Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Hệ lụy đằng sau “nghề hốt bạc” ở Mường Tè

Sỹ Hào - 11:26, 23/03/2021

Một tỉnh có vài chục dự án thủy điện đã là quá, nhưng ở huyện Mường Tè (Lai Châu), hiện có tới 34 dự án thuộc diện nhỏ nhỏ, vừa vừa đã được cấp chứng nhận đầu tư. Làm thủy điện được xem là “nghề hốt bạc” ở huyện nghèo 30a này; nhưng đằng sau đó là vô vàn hệ lụy.

Dòng suối Nậm Sì Lường ở Mường Tè đang bị băm nát vì thủy điện (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)
Dòng suối Nậm Sì Lường ở Mường Tè đang bị băm nát vì thủy điện (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)

Tình cờ cùng đi làm… thủy điện!

Ngày cuối cùng của tháng 2/2021, chuyến xe khách 24 chỗ ngồi đưa chúng tôi từ TP. Lai Châu vào huyện Mường Tè. Chỉ có 5 hành khách, nhưng xe cũng kín chỗ vì chở đầy hàng hóa.

Không thể ngủ vì người cứ lắc lư theo chuyến xe chạy gấp trên cung đường ngoằn nghèo, tôi thoáng nghe những hành khách trên xe nói chuyện. Họ chào hỏi nhau làm quen, chứng tỏ chỉ mới gặp nhau trên chuyến xe này.

“Anh người Nam Định à? Anh lên Mường Tè làm gì thế?”, giọng của một người trẻ ngồi hàng ghế trước tôi vang lên rõ to.

Xã Pa Vệ Sử có đường biên giới dài khoảng 31,56 km với Trung Quốc, là một trong những điểm nóng về an ninh trật tự của huyện Mường Tè. Trên tuyến đường biên của xã có lối mở, lối mòn nên thường xuyên xảy ra hoạt động mua bán người, buôn bán, sử dụng các chất ma túy;... Còn tại các thôn nội địa của xã hiện đang có hàng trăm công nhân của các công trình thủy điện tạm trú khiến cho việc quản lý nhân, hộ khẩu rất khó khăn.

“Không, anh người Thái Bình. Anh cùng đứa em lên đây làm công nhân của dự án thủy điện”, tiếng người đàn ông trung niên ngồi dãy ghế kế bên đáp khẽ, như thể không muốn người khác biết, dù trên xe chỉ có 5 người.

Người trẻ tuổi ngồi hàng ghế trên cười lớn, rồi hỏi dồn dập: “Em ở Lai Châu, cũng vào Mường Tè làm công nhân thủy điện. Thế anh lên đây lần nào chưa? Lát có ai đón không?”.

Có vẻ người đàn ông trung niên không muốn kéo dài câu chuyện. Nhưng trước sự nhiệt tình của người trẻ tuổi nên đành trả lời lấy lệ: “Anh lên lần đầu. Lát nữa có ông chủ đón”.

Nói xong anh ta nhắm nghiền đôi mắt. Xe yên ắng trở lại, chỉ còn tiếng gió rít qua khe cửa kính chưa đóng chặt.

Xe đến ngã ba trung tâm xã Bum Nưa (huyện Mường Tè) thì dừng lại để 3 hành khách “đi làm thủy điện” xuống. Dù có nói chuyện với nhau trên xe, nhưng khi xuống, cả 3 người lẳng lặng tách thành hai nhóm.

Tôi ngoái nhìn theo họ qua cửa kính xe ô tô. Một chiếc xe bán tải màu trắng lấm lem bùn đất đã đón 2 người đàn ông quê Thái Bình, rồi chạy ngược theo tuyến đường liên xã Bum Nưa – xã Pa Vệ Sử. Còn người trẻ tuổi lên một chiếc xe máy chờ sẵn, cũng chạy lên hướng xã Pa Vệ Sử.

Một huyện “cõng” 34 dự án!

Gần 5 tiếng đồng hồ để di chuyển quãng đường chỉ hơn 120 cây số từ TP. Lai Châu vào thị trấn Mường Tè khiến chúng tôi mệt lả. Nhưng tâm trí vẫn cứ vảng vất chuyến xe có 5 hành khách, thì có 3 người xa lạ, từ những địa phương khác nhau, tình cờ gặp nhau, cùng lên Mường Tè làm công nhân thủy điện. 

Đường từ TP. Lai Châu vào huyện Mường Tè
Đường từ TP. Lai Châu vào huyện Mường Tè

Ngay ngày hôm sau, chúng tôi nhờ một cán bộ của huyện Mường Tè dẫn trở lại xã Bum Nưa, đi ngược lên xã Pa Vệ Sử để "mục sở thị" một số dự án thủy điện trên dòng suối Nậm Sì Lường. Sở dĩ chọn suối Nậm Sì Lường để "thị sát" là bởi, tại con suối này, năm 2002, một công trình thủy điện "siêu nhỏ" của huyện Mường Tè, nhưng có kinh phí đầu tư thuộc vào hàng đắt nhất thế giới đã được xây dựng. 

Đó là Nhà máy thủy điện Nậm Sì Lường 1; công trình có tổng mức đầu tư hơn 38 tỷ đồng (tại thời điểm năm 2002) nhưng công suất thiết kế chỉ có... 0,5MW!. Đầu tư với kinh phí "khủng" nhưng Nhà máy thủy điện Nậm Sì Lường 1 hoạt động ì ạch. Sau một thời gian dài "đắp chiếu", thời gian gần đây, nhà máy thủy điện này mới được nâng cấp, hoạt động trở lại.

Từ ngã ba trung tâm xã Bum Nưa, chúng tôi ngược tuyến đường liên xã hướng lên Pa Vệ Sử. Chỉ trên cung đường khoảng 7 cây số (từ ngã ba trung tâm xã Bum Nưa lên đến bản Nậm Củm), chúng tôi ghi nhận được 4 dự án thủy điện nhỏ đã và đang triển khai; dòng suối Nậm Sì Lường lô nhô đá.

Một công trình thủy điện nhỏ đang gần được hoàn thiện, cách bản Nậm Củm không xa về phía hạ lưu suối Nậm Sì Lường (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)
Một công trình thủy điện nhỏ đang gần được hoàn thiện, cách bản Nậm Củm không xa về phía hạ lưu suối Nậm Sì Lường (Ảnh chụp ngày 1/3/2021)

Theo lời vị cán bộ huyện Mường Tè mà chúng tôi nhờ dẫn đường, dòng suối Nậm Sì Lường hiện đang "cõng" quá nhiều dự án thủy điện. Trên tuyến đường liên xã này lên đến xã Pa Vệ Sử khoảng hơn hai chục cây số; dọc hai bên dòng suối có hàng chục dự án thủy điện được cấp phép đầu tư. 

"Do làm thủy điện nên tuyến đường liên xã bị xe tải lớn cày nát. Bây giờ đang là mùa khô còn dễ đi, chứ vào mùa mưa việc tham gia giao thông lên xã Pa Vệ Sử rất khó khăn", vị cán bộ huyện Mường Tè tâm sự.

Cũng theo lời cán bộ này, thực ra thì huyện cũng chẳng muốn phát triển thủy điện "siêu nhỏ" như thế này đâu. Nhưng tỉnh chấp thuận đầu tư thì đành chịu. Thu ngân sách cho huyện từ thủy điện cũng chẳng đáng là bao, vì có nộp về huyện được bao nhiêu đâu mà gọi là huyện được nhờ.

Tuyến đường liên xã Bum Nưa - Pa Vệ Sử hằng ngày "cõng" hàng chục chuyến xe trọng tải lớn để phục vụ các dự án thủy điện nhỏ trên dòng suối Nậm Sì Lường
Tuyến đường liên xã Bum Nưa - Pa Vệ Sử hằng ngày "cõng" hàng chục chuyến xe trọng tải lớn để phục vụ các dự án thủy điện nhỏ trên dòng suối Nậm Sì Lường

Sự ấm ức của vị cán bộ huyện Mường Tè là có cơ sở. Bởi trong Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Mường Tè lần thứ XX, nhiệm kỳ 2020 – 2025 có ghi rất rõ: Toàn huyện hiện có 34 dự án thủy điện vừa và nhỏ được cấp chứng nhận đầu tư. (Nghệ An là một trong những tỉnh được xem là có nhiều dự án thủy điện nhỏ nhất cả nước thì toàn tỉnh này cũng chỉ có 32 dự án - Pv). 

Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XX cũng khẳng định: Công nghiệp của huyện phát triển theo hướng phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương, tập trung phát triển thủy điện. Theo đó, giai đoạn 2016 - 2020, sản lượng điện từ các nhà máy thủy điện trên địa bàn huyện đạt 60.000.000 Kw/h; nếu quy ra giá trị tiền thì vô cùng lớn.

Ấy nhưng, thu ngân sách trên địa bàn huyện Mường Tè bình quân chỉ đạt 47,8 tỷ đồng/năm, bao gồm tất cả các loại thuế, phí. Và, dù vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XIX nhưng hết năm 2020, thu nhập bình quân của Mường Tè cũng chỉ đạt 23,85 triệu đồng/người/năm; bình quân lương thực đạt 400kg/người/năm.

Nhiều hệ lụy

Theo chia sẻ của vị cán bộ UBND huyện Mường Tè, việc phát triển "nóng" các dự án thủy điện "siêu nhỏ" ở Mường Tè dẫn tới rất nhiều hệ lụy. Về môi trường tự nhiên thì cần phải có đánh giá của cơ quan chức năng, nhưng rõ nhất là về mặt xã hội.

"Để xây dựng nhà máy thủy điện, nhiều diện tích rừng phải nhường chỗ; đường sá nhà nước đầu tư bị cày nát. Đội ngũ lao động khắp nơi tập trung về địa phương, làm xáo trộn cuộc sống vốn khép kín, bình yên của người dân. Đó là chưa kể những tệ nạn phát sinh kèm theo...", vị cán bộ này chia sẻ.

Bản Nậm Củm, thuộc xã Bum Nưa, nơi sinh sống của 39 hộ đồng bào dân tộc Mảng sẽ ra sao nếu xảy ra lũ ống, lũ quét trên dòng suối Nậm Sì Lường?
Bản Nậm Củm, thuộc xã Bum Nưa, nơi sinh sống của 39 hộ đồng bào dân tộc Mảng sẽ ra sao nếu xảy ra lũ ống, lũ quét trên dòng suối Nậm Sì Lường?

Hệ lụy mà vị cán bộ huyện chia sẻ thực ra mới chỉ là bề nổi. Việc cấp phép quá nhiều dự án thủy điện "siêu nhỏ" rất dễ dẫn tới những thảm họa thiên tai đặc biệt nguy hiểm, trong đó có lũ ống, lũ quét, sạt lở đất,...

Để giải tỏa công suất các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ ở Mường Tè lên lưới điện quốc gia, Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia đã đầu tư Trạm biến áp 220 kV Mường Tè, với tổng mức đầu tư 436,68 tỷ đồng. Trạm biến áp đã được đóng điện vào ngày 26/2/2021.

Cũng cần nhớ rằng, Mường Tè là địa bàn nằm trên những đới đứt gãy về mặt địa chất của khu vực Tây Bắc. Đây cũng là địa phương thường xuyên gánh chịu các trận động đất, mặc dù mức độ không lớn những cũng là lời cảnh báo.

Gần đây nhất, vào hồi 4 giờ 17 phút 25 giây ngày 13/1/2021, một trận động đất có độ lớn 3,6 độ richter đã xảy ra tại khu vực huyện Mường Tè. Trận động đất có độ sâu chấn tiêu khoảng 8,1 km, dù không gây thiệt hại nhưng cũng làm người dân địa phương hoang mang.

Trước đó, trong năm 2020, khu vực Mường Tè cũng đã liên tục xảy ra các trận động đất. Trong đó, trận động đất vào hồi 13h12 ngày 16/6/2020 có độ lớn 4,9 độ richter. Trận động đất có độ sâu chấn tiêu khoảng 12,6 km; cấp độ rủi ro thiên tai cấp 4 quanh khu vực tâm chấn và cấp 3 tại khu vực lân cận. Trận động đất đã làm bốn học sinh bị thương.

Đây rõ ràng là vấn đề cần được tỉnh Lai Châu, huyện Mường Tè đặc biệt lưu ý khi chấp thuận chủ trương đầu tư cho các dự án thủy điện; không thể vì "phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương" mà cấp phép ồ ạt cho các dự án thủy điện nhỏ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 9 giờ trước
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 9 giờ trước
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 9 giờ trước
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 9 giờ trước
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 9 giờ trước
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 9 giờ trước
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 9 giờ trước
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 9 giờ trước
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 10 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 10 giờ trước
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.