, ngôi làng ấy được ví như “làng di sản” bởi hội tụ rất nhiều giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể độc đáo bao đời nay, trở thành điểm đến của nhiều du khách.

Hát dân ca quan họ trên sông Cầu
Hát dân ca quan họ trên sông Cầu

Dấu ấn thời gian

Trên bước đường công tác, chính tôi cũng không thể nhớ nổi mình đã có bao nhiêu lần đặt chân đến Thổ Hà, một làng cổ nằm bên dòng sông Cầu thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên (Bắc Giang). Chỉ nhớ lần đầu tiên cách đây đã ngót 20 năm. Cảm giác khi đó thật kỳ lạ. Những ngõ nhỏ, đường xương cá đều tăm tắp, thẳng hàng. Cây đa, bến nước, mái đình cùng những nếp nhà cổ xinh xắn rêu phong đã cuốn hút không chỉ tôi mà còn nhiều du khách. 

Làng Thổ Hà có ba mặt giáp sông, muốn đến được đây chỉ có hai con đường là từ Bắc Ninh đi đò ngược qua sông Cầu và từ Bắc Giang xuôi xuống bằng đường bộ. Thổ Hà là một trong số ít làng cổ mà các thiết chế văn hóa ở đây đã đi vào nhiều công trình nghiên cứu văn hóa, vào những lời ca câu hát mà bất cứ người dân nào ở nơi đây cũng có thể nhớ nằm lòng. Đó là một trích đoạn tuồng cổ, là một câu dân ca quan họ, là những lễ hội chuẩn mực lệ cổ và thậm chí là cả ca trù... Và những công trình kiến trúc truyền thống mang đậm dấu ấn một làng quê Bắc Bộ chính gốc như: Cây đa, giếng nước, sân đình... Tất cả đã được ghi danh di sản văn hóa ở cấp quốc gia. Các di sản hội tụ ở đây để rồi thấm vào từng vỉa đất, mạch nước, chắt chiu và lan tỏa trong đời sống, tâm hồn mỗi người dân Thổ Hà. 

Đưa tôi đi thăm làng, vào tận sâu trong những ngõ nhỏ, con hẻm gạch chỉ lát nghiêng, ông Trịnh Đắc Thiện, người từng có một thời gian dài làm cán bộ văn hóa xã Vân Hà, tự hào kể về một loạt các di sản độc đáo ở Thổ Hà. Đó là những ngôi nhà cổ có tuổi đời bằng mấy đời người; là lễ hội làng độc nhất vô nhị Việt Nam. “Phải trực tiếp đến đây tham dự các sự kiện của làng mới thấy nó khác biệt, sinh động và đậm đà đến thế nào”, ông Thiện khoe.

Ở Thổ Hà còn một điều hiếm có nữa, bởi dấu tích của nghề gốm vang bóng một thời vẫn còn hiển hiện trong những bức tường cổ, nhiều ngôi nhà được xây toàn bằng những mảnh gốm vỡ hay tiểu sành phế phẩm, không dùng chút vôi vữa nào, chỉ dùng bùn sông Cầu để kết dính mà vẫn trầm mặc, bền chặt qua nắng mưa, tháng ngày.

Trong quá khứ, nghề gốm ở Thổ Hà từng sánh vai cùng những trung tâm gốm nổi tiếng như Phù Lãng, Bát Tràng. Tiếc rằng, vào những năm 80 của thế kỷ XX, hàng chục lò gốm ở đây phải “tắt lửa”. Đương nhiên, người dân Thổ Hà đã rất nhạy bén chuyển sang nghề làm bánh đa nem, bánh đa nướng, nấu rượu, nuôi lợn để kiếm kế sinh nhai…

Lễ hội truyền thống làng cổ Thổ Hà
Lễ hội truyền thống làng cổ Thổ Hà

Đắm say câu quan họ

Trong số rất nhiều di sản của làng cổ Thổ Hà có lẽ dân ca quan họ là thứ dễ khiến du khách mềm lòng và say đắm nhất. Đứng trên bờ đê sông Cầu, tôi cảm nhận được một không gian thật nên thơ, tĩnh mịch, cảnh tượng trên bến, dưới thuyền với cái mênh mang của sóng nước dạt dào. Trong suy nghĩ bất giác của tôi, biết đâu những làn điệu quan họ cổ như “Gọi đò”, “Ngồi tựa mạn thuyền”, “Giã bạn”… lại chẳng ra đời từ chính không gian ấy. 

Để biến tiềm năng thành sản phẩm du lịch đòi hỏi nhiều yếu tố, vì du lịch là ngành tổng hợp và tính liên ngành. Ở Thổ Hà cần đáp ứng các điều kiện như: Vận chuyển, lữ hành, lưu trú, điểm thăm quan và ăn uống nhưng hiện tại điểm mạnh ở đây chỉ mới có điểm thăm quan, các yếu tố còn lại rất hạn chế. Đây là lý do khiến các doanh nghiệp lữ hành khó tiếp cận, khai thác dịch vụ và đưa khách đến”.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Mai, Phó trưởng khoa Du lịch (Viện Đại học Mở Hà Nội)

Khách du lịch đến Thổ Hà đều ước ao được nghe các liền anh, liền chị trổ vài ba câu quan họ cổ. Có người bảo dân Thổ Hà sao chẳng thức thời, ngần ấy di sản cha ông để lại mà chẳng thể biết cách làm du lịch, khách đến nghe hát, các liền anh liền chị chỉ cần biểu diễn là có thù lao, thậm chí làm tốt thì còn.. sống khỏe. Thế nhưng việc phát triển du lịch quả thực còn nhiều băn khoăn lắm. 

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Mai, Phó trưởng khoa Du lịch (Viện Đại học Mở Hà Nội): Để biến tiềm năng thành sản phẩm du lịch đòi hỏi nhiều yếu tố, vì du lịch là ngành tổng hợp và tính liên ngành. Ở Thổ Hà cần đáp ứng các điều kiện như: Vận chuyển, lữ hành, lưu trú, điểm tham quan và ăn uống nhưng hiện tại thế mạnh ở đây chỉ mới có điểm tham quan, các yếu tố còn lại rất hạn chế. Đây là lý do khiến các doanh nghiệp lữ hành khó tiếp cận, khai thác dịch vụ và đưa khách đến. Đương nhiên cũng có ý kiến cho rằng, phát triển du lịch ở Thổ Hà cần bảo đảm hài hòa để không ảnh hưởng tới di sản, tránh những tác động tiêu cực làm phá vỡ cảnh quan, môi trường tự nhiên lẫn môi trường văn hóa. Ngoài ra còn phải có những cơ chế rõ ràng để người dân hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động du lịch.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.