Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dưới bóng nhà dài...

ĐỨC VIỆT - 09:28, 02/10/2019

Nơi miền sơn cước tỉnh Quảng Trị bây giờ chẳng còn nhiều những căn nhà dài truyền thống của người Pa Kô. Mỗi khi những căn nhà dài hiếm hoi còn lưu giữ được giữa đại ngàn ấy, tôi như lạc vào một miền cổ tích xa xôi…

Một trong những ngôi nhà dài hiếm hoi còn lại của người Pa Kô.
Một trong những ngôi nhà dài hiếm hoi còn lại của người Pa Kô.

Gặp những chủ nhân

Nhà dài truyền thống của người Pa Kô có từ lâu đời và phổ biến trong cộng đồng. Tuy vậy, trải qua sự tàn phá của chiến tranh, thăng trầm thời gian và cuộc sống đổi thay nên phần lớn những ngôi nhà dài đã bị phá hủy, mai một dần. 

Những căn nhà dài ở A Bung làm từ xa xưa nên vật liệu chủ yếu là các loại gỗ quý như: Lim, lát hoa, hương, cẩm lai... sàn nhà được làm bằng những tấm đan tre nứa, phần mái lợp bằng tranh. Căn nhà có kết cấu chia làm 2 phần rõ ràng: Gian khách đặt ở vị trí trung tâm ngôi nhà là nơi tiếp khách và tổ chức các nghi lễ hàng năm của gia chủ, đồng thời là nơi sinh hoạt chung của mọi thành viên trong nhà. Gian thứ 2 gọi là gian ốc dùng để ở, gồm nhiều buồng nhỏ xếp theo thứ tự cấp bậc, trong đó giáp gian khách là của vợ chồng chủ nhà, sau đó là của vợ chồng các thành viên con cháu trong dòng họ. Ngoài bếp lửa chính đặt ở gian khách, thì trong tất cả các gian ốc đều có một bếp lửa riêng để tiện cho sinh hoạt của mỗi hộ gia đình. 

Hòa bình lập lại, gia đình mẹ Hồ Thị Pên, 95 tuổi ở thôn Cu Tài 1, xã A Bung, huyện Đakrông thuê thợ dựng nhà dài sau khi đã tích trữ được lượng gỗ cần thiết. “Hồi ấy nhà mẹ thuộc hàng khá giả ở trong vùng lại đông con cháu nên phải làm nhà dài để ở cùng nhau. Sau gần 2 năm ròng rã thì ngôi nhà dài ưng cái bụng cũng hoàn thành”, mẹ Pên kể. 

Theo mẹ Pên, hồi mới dựng căn nhà chỉ có 5 gian, là nơi sinh sống của gia đình mẹ và 4 gia đình anh chị em ruột thịt bên chồng mẹ. “Sau này nhà cứ nối dài ra thêm, đến tận 8 gian nhà và dài hơn 50m như hiện nay. Những năm 2000 đây thôi, nhà luôn đông người, vui lắm vì toàn thể con, cháu, chắt cũng đều ở chung đây. Nhưng chục năm trở lại đây, cuộc sống thay đổi nhiều con cháu đã ra ngoài dựng nhà riêng để ở, dần dần nhà dài cũng trở nên cô quạnh hơn”, mẹ Pên nói giọng trầm buồn. 

Bây giờ trong căn nhà dài bề thế của mẹ Pên hầu hết chỉ còn những thế hệ lớn tuổi. Ngoài mẹ Pên thì hiện tại còn có người con dâu của mẹ là bà Hồ Thị Đẹp, hơn 80 tuổi; vợ chồng bà Hồ Thị Hóp, 79 tuổi, em gái mẹ Pên... Phần lớn thời gian của cuộc đời họ sống thầm lặng, ẩn mình trong căn nhà dài đã nhuốm màu thời gian và chứng kiến cuộc sống đổi thay qua khung cửa sổ. 

Nhà dài còn bao lâu?

Phó Chủ tịch UBND xã A Bung Hồ Văn Hiền tỏ ra trăn trở khi chúng tôi đề cập đến chuyện cần thiết phải bảo tồn những căn nhà dài hiếm hoi còn lại ở địa phương. Ông Hiền cho hay, hiện ở A Bung ngoài căn nhà dài của mẹ Pên ở bản Cu Tài 1 thì còn có căn nhà dài còn giữ được tương đối nguyên vẹn của ông Côn Liễu ở bản Ty Nê. 

Hồi xưa nhà dài truyền thống của người Pa Kô ở xã A Bung rất nhiều. Nhà giàu thì làm nhà dài bề thế, khang trang bằng gỗ quý, khá thì cũng có căn nhà dài kiên cố. Tất cả những căn nhà dài này đều là nơi sinh sống của các đại gia đình nhiều thế hệ, có những căn cả dòng họ ở cùng với nhau. Tuy vậy, theo xu hướng hiện đại, những căn nhà dài dần biến mất để thay bằng những căn nhà sàn nhỏ hoặc nhà xây. 

“Quả thật để giữ gìn được những căn nhà dài quý giá này là điều không phải đơn giản, đặc biệt là về kinh phí và chính sách. Chúng tôi cũng lo lắng những căn nhà dài hiếm hoi còn lại ở địa phương không biết sẽ tồn tại được bao lâu nữa”, ông Hiền băn khoăn. 

Căn nhà dài nguyên vẹn của mẹ Pên với khối lượng gỗ quý dựng nên lên đến cả trăm khối nên nhiều năm qua có rất nhiều lái gỗ, dân săn nhà cổ tìm đến gạ mua bán, đổi chác. Mẹ Pên cho hay, không biết đã bao nhiêu lần có người hỏi mua nhà với giá cao, rồi gạ đổi bằng căn nhà xây lớn bằng bê tông nhưng mẹ một mực từ chối. 

“Hầu hết thế hệ của mẹ sống trong căn nhà này hiện đã lớn tuổi, gần đất xa trời. Mẹ ước nguyện ngôi nhà này sẽ được bảo tồn mãi, để cháu con luôn nhớ về mái ấm truyền thống của tổ tiên”, mẹ Pên thở dài. 

Cùng chung tâm trạng, ông Côn Liễu với mái tóc đã bạc trắng cũng trầm ngâm nhìn ngắm căn nhà suốt đời mình gìn giữ mà thấy lòng đầy ngổn ngang. “Căn nhà với tôi hết sức quý giá, bởi nó chứa đựng linh hồn của quá khứ, của biết bao thế hệ đã đồng cam cộng khổ vượt qua khó khăn, dựng xây cuộc sống như bây giờ. Nhưng tôi không chắc đến khi khuất núi, nhà dài sẽ về đâu...”, giọng buồn buồn, ông Côn Liễu chia sẻ. 

Hai căn nhà dài truyền thống của mẹ Hồ Thị Pên và ông Côn Liễu vẫn hiện diện ở xã A Bung như minh chứng cho sự nỗ lực gìn giữ của các gia đình tâm huyết. Nhưng liệu những nếp nhà xưa cũ quý giá này sẽ tồn tại đến bao giờ giữa cuộc sống đổi thay chóng mặt và những hấp lực, cám dỗ của đồng tiền. Nhất là, khi những chủ nhân cận kề trăm năm tuổi luôn đau đáu với số phận, tương lai của nhà dài có lẽ sẽ lần lượt “về bên kia núi”….

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.