Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng đàn đá bên suối Đăk Kar

PV - 10:11, 13/08/2019

Đàn đá là loại nhạc cụ được UNESCO xếp vào danh sách các nhạc cụ độc đáo trong Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Từ xa xưa, dòng suối Đăk Kar đã gắn liền với đời sống của bà con bon Bu Bir, xã Quảng Tín, huyện Đăk R’lấp, tỉnh Đăk Nông. Đồng bào M’nông vẫn truyền tai nhau huyền thoại về đàn đá (goong lú-chiêng đá) và tìm được nhiều bộ đàn đá âm thanh trong ngần trong dòng suối này. Các nhà khảo cổ đã thẩm định những báu vật này được chế tác từ hàng nghìn năm trước.

Bên dòng suối Đăk Kar

Trong một chuyến công tác Đăk Nông, chúng tôi được về bon Bu Bir, xã Quảng Tín xem các nghệ nhân diễn tấu đàn đá và nghe huyền thoại về dòng suối Đăk Kar. Khi âm thanh bộ đàn đá cất lên nghe như tiếng núi rừng ngàn xưa vọng lại.

đàn đá Nghệ nhân bon Bu Bir biểu diễn đàn đá.

Theo chân anh Điểu Phương, một người dân mê sưu tầm đàn đá và là chủ nhân nhiều bộ đàn đá ở bon Bu Bir đến suối Đăk Kar, nơi đồng bào M’nông đã tìm thấy hàng chục bộ đàn đá cổ xưa, từ xa chúng tôi đã nghe tiếng ầm ào của dòng nước lẫn trong tiếng xào xạc của những dãy tre lồ ô. Anh Điểu Phương cho biết, suối Đăk Kar là nguồn sống của bon làng, đi làm về là mọi người lại dừng chân bên suối nghỉ mát, tắm gội, con suối này chưa bao giờ cạn nước, người dân trong buôn vẫn lấy nước suối về dùng. Dòng suối này là nơi anh Điểu Phương tìm được bộ đàn đá cổ xưa rồi bén duyên với đàn đá như một cái duyên định mệnh.

Theo anh Điểu Phương chia sẻ, thuở nhỏ anh nghe người già trong bon đánh đàn, kể sự tích đàn đá bên dòng suối Đăk Kar rất nhiều lần. Năm 2001, trong một chuyến đi chơi cùng bạn ở suối Đăk Kar, anh vô tình dẫm phải thanh đá có hình dáng rất đẹp, gõ kêu, anh mang về hỏi các nghệ nhân lớn tuổi và được xác định là đàn đá. Tiếp tục tìm kiếm, anh đã có bộ đàn đá hoàn chỉnh đầu tiên. Mê đàn đá nên Điểu Phương thường xuyên ra suối tìm đá kêu, được viên nào anh vui mừng mang về mời nghệ nhân thẩm định viên đó và sắp xếp đúng trình tự một dàn hoàn chỉnh. Đến nay, anh đã sở hữu ngót chục bộ đàn đá.

Huyền thoại về đàn đá

Còn những người già trong bon kể, hơn nửa thế kỷ trước, trong một lần đi rẫy, đào đất, dựng lều gần khu vực suối Đăk Kar, các cụ đã phát hiện 3 thanh đá kêu. Gõ thử nghe hay, họ mang về đêm đêm tấu cùng chiêng đồng phục vụ bà con. Nhưng chiến tranh loạn lạc, bộ đá kêu bị thất lạc. Năm 1985, khi giăng lưới bắt cá ở suối Đăk Kar, ông Điểu Bang vô tình phát hiện đá kêu. Ông xuống suối mò thêm được 2 thanh khác. Xếp 3 thanh thành một bộ, ông gõ cho mọi người cùng nghe những khi nghỉ trưa ở rẫy.

Nhà trưng bày đàn đá Đăk Nông. Nhà trưng bày đàn đá Đăk Nông.

Đúng thời gian này, trong bon xảy ra dịch bệnh làm chết nhiều người, nghĩ rằng, do không cúng thần linh khi lấy đá nên trời phạt, ông Điểu Bang mang đá trả về chỗ cũ. Sau này, cán bộ ngành Văn hóa nài nỉ ông mới chỉ chỗ để vớt chiêng đá lên.

“Tổ tiên người M’nông đã sử dụng bộ chiêng đá 3 thanh từ nhiều đời trước, khi diễu tấu mỗi người một thanh, có thể diễu tấu cùng dàn chiêng đồng cổ 3 chiếc hoặc trình diễn độc lập. Khi đánh lên, âm thanh vang rộn như hồn người Tây Nguyên gửi vào đá”, ông Điểu Bang chia sẻ.

Năm 1993, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đăk Nông phối hợp Viện Văn hóa Dân gian, Bảo tàng Lịch sử lập Hội đồng Nghiên cứu thẩm định bộ đàn đá Đăk Kar mà năm 1985 ông Điểu Bang tìm thấy. Hội đồng xác định 3 thanh đá đều có thang âm của âm nhạc thời cổ đại, có niên đại trước Công nguyên. Hiện, bộ đàn này được lưu giữ tại Bảo tàng Đăk Nông.

Hàng chục năm nay, thanh niên trong bon Bu Bir và các bon lân cận vẫn lặn lội xuống dòng suối tìm hàng chục bộ đàn đá. Sau gần 10 năm tìm kiếm, anh Điểu Chôi cũng có được 3 bộ đàn đá, trong đó có một bộ hoàn chỉnh với 6 thanh đá. Những năm gần đây, huyện Đăk R’lấp cũng đã tổ chức nhiều lớp dạy đánh đàn đá, cồng chiêng... cho thanh niên của các bon làng trong huyện để giữ gìn nét văn hoá truyền thống của dân tộc.

Thiếu nữ Tây Nguyên đánh đàn đá. Ảnh TL Thiếu nữ Tây Nguyên đánh đàn đá. Ảnh TL

Ở Đăk Nông hiện nay, bon Bu Bir được xem là bon giàu có về văn hóa truyền thống, lưu giữ nhiều bộ đàn đá nhất. Mỗi khi địa phương tổ chức sự kiện quan trọng đều không thể thiếu tiết mục hòa tấu đàn đá của nghệ nhân Bu Bir. Bon đã thành lập một đội văn nghệ dân gian thu hút đông đảo thanh thiếu niên. Nhờ đó, những bài chiêng cổ, lời hát ru, nhịp đàn đá, điệu múa xoang… vang khắp bon.

Mới đây, UBND tỉnh Đăk Nông vừa tổ chức Lễ khánh thành nhà trưng bày đàn đá tại bon Đăk R’Moan, xã Đăk R’Moan, thị xã Gia Nghĩa. Nhà trưng bày đàn đá có 57 loại nhạc cụ của các dân tộc trên thế giới, các loại đàn đá của người đồng bào M’nông. Các loại nhạc cụ này được làm từ một số loại đá và xương động vật.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Những năm qua, HTX Dệt lanh Cán Tỷ, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường bởi những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Tin nổi bật trang chủ
Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị

Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị

Sáng nay (18/5), đã diễn ra Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Tổng Bí thư Tô Lâm có phát biểu quan trọng chỉ đạo Hội nghị. Báo Dân tộc và Phát triển trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Sắc hoa thổ cẩm trên

Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Sắc màu 54 - Vũ Mừng - 4 giờ trước
Những năm qua, HTX Dệt lanh Cán Tỷ, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường bởi những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Tin tức - Minh Nhật - 4 giờ trước
Ngày 18/5, tại phường Vân Sơn, thị xã Mộc Châu, UBND tỉnh Sơn La đã tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đoạn tuyến thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.
Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 4 giờ trước
Trong 2 ngày (17 - 18/5), tại xã Hải Sơn, Tp. Móng Cái (Quảng Ninh) đã diễn ra Lễ hội “Hoa sim biên giới năm 2025”, với chủ đề “Sắc tím biên cương - Kết nối di sản”. Đây là năm thứ 4 sự kiện được tổ chức, thu hút đông đảo người dân, du khách trong và ngoài tỉnh tham gia, trải nghiệm.
Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Tin tức - Minh Anh - 4 giờ trước
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Bảo tàng 18/5, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức hoạt động trải nghiệm “Giữ màu di sản”, nơi người tham gia có cơ hội tìm hiểu một kỹ thuật tạo hoa văn trên vải của phụ nữ dân tộc Mông ở Mù Cang Chải, Yên Bái, mang đến cơ hội khám phá và kết nối sâu sắc với di sản văn hóa địa phương.
Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - 4 giờ trước
Theo thông tin từ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, sau chùa Tam Chúc (Hà Nam), dự kiến Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni - Bảo vật quốc gia của Ấn Độ, sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (huyện Tân Yên, Bắc Giang) trong 2 ngày (20, 21/5).
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Xã hội - Văn Hoa - 4 giờ trước
Sáng 18/5, tại Công viên Biên Hùng Tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam, Tỉnh đoàn Đồng Nai phối hợp cùng Công ty TNHH TCP Việt Nam (Nhãn hàng Red Bull) và các đơn vị tổ chức Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực” năm 2025.
Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Tin tức - Minh Nhật - 4 giờ trước
Theo thống kê từ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh Bắc Kạn, đã có 4 người thiệt mạng do lũ quét và sạt lở đất do mưa lũ xảy ra đêm 17 và sáng 18/5.
Hà Tĩnh: Phát hiện bé sơ sinh bị bỏ bên vệ đường

Hà Tĩnh: Phát hiện bé sơ sinh bị bỏ bên vệ đường

Xã hội - Khánh Ngân - 4 giờ trước
Sáng 18/5, lãnh đạo UBND xã Hà Linh, huyện miền núi Hương Khê (Hà Tĩnh) xác nhận sự việc có một bé trai sơ sinh bị bỏ rơi trên địa bàn xã.
Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện các Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW

Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện các Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW

Thời sự - Văn Hoa - 8 giờ trước
Sáng 18/5, tại Hà Nội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW, ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
Đề án hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp ở Lạng Sơn: Thêm nguồn lực giúp hội viên làm giàu

Đề án hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp ở Lạng Sơn: Thêm nguồn lực giúp hội viên làm giàu

Dân tộc - Tôn giáo - Thúy Hồng - 12 giờ trước
Với nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả, giúp cho chị em có điều kiện khởi nghiệp, Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 - 2025” trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đang tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp phụ nữ khởi nghiệp và kinh doanh, góp phần vào sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.