Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dưới bóng nhà dài...

ĐỨC VIỆT - 09:28, 02/10/2019

Nơi miền sơn cước tỉnh Quảng Trị bây giờ chẳng còn nhiều những căn nhà dài truyền thống của người Pa Kô. Mỗi khi những căn nhà dài hiếm hoi còn lưu giữ được giữa đại ngàn ấy, tôi như lạc vào một miền cổ tích xa xôi…

Một trong những ngôi nhà dài hiếm hoi còn lại của người Pa Kô.
Một trong những ngôi nhà dài hiếm hoi còn lại của người Pa Kô.

Gặp những chủ nhân

Nhà dài truyền thống của người Pa Kô có từ lâu đời và phổ biến trong cộng đồng. Tuy vậy, trải qua sự tàn phá của chiến tranh, thăng trầm thời gian và cuộc sống đổi thay nên phần lớn những ngôi nhà dài đã bị phá hủy, mai một dần. 

Những căn nhà dài ở A Bung làm từ xa xưa nên vật liệu chủ yếu là các loại gỗ quý như: Lim, lát hoa, hương, cẩm lai... sàn nhà được làm bằng những tấm đan tre nứa, phần mái lợp bằng tranh. Căn nhà có kết cấu chia làm 2 phần rõ ràng: Gian khách đặt ở vị trí trung tâm ngôi nhà là nơi tiếp khách và tổ chức các nghi lễ hàng năm của gia chủ, đồng thời là nơi sinh hoạt chung của mọi thành viên trong nhà. Gian thứ 2 gọi là gian ốc dùng để ở, gồm nhiều buồng nhỏ xếp theo thứ tự cấp bậc, trong đó giáp gian khách là của vợ chồng chủ nhà, sau đó là của vợ chồng các thành viên con cháu trong dòng họ. Ngoài bếp lửa chính đặt ở gian khách, thì trong tất cả các gian ốc đều có một bếp lửa riêng để tiện cho sinh hoạt của mỗi hộ gia đình. 

Hòa bình lập lại, gia đình mẹ Hồ Thị Pên, 95 tuổi ở thôn Cu Tài 1, xã A Bung, huyện Đakrông thuê thợ dựng nhà dài sau khi đã tích trữ được lượng gỗ cần thiết. “Hồi ấy nhà mẹ thuộc hàng khá giả ở trong vùng lại đông con cháu nên phải làm nhà dài để ở cùng nhau. Sau gần 2 năm ròng rã thì ngôi nhà dài ưng cái bụng cũng hoàn thành”, mẹ Pên kể. 

Theo mẹ Pên, hồi mới dựng căn nhà chỉ có 5 gian, là nơi sinh sống của gia đình mẹ và 4 gia đình anh chị em ruột thịt bên chồng mẹ. “Sau này nhà cứ nối dài ra thêm, đến tận 8 gian nhà và dài hơn 50m như hiện nay. Những năm 2000 đây thôi, nhà luôn đông người, vui lắm vì toàn thể con, cháu, chắt cũng đều ở chung đây. Nhưng chục năm trở lại đây, cuộc sống thay đổi nhiều con cháu đã ra ngoài dựng nhà riêng để ở, dần dần nhà dài cũng trở nên cô quạnh hơn”, mẹ Pên nói giọng trầm buồn. 

Bây giờ trong căn nhà dài bề thế của mẹ Pên hầu hết chỉ còn những thế hệ lớn tuổi. Ngoài mẹ Pên thì hiện tại còn có người con dâu của mẹ là bà Hồ Thị Đẹp, hơn 80 tuổi; vợ chồng bà Hồ Thị Hóp, 79 tuổi, em gái mẹ Pên... Phần lớn thời gian của cuộc đời họ sống thầm lặng, ẩn mình trong căn nhà dài đã nhuốm màu thời gian và chứng kiến cuộc sống đổi thay qua khung cửa sổ. 

Nhà dài còn bao lâu?

Phó Chủ tịch UBND xã A Bung Hồ Văn Hiền tỏ ra trăn trở khi chúng tôi đề cập đến chuyện cần thiết phải bảo tồn những căn nhà dài hiếm hoi còn lại ở địa phương. Ông Hiền cho hay, hiện ở A Bung ngoài căn nhà dài của mẹ Pên ở bản Cu Tài 1 thì còn có căn nhà dài còn giữ được tương đối nguyên vẹn của ông Côn Liễu ở bản Ty Nê. 

Hồi xưa nhà dài truyền thống của người Pa Kô ở xã A Bung rất nhiều. Nhà giàu thì làm nhà dài bề thế, khang trang bằng gỗ quý, khá thì cũng có căn nhà dài kiên cố. Tất cả những căn nhà dài này đều là nơi sinh sống của các đại gia đình nhiều thế hệ, có những căn cả dòng họ ở cùng với nhau. Tuy vậy, theo xu hướng hiện đại, những căn nhà dài dần biến mất để thay bằng những căn nhà sàn nhỏ hoặc nhà xây. 

“Quả thật để giữ gìn được những căn nhà dài quý giá này là điều không phải đơn giản, đặc biệt là về kinh phí và chính sách. Chúng tôi cũng lo lắng những căn nhà dài hiếm hoi còn lại ở địa phương không biết sẽ tồn tại được bao lâu nữa”, ông Hiền băn khoăn. 

Căn nhà dài nguyên vẹn của mẹ Pên với khối lượng gỗ quý dựng nên lên đến cả trăm khối nên nhiều năm qua có rất nhiều lái gỗ, dân săn nhà cổ tìm đến gạ mua bán, đổi chác. Mẹ Pên cho hay, không biết đã bao nhiêu lần có người hỏi mua nhà với giá cao, rồi gạ đổi bằng căn nhà xây lớn bằng bê tông nhưng mẹ một mực từ chối. 

“Hầu hết thế hệ của mẹ sống trong căn nhà này hiện đã lớn tuổi, gần đất xa trời. Mẹ ước nguyện ngôi nhà này sẽ được bảo tồn mãi, để cháu con luôn nhớ về mái ấm truyền thống của tổ tiên”, mẹ Pên thở dài. 

Cùng chung tâm trạng, ông Côn Liễu với mái tóc đã bạc trắng cũng trầm ngâm nhìn ngắm căn nhà suốt đời mình gìn giữ mà thấy lòng đầy ngổn ngang. “Căn nhà với tôi hết sức quý giá, bởi nó chứa đựng linh hồn của quá khứ, của biết bao thế hệ đã đồng cam cộng khổ vượt qua khó khăn, dựng xây cuộc sống như bây giờ. Nhưng tôi không chắc đến khi khuất núi, nhà dài sẽ về đâu...”, giọng buồn buồn, ông Côn Liễu chia sẻ. 

Hai căn nhà dài truyền thống của mẹ Hồ Thị Pên và ông Côn Liễu vẫn hiện diện ở xã A Bung như minh chứng cho sự nỗ lực gìn giữ của các gia đình tâm huyết. Nhưng liệu những nếp nhà xưa cũ quý giá này sẽ tồn tại đến bao giờ giữa cuộc sống đổi thay chóng mặt và những hấp lực, cám dỗ của đồng tiền. Nhất là, khi những chủ nhân cận kề trăm năm tuổi luôn đau đáu với số phận, tương lai của nhà dài có lẽ sẽ lần lượt “về bên kia núi”….

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

Đời người, có những ký ức không thể nào quên, như là động lực, là niềm tin, là tự hào, là hãnh diện mãi mãi. Khoảnh khắc gặp Bác, khi thì ở Phủ Chủ tịch, khi lại ở quê nhà… với một cụ bà đã vượt qua hơn một thế kỷ cuộc đời, là tất cả như thế. Cụ là Nguyễn Thị Thức, 106 tuổi, ở làng Hồng Lĩnh, xã Hậu Thành, Yên Thành (Nghệ An).
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 21:00, 17/05/2025
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 17:23, 17/05/2025
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 16:40, 17/05/2025
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 16:16, 17/05/2025
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 16:04, 17/05/2025
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 15:33, 17/05/2025
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 15:31, 17/05/2025
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 13:34, 17/05/2025
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 13:30, 17/05/2025
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 13:27, 17/05/2025
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.