Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

“Rừng núi quê ta tưng bừng reo ca…”

Việt Thắng - Tiến Đông - 10:02, 23/09/2020

Giữa ngút ngàn Trường Sơn, tiếng đàn Ta lư - tiếng đàn một thời cổ vũ quân và dân ta đánh Mỹ vẫn cứ vọng vang. Những điệu Tà Oải, Xà Nớt hay Cha Chấp… của người Pa Kô, Bru Vân Kiều hòa cùng tiếng Ta lư lại “tưng bừng reo ca…” trong nhịp sống mới đang khởi sắc của đồng bào.

Đồng bào Bru Vân Kiều hiện còn lưu giữ nhiều lễ hội độc đáo
Đồng bào Bru Vân Kiều hiện còn lưu giữ nhiều lễ hội độc đáo

Đi Sim - tục cũ, ý nghĩa mới

Chị Hồ Thị Sáu, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thông tin huyện Đakrông (Quảng Trị) đón chúng tôi bằng nụ cười hồn hậu: Bây giờ đường sá đi lại thuận tiện, chỉ vài tiếng đồng hồ là có thể từ thị xã Đông Hà lên đến Đakrông. Còn ngày xưa “của chị” thì phải mất cả ngày đường. “Ngày xưa” của chị Sáu đã là quá khứ, từ thuở đồng bào Pa Cô (nhóm địa phương của dân tộc Tà Ôi), Bru Vân Kiều còn sinh sống tách biệt trong rừng sâu, còn tính tuổi theo mùa rẫy, lấy lá rừng làm khố, làm chăn…

Đakrông nay đã đổi thay, huyện có 13 xã, thị trấn với hơn 34.000 dân, trong đó người Pa Kô và Bru Vân Kiều chiếm phần lớn, sinh sống trên diện tích hơn 1.233km2, gần như bao bọc cả một dải Tây Nam của tỉnh Quảng Trị. Chị Sáu giới thiệu, người Pa Kô và Bru Vân Kiều theo tô tem giáo - một thứ tôn giáo còn nguyên thủy với niềm tin rằng mỗi con người hay mỗi dòng họ có một mối liên kết tâm linh chặt chẽ với các vật thể khác như cây cối, động vật. Chính vì thế trong cách đặt họ của người Pa Kô và Bru Vân Kiều hay gắn với những cái tên như: Arâl, Târnau, Kê, Pata, Plo, Prung… theo hệ ngôn ngữ Môn - Khmer. 

 Giữa đại ngàn Trường Sơn, đời sống vật chất của người Pa Kô, Bru Vân Kiều đã được nâng lên rõ rệt, giao lưu với bên ngoài cởi mở, nhưng bà con vẫn gìn giữ được những giá trị văn hóa đặc trưng. Người Pa Kô, Bru Vân Kiều vốn có nền văn hóa, văn nghệ dân gian rất phong phú với nhiều làn điệu dân ca mang bản sắc riêng và nhiều lễ hội độc đáo. Một năm, người Pa Kô, Bru Vân Kiều ở Đakrông có đến 7 lễ hội chính: Lễ hội mừng lúa mới, lễ hội cồng chiêng, lễ hội đâm trâu, lễ hội A riêu Ping (lễ cải táng cho người chết), lễ hội AdaPựt (tết cổ truyền của người Pa Kô), lễ hội uống rượu thề… 

 Người Bru Vân Kiều ở Đakrông vẫn lưu truyền một phong tục cũ, gọi là đi Sim. Tục rằng, thanh niên nam nữ khi đến tuổi cập kê thường chọn mùa trăng để hẹn hò bên những bờ sông, con suối, trao cho nhau những điệu Xà Nớt ngọt ngào. Khi đã phải lòng thì cất lên tiếng hát Tà Oải đầy tình tứ. Gia vị tình yêu trong những lần hò hẹn ấy chính là những khúc hát giao duyên. Những đêm Sim lãng mạn, trữ tình, giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ đã trở thành một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Bru Vân Kiều. 

Ngày nay đi Sim không còn giới hạn trong đời sống hôn nhân, hò hẹn của riêng từng đôi trai gái, mà đi Sim còn để giao lưu, hát múa, gặp gỡ bạn bè, để cùng xích lại gần nhau, xây dựng cộng đồng bền chặt, xây dựng quê hương đẹp giàu…

Anh Hồ Văn Việt đệm đàn Ta lư cho bài “Tiếng đàn Ta lư”
Anh Hồ Văn Việt đệm đàn Ta lư cho bài “Tiếng đàn Ta lư”

Rừng xanh vang tiếng Ta lư

Chúng tôi về xã Tà Rụt, một xã nằm phía Nam của huyện Đakrông, cách trung tâm huyện hơn 40 cây số. Ông Kray Sức, Nghệ nhân Ưu tú, kiêm cán bộ văn hóa của xã Tà Rụt, đúng là một pho sách sống về đặc trưng văn hóa của người Pa Kô, Bru Vân Kiều. Ông Sức là người Pa Kô, nhưng rất hiểu và phân biệt rạch ròi giọng nói, những nét văn hóa của người Pa Cô so với Bru Vân Kiều. 15 năm nay, Nghệ nhân Ưu tú Kray Sức đã sưu tầm, ghi chép, biên soạn được 25 kịch bản múa cồng chiêng, nghi thức lễ hội, phong tục, tập quán, các làn điệu dân ca của người Pa Kô. Ông còn cải biên, viết lời mới cho các làn điệu dân ca, phản ánh những đổi thay trong cuộc sống của người Pa Kô. Cùng với các nghệ nhân khác ở địa phương, ông còn truyền dạy cho hơn 40 người, chủ yếu là thanh niên, học sinh trong xã và các xã lân cận đánh cồng chiêng, đánh đàn, thổi kèn và tập các làn điệu dân ca… Ông nói: Chỉ mong truyền thống của ông cha không bị mai một. 

 Ở Đakrông, thông thường mỗi khi có dịp lễ hội, tất cả mọi người từ già, trẻ, gái, trai đều cùng tham gia múa hát trên nền nhạc của tất cả các loại nhạc cụ như trống, chiêng, sáo và đặc biệt không thể thiếu đàn Ta lư - loại nhạc cụ riêng có của người Pa Kô, Bru Vân Kiều. Đàn Ta lư có 2 dây, dành riêng cho nam giới, có tiết âm thanh vừa da diết vừa sôi nổi, có thể kết hợp hài hòa với các loại nhạc cụ khác. 

 Anh Hồ Văn Việt, một tay chơi Ta lư có tiếng, cho biết: Đàn Ta lư có từ hàng trăm năm trước, gắn bó với cuộc sống tinh thần của người Pa Kô và Bru Vân Kiều. Đàn nhỏ gọn nên mỗi khi lên rẫy bà con thường bỏ gùi mang đi. Hai nhạc sĩ Huy Thục và Phương Nam đã không cầm lòng được trước tiếng Ta lư mà viết nên “Tiếng đàn Ta lư” và “Rừng xanh vang tiếng Ta lư”, những ca khúc vượt thời gian. 

Ta lư bây giờ được cải tiến to hơn, đẹp hơn, làm bằng gỗ thay thế cho tre, nứa, nhưng âm thanh của nó thì vẫn cứ mê ly. “Làm ra một cây đàn Ta lư mất khá nhiều thời gian, phải tỷ mẩn từng đường nét, đặc biệt là tiếng đàn, phải là tiếng “của ngày xưa”. Mỗi tháng chăm lắm cũng chỉ làm được khoảng 3 - 4 cây. Tôi làm đàn không phải để bán, mà làm vì sự lo lắng, sợ lớp trẻ nhạt phai mất tiếng của ông cha. Tiếng đàn Ta lư là hồn thiêng của người xưa vọng lại, tiếng của người Pa Kô, Bru Vân Kiều, nó phải mãi vọng vang”, anh Việt tâm sự. 

Chúng tôi rời Đakrông trong lòng cứ mãi điệp khúc: “Đàn em reo ca ơi đàn Ta lư. Rừng núi quê ta tưng bừng reo ca…”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.