Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng đàn đá bên suối Đăk Kar

PV - 10:11, 13/08/2019

Đàn đá là loại nhạc cụ được UNESCO xếp vào danh sách các nhạc cụ độc đáo trong Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Từ xa xưa, dòng suối Đăk Kar đã gắn liền với đời sống của bà con bon Bu Bir, xã Quảng Tín, huyện Đăk R’lấp, tỉnh Đăk Nông. Đồng bào M’nông vẫn truyền tai nhau huyền thoại về đàn đá (goong lú-chiêng đá) và tìm được nhiều bộ đàn đá âm thanh trong ngần trong dòng suối này. Các nhà khảo cổ đã thẩm định những báu vật này được chế tác từ hàng nghìn năm trước.

Bên dòng suối Đăk Kar

Trong một chuyến công tác Đăk Nông, chúng tôi được về bon Bu Bir, xã Quảng Tín xem các nghệ nhân diễn tấu đàn đá và nghe huyền thoại về dòng suối Đăk Kar. Khi âm thanh bộ đàn đá cất lên nghe như tiếng núi rừng ngàn xưa vọng lại.

đàn đá Nghệ nhân bon Bu Bir biểu diễn đàn đá.

Theo chân anh Điểu Phương, một người dân mê sưu tầm đàn đá và là chủ nhân nhiều bộ đàn đá ở bon Bu Bir đến suối Đăk Kar, nơi đồng bào M’nông đã tìm thấy hàng chục bộ đàn đá cổ xưa, từ xa chúng tôi đã nghe tiếng ầm ào của dòng nước lẫn trong tiếng xào xạc của những dãy tre lồ ô. Anh Điểu Phương cho biết, suối Đăk Kar là nguồn sống của bon làng, đi làm về là mọi người lại dừng chân bên suối nghỉ mát, tắm gội, con suối này chưa bao giờ cạn nước, người dân trong buôn vẫn lấy nước suối về dùng. Dòng suối này là nơi anh Điểu Phương tìm được bộ đàn đá cổ xưa rồi bén duyên với đàn đá như một cái duyên định mệnh.

Theo anh Điểu Phương chia sẻ, thuở nhỏ anh nghe người già trong bon đánh đàn, kể sự tích đàn đá bên dòng suối Đăk Kar rất nhiều lần. Năm 2001, trong một chuyến đi chơi cùng bạn ở suối Đăk Kar, anh vô tình dẫm phải thanh đá có hình dáng rất đẹp, gõ kêu, anh mang về hỏi các nghệ nhân lớn tuổi và được xác định là đàn đá. Tiếp tục tìm kiếm, anh đã có bộ đàn đá hoàn chỉnh đầu tiên. Mê đàn đá nên Điểu Phương thường xuyên ra suối tìm đá kêu, được viên nào anh vui mừng mang về mời nghệ nhân thẩm định viên đó và sắp xếp đúng trình tự một dàn hoàn chỉnh. Đến nay, anh đã sở hữu ngót chục bộ đàn đá.

Huyền thoại về đàn đá

Còn những người già trong bon kể, hơn nửa thế kỷ trước, trong một lần đi rẫy, đào đất, dựng lều gần khu vực suối Đăk Kar, các cụ đã phát hiện 3 thanh đá kêu. Gõ thử nghe hay, họ mang về đêm đêm tấu cùng chiêng đồng phục vụ bà con. Nhưng chiến tranh loạn lạc, bộ đá kêu bị thất lạc. Năm 1985, khi giăng lưới bắt cá ở suối Đăk Kar, ông Điểu Bang vô tình phát hiện đá kêu. Ông xuống suối mò thêm được 2 thanh khác. Xếp 3 thanh thành một bộ, ông gõ cho mọi người cùng nghe những khi nghỉ trưa ở rẫy.

Nhà trưng bày đàn đá Đăk Nông. Nhà trưng bày đàn đá Đăk Nông.

Đúng thời gian này, trong bon xảy ra dịch bệnh làm chết nhiều người, nghĩ rằng, do không cúng thần linh khi lấy đá nên trời phạt, ông Điểu Bang mang đá trả về chỗ cũ. Sau này, cán bộ ngành Văn hóa nài nỉ ông mới chỉ chỗ để vớt chiêng đá lên.

“Tổ tiên người M’nông đã sử dụng bộ chiêng đá 3 thanh từ nhiều đời trước, khi diễu tấu mỗi người một thanh, có thể diễu tấu cùng dàn chiêng đồng cổ 3 chiếc hoặc trình diễn độc lập. Khi đánh lên, âm thanh vang rộn như hồn người Tây Nguyên gửi vào đá”, ông Điểu Bang chia sẻ.

Năm 1993, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đăk Nông phối hợp Viện Văn hóa Dân gian, Bảo tàng Lịch sử lập Hội đồng Nghiên cứu thẩm định bộ đàn đá Đăk Kar mà năm 1985 ông Điểu Bang tìm thấy. Hội đồng xác định 3 thanh đá đều có thang âm của âm nhạc thời cổ đại, có niên đại trước Công nguyên. Hiện, bộ đàn này được lưu giữ tại Bảo tàng Đăk Nông.

Hàng chục năm nay, thanh niên trong bon Bu Bir và các bon lân cận vẫn lặn lội xuống dòng suối tìm hàng chục bộ đàn đá. Sau gần 10 năm tìm kiếm, anh Điểu Chôi cũng có được 3 bộ đàn đá, trong đó có một bộ hoàn chỉnh với 6 thanh đá. Những năm gần đây, huyện Đăk R’lấp cũng đã tổ chức nhiều lớp dạy đánh đàn đá, cồng chiêng... cho thanh niên của các bon làng trong huyện để giữ gìn nét văn hoá truyền thống của dân tộc.

Thiếu nữ Tây Nguyên đánh đàn đá. Ảnh TL Thiếu nữ Tây Nguyên đánh đàn đá. Ảnh TL

Ở Đăk Nông hiện nay, bon Bu Bir được xem là bon giàu có về văn hóa truyền thống, lưu giữ nhiều bộ đàn đá nhất. Mỗi khi địa phương tổ chức sự kiện quan trọng đều không thể thiếu tiết mục hòa tấu đàn đá của nghệ nhân Bu Bir. Bon đã thành lập một đội văn nghệ dân gian thu hút đông đảo thanh thiếu niên. Nhờ đó, những bài chiêng cổ, lời hát ru, nhịp đàn đá, điệu múa xoang… vang khắp bon.

Mới đây, UBND tỉnh Đăk Nông vừa tổ chức Lễ khánh thành nhà trưng bày đàn đá tại bon Đăk R’Moan, xã Đăk R’Moan, thị xã Gia Nghĩa. Nhà trưng bày đàn đá có 57 loại nhạc cụ của các dân tộc trên thế giới, các loại đàn đá của người đồng bào M’nông. Các loại nhạc cụ này được làm từ một số loại đá và xương động vật.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.