Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Hồn về Mường Đán chẳng về xuôi

Phạm Việt Thắng - 10:00, 02/10/2020

Khi mặt trời nhô lên khỏi những rặng núi, những tia nắng đầu tiên hắt xuống, những mái nhà lợp bằng gỗ sa mu lấp lánh, Mường Đán lung linh. Lẫn trong tiếng hòa ca ngàn năm của dòng Nậm Việc, nơi thiên nhiên khéo xếp đặt ngọn thác Bảy Tầng, Mường Đán huyền ảo…

Một góc làng Thái cổ Mường Đán
Một góc làng Thái cổ Mường Đán

Chuyện lập Mường

Cụ Hà Thị Thiết (bản Na Xái, xã Hạnh Dịch, huyện Quế Phong – Nghệ An), cười vồn vã đón khách. Bà nhắc đi nhắc lại rằng, đây là Mường Đán! Mới hay, Mường Đán xưa của bà đã được tách thành hai bản: Na Xái và Hủa Mương. Theo bà, dù được tách thành hai bản nhưng bà con vẫn cứ nói mình là người Mường Đán. “Không ai quên được tên mường mô” – bà Thiết khẳng định. Bà nói, Mường Đán có từ bao giờ, không ai biết nữa, chỉ biết là lâu lắm rồi, từ ngày xửa ngày xưa…

Và câu chuyện lập Mường được bà Thiết thủ thỉ kể: Ngày xửa ngày xưa, tổ tiên của bà, người Thái Thanh từ miền Tây Bắc, nghe đâu là từ Điện Biên, Lai Châu dắt díu nhau đi tìm vùng đất mới. Họ đi hết ngày này qua tháng khác, cứ theo hướng Nam mà đi, đi miết, chia thành từng nhóm để đi. Có những nhóm phải dừng lại vì không đủ sức đi tiếp. Đến miền Tây xứ Nghệ, tổ tiên bà đã men theo dòng Nậm Việc, xuôi về một thung lũng nho nhỏ, xung quanh bao bọc bởi nhiều ngọn núi, rừng mọc đầy cây sa mu. Thung lũng không lớn nhưng đất đai màu mỡ, có suối Nậm Việc trong xanh bốn mùa. Bà con quyết định dừng chân lập Mường. Mường Đán của bà ra đời từ đó.

Câu chuyện của bà Thiết đã giải đáp băn khoăn của tôi: nhà sàn người Thái ở Mường Đán được lợp bằng gỗ sa mu, một đặc trưng của người Mông mới phải. Bà nói, sa mu đầy rừng, lại chịu được nắng mưa, thế là ông cha đã dùng nó để lợp nhà. Mái nhà sa mu của người Thái ở Mường Đán khác hẳn với mái nhà người Mông, gỗ được cắt nhỏ, vuông vắn, nên lợp lên rất đẹp, ngay hàng thẳng lối như kẻ chỉ. Đúng là trong “cái khó nó ló cái khôn”, mái nhà gỗ sa mu là một sự sáng tạo của tổ tiên bà Thiết.

Người Thái ở Mường Đán vẫn giữ nguyên nghề xưa, trồng bông dệt vải, trồng cây quế và biết canh tác lúa nước từ rất sớm. Bà Thiết cũng không biết cây quế ở Mương Đán có từ bao giờ, chỉ biết lớn lên đã thấy bạt ngàn rừng quế. Nghề trồng bông dệt vải được mẹ, được bà dạy cho từ thời còn tấm bé. Từ bao đời nay, đêm Mường Đán không thể thiếu tiếng thoi đưa lách cách, tiếng cười nói rộn ràng. Nông nhàn, đàn bà con gái lại tỉ mẩn từng đường kim, mũi chỉ, từ đơn giản đến những hoạ tiết phức tạp được phụ nữ Mường Đán miệt mài thêu dệt. Vì thế mà thổ cẩm ở Mường Đán nức tiếng khắp các chợ.

Người Mường Đán rộng bụng, mến khách, thích giao lưu, nhưng không vì thế mà nhạt phai truyền thống cha ông. Theo anh Hà Văn Huy, cán bộ mặt trận xã Hạnh Dịch thì, Mường Đán còn lưu giữ gần như nguyên vẹn các làn điệu dân ca, dân vũ cổ. Mỗi khi vào hội, già trẻ gái trai hết mình với những lời ca, điệu múa của dân tộc mình. Những điệu Khắp, Lăm, Nhuôm, Xuối Lai…vang lên như không bao giờ dứt cùng với tiếng cồng chiêng, khèn, pí…hoà trong tiếng gió, tiếng núi giữa đại ngàn Pù Hoạt và lâng lâng men rượu cần, Mường Đán như trở về với ngàn xưa…


Thác Bảy Tầng ngày càng thu hút nhiều du khách
Thác Bảy Tầng ngày càng thu hút nhiều du khách

Về Mường Đán tắm thác Bảy Tầng

Ông Lô Văn Chiến - Bí thư Chi bộ bản Hủa Mương tỏ ra rất hãnh diện về Mường Đán. “Khó ở đâu có làng Thái cổ mà những nếp nhà sàn lại lợp bằng gỗ sa mu như ở Mường Đán” – ông Chiến nói với giọng đầy tự hào. Cũng theo ông Chiến, Mường Đán quê ông còn nổi tiếng với cây quế Quỳ. Một thời gian dài chạy đua với cái đói, người dân quê ông phải lãng quên cây quế để chạy theo những giống cây ngắn ngày. Nay đời sống khấm khá hơn, cây quế Quỳ lại được ươm trồng để phát triển kinh tế. So với các cây trồng khác thì quế Quỳ có thời gian sinh trưởng dài hơn, nhưng về hiệu quả kinh tế thì quế Quỳ ăn đứt. Mới vài năm trở lại đây, diện tích cây quế Quỳ đã tăng nhanh chóng, có đến 2/3 số hộ của hai bản Na Xá và Hủa Mương phát triển loại cây này. Đoạn ông chỉ tay về hướng Nậm Việc, nói: Có rất nhiều đoàn khách đến với thác Bảy Tầng và bản Thái cổ Mường Đán. Đoàn thì trải nghiệm, đoàn thì nghiên cứu, có cả khách ta lẫn khách Tây, chắc chắn Mường Đán sẽ thu hút được du khách muôn phương.

Mang những ước mong của ông Lô Văn Chiến trao đổi với Chủ tịch UBND huyện Quế Phong Lê Văn Giáp, chúng tôi được biết, huyện đã có kế hoạch phát triển du lịch và thương mại, dich vụ mà Mường Đán là một địa chỉ không thể thiếu. Ông Giáp nói: Huyện Quế Phong có nhiều danh thắng đẹp như thác Sao Va, thác Bảy Tầng, quần thể cây sa mu, cây pay sừng (đã được công nhận là cây di sản), đặc biệt làng Thái cổ Mường Đán với những nếp nhà sàn trên 100 năm tuổi…là những giá trị cần phải bảo tồn và cũng cần phải đánh thức. Năm 2017, huyện đã lập và phê duyệt đề án Phát triển du lịch, thương mại và dich vụ, trong đó xác định hình thành tua du lịch: Thác Xao va, thác Bảy Tầng, làng Thái cổ Mường Đán, quần thể cây pay sừng. Hiện công tác tập huấn cho bà con về du lịch và dịch vụ, nhất là du lịch cộng đồng đã và đang được tiến hành. “Huyện đã cho phép Công ty du lịch Lâm Khang kết nối, phục vụ du khách. Bước đầu bà con ta hào hứng lắm” – ông Giáp cho hay.

Trở lại với Mường Đán, đúng như lời cán bộ mặt trận xã Hạnh Dịch Hà Văn Huy: “Tắm thác Bảy Tầng, khám phá pay sừng, ngủ đêm Mường Đán… thì còn gì bằng”. Và, tôi phải lỗi phép nhà thơ Quang Dũng, xin được đổi địa danh trong thơ cụ để trả lời câu hỏi của người bạn đường: Hồn về Mường Đán chẳng về xuôi…

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.