Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Hệ lụy đằng sau “nghề hốt bạc” ở Mường Tè

Sỹ Hào - 11:26, 23/03/2021

Một tỉnh có vài chục dự án thủy điện đã là quá, nhưng ở huyện Mường Tè (Lai Châu), hiện có tới 34 dự án thuộc diện nhỏ nhỏ, vừa vừa đã được cấp chứng nhận đầu tư. Làm thủy điện được xem là “nghề hốt bạc” ở huyện nghèo 30a này; nhưng đằng sau đó là vô vàn hệ lụy.

Dòng suối Nậm Sì Lường ở Mường Tè đang bị băm nát vì thủy điện (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)
Dòng suối Nậm Sì Lường ở Mường Tè đang bị băm nát vì thủy điện (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)

Tình cờ cùng đi làm… thủy điện!

Ngày cuối cùng của tháng 2/2021, chuyến xe khách 24 chỗ ngồi đưa chúng tôi từ TP. Lai Châu vào huyện Mường Tè. Chỉ có 5 hành khách, nhưng xe cũng kín chỗ vì chở đầy hàng hóa.

Không thể ngủ vì người cứ lắc lư theo chuyến xe chạy gấp trên cung đường ngoằn nghèo, tôi thoáng nghe những hành khách trên xe nói chuyện. Họ chào hỏi nhau làm quen, chứng tỏ chỉ mới gặp nhau trên chuyến xe này.

“Anh người Nam Định à? Anh lên Mường Tè làm gì thế?”, giọng của một người trẻ ngồi hàng ghế trước tôi vang lên rõ to.

Xã Pa Vệ Sử có đường biên giới dài khoảng 31,56 km với Trung Quốc, là một trong những điểm nóng về an ninh trật tự của huyện Mường Tè. Trên tuyến đường biên của xã có lối mở, lối mòn nên thường xuyên xảy ra hoạt động mua bán người, buôn bán, sử dụng các chất ma túy;... Còn tại các thôn nội địa của xã hiện đang có hàng trăm công nhân của các công trình thủy điện tạm trú khiến cho việc quản lý nhân, hộ khẩu rất khó khăn.

“Không, anh người Thái Bình. Anh cùng đứa em lên đây làm công nhân của dự án thủy điện”, tiếng người đàn ông trung niên ngồi dãy ghế kế bên đáp khẽ, như thể không muốn người khác biết, dù trên xe chỉ có 5 người.

Người trẻ tuổi ngồi hàng ghế trên cười lớn, rồi hỏi dồn dập: “Em ở Lai Châu, cũng vào Mường Tè làm công nhân thủy điện. Thế anh lên đây lần nào chưa? Lát có ai đón không?”.

Có vẻ người đàn ông trung niên không muốn kéo dài câu chuyện. Nhưng trước sự nhiệt tình của người trẻ tuổi nên đành trả lời lấy lệ: “Anh lên lần đầu. Lát nữa có ông chủ đón”.

Nói xong anh ta nhắm nghiền đôi mắt. Xe yên ắng trở lại, chỉ còn tiếng gió rít qua khe cửa kính chưa đóng chặt.

Xe đến ngã ba trung tâm xã Bum Nưa (huyện Mường Tè) thì dừng lại để 3 hành khách “đi làm thủy điện” xuống. Dù có nói chuyện với nhau trên xe, nhưng khi xuống, cả 3 người lẳng lặng tách thành hai nhóm.

Tôi ngoái nhìn theo họ qua cửa kính xe ô tô. Một chiếc xe bán tải màu trắng lấm lem bùn đất đã đón 2 người đàn ông quê Thái Bình, rồi chạy ngược theo tuyến đường liên xã Bum Nưa – xã Pa Vệ Sử. Còn người trẻ tuổi lên một chiếc xe máy chờ sẵn, cũng chạy lên hướng xã Pa Vệ Sử.

Một huyện “cõng” 34 dự án!

Gần 5 tiếng đồng hồ để di chuyển quãng đường chỉ hơn 120 cây số từ TP. Lai Châu vào thị trấn Mường Tè khiến chúng tôi mệt lả. Nhưng tâm trí vẫn cứ vảng vất chuyến xe có 5 hành khách, thì có 3 người xa lạ, từ những địa phương khác nhau, tình cờ gặp nhau, cùng lên Mường Tè làm công nhân thủy điện. 

Đường từ TP. Lai Châu vào huyện Mường Tè
Đường từ TP. Lai Châu vào huyện Mường Tè

Ngay ngày hôm sau, chúng tôi nhờ một cán bộ của huyện Mường Tè dẫn trở lại xã Bum Nưa, đi ngược lên xã Pa Vệ Sử để "mục sở thị" một số dự án thủy điện trên dòng suối Nậm Sì Lường. Sở dĩ chọn suối Nậm Sì Lường để "thị sát" là bởi, tại con suối này, năm 2002, một công trình thủy điện "siêu nhỏ" của huyện Mường Tè, nhưng có kinh phí đầu tư thuộc vào hàng đắt nhất thế giới đã được xây dựng. 

Đó là Nhà máy thủy điện Nậm Sì Lường 1; công trình có tổng mức đầu tư hơn 38 tỷ đồng (tại thời điểm năm 2002) nhưng công suất thiết kế chỉ có... 0,5MW!. Đầu tư với kinh phí "khủng" nhưng Nhà máy thủy điện Nậm Sì Lường 1 hoạt động ì ạch. Sau một thời gian dài "đắp chiếu", thời gian gần đây, nhà máy thủy điện này mới được nâng cấp, hoạt động trở lại.

Từ ngã ba trung tâm xã Bum Nưa, chúng tôi ngược tuyến đường liên xã hướng lên Pa Vệ Sử. Chỉ trên cung đường khoảng 7 cây số (từ ngã ba trung tâm xã Bum Nưa lên đến bản Nậm Củm), chúng tôi ghi nhận được 4 dự án thủy điện nhỏ đã và đang triển khai; dòng suối Nậm Sì Lường lô nhô đá.

Một công trình thủy điện nhỏ đang gần được hoàn thiện, cách bản Nậm Củm không xa về phía hạ lưu suối Nậm Sì Lường (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)
Một công trình thủy điện nhỏ đang gần được hoàn thiện, cách bản Nậm Củm không xa về phía hạ lưu suối Nậm Sì Lường (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)

Theo lời vị cán bộ huyện Mường Tè mà chúng tôi nhờ dẫn đường, dòng suối Nậm Sì Lường hiện đang "cõng" quá nhiều dự án thủy điện. Trên tuyến đường liên xã này lên đến xã Pa Vệ Sử khoảng hơn hai chục cây số; dọc hai bên dòng suối có hàng chục dự án thủy điện được cấp phép đầu tư. 

"Do làm thủy điện nên tuyến đường liên xã bị xe tải lớn cày nát. Bây giờ đang là mùa khô còn dễ đi, chứ vào mùa mưa việc tham gia giao thông lên xã Pa Vệ Sử rất khó khăn", vị cán bộ huyện Mường Tè tâm sự.

Cũng theo lời cán bộ này, thực ra thì huyện cũng chẳng muốn phát triển thủy điện "siêu nhỏ" như thế này đâu. Nhưng tỉnh chấp thuận đầu tư thì đành chịu. Thu ngân sách cho huyện từ thủy điện cũng chẳng đáng là bao, vì có nộp về huyện được bao nhiêu đâu mà gọi là huyện được nhờ.

Tuyến đường liên xã Bum Nưa - Pa Vệ Sử hằng ngày "cõng" hàng chục chuyến xe trọng tải lớn để phục vụ các dự án thủy điện nhỏ trên dòng suối Nậm Sì Lường
Tuyến đường liên xã Bum Nưa - Pa Vệ Sử hằng ngày "cõng" hàng chục chuyến xe trọng tải lớn để phục vụ các dự án thủy điện nhỏ trên dòng suối Nậm Sì Lường

Sự ấm ức của vị cán bộ huyện Mường Tè là có cơ sở. Bởi trong Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Mường Tè lần thứ XX, nhiệm kỳ 2020 – 2025 có ghi rất rõ: Toàn huyện hiện có 34 dự án thủy điện vừa và nhỏ được cấp chứng nhận đầu tư. (Nghệ An là một trong những tỉnh được xem là có nhiều dự án thủy điện nhỏ nhất cả nước thì toàn tỉnh này cũng chỉ có 32 dự án - Pv). 

Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XX cũng khẳng định: Công nghiệp của huyện phát triển theo hướng phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương, tập trung phát triển thủy điện. Theo đó, giai đoạn 2016 - 2020, sản lượng điện từ các nhà máy thủy điện trên địa bàn huyện đạt 60.000.000 Kw/h; nếu quy ra giá trị tiền thì vô cùng lớn.

Ấy nhưng, thu ngân sách trên địa bàn huyện Mường Tè bình quân chỉ đạt 47,8 tỷ đồng/năm, bao gồm tất cả các loại thuế, phí. Và, dù vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XIX nhưng hết năm 2020, thu nhập bình quân của Mường Tè cũng chỉ đạt 23,85 triệu đồng/người/năm; bình quân lương thực đạt 400kg/người/năm.

Nhiều hệ lụy

Theo chia sẻ của vị cán bộ UBND huyện Mường Tè, việc phát triển "nóng" các dự án thủy điện "siêu nhỏ" ở Mường Tè dẫn tới rất nhiều hệ lụy. Về môi trường tự nhiên thì cần phải có đánh giá của cơ quan chức năng, nhưng rõ nhất là về mặt xã hội.

"Để xây dựng nhà máy thủy điện, nhiều diện tích rừng phải nhường chỗ; đường sá nhà nước đầu tư bị cày nát. Đội ngũ lao động khắp nơi tập trung về địa phương, làm xáo trộn cuộc sống vốn khép kín, bình yên của người dân. Đó là chưa kể những tệ nạn phát sinh kèm theo...", vị cán bộ này chia sẻ.

Bản Nậm Củm, thuộc xã Bum Nưa, nơi sinh sống của 39 hộ đồng bào dân tộc Mảng sẽ ra sao nếu xảy ra lũ ống, lũ quét trên dòng suối Nậm Sì Lường?
Bản Nậm Củm, thuộc xã Bum Nưa, nơi sinh sống của 39 hộ đồng bào dân tộc Mảng sẽ ra sao nếu xảy ra lũ ống, lũ quét trên dòng suối Nậm Sì Lường?

Hệ lụy mà vị cán bộ huyện chia sẻ thực ra mới chỉ là bề nổi. Việc cấp phép quá nhiều dự án thủy điện "siêu nhỏ" rất dễ dẫn tới những thảm họa thiên tai đặc biệt nguy hiểm, trong đó có lũ ống, lũ quét, sạt lở đất,...

Để giải tỏa công suất các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ ở Mường Tè lên lưới điện quốc gia, Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia đã đầu tư Trạm biến áp 220 kV Mường Tè, với tổng mức đầu tư 436,68 tỷ đồng. Trạm biến áp đã được đóng điện vào ngày 26/2/2021.

Cũng cần nhớ rằng, Mường Tè là địa bàn nằm trên những đới đứt gãy về mặt địa chất của khu vực Tây Bắc. Đây cũng là địa phương thường xuyên gánh chịu các trận động đất, mặc dù mức độ không lớn những cũng là lời cảnh báo.

Gần đây nhất, vào hồi 4 giờ 17 phút 25 giây ngày 13/1/2021, một trận động đất có độ lớn 3,6 độ richter đã xảy ra tại khu vực huyện Mường Tè. Trận động đất có độ sâu chấn tiêu khoảng 8,1 km, dù không gây thiệt hại nhưng cũng làm người dân địa phương hoang mang.

Trước đó, trong năm 2020, khu vực Mường Tè cũng đã liên tục xảy ra các trận động đất. Trong đó, trận động đất vào hồi 13h12 ngày 16/6/2020 có độ lớn 4,9 độ richter. Trận động đất có độ sâu chấn tiêu khoảng 12,6 km; cấp độ rủi ro thiên tai cấp 4 quanh khu vực tâm chấn và cấp 3 tại khu vực lân cận. Trận động đất đã làm bốn học sinh bị thương.

Đây rõ ràng là vấn đề cần được tỉnh Lai Châu, huyện Mường Tè đặc biệt lưu ý khi chấp thuận chủ trương đầu tư cho các dự án thủy điện; không thể vì "phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương" mà cấp phép ồ ạt cho các dự án thủy điện nhỏ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.