Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Những ngôi nhà cổ trên đảo Lý Sơn

PV - 11:00, 15/05/2019

Hàng chục ngôi nhà cổ có tuổi đời 150-200 năm trên đảo Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) được giữ gìn qua các thế hệ, đến nay vẫn vững vàng trước sóng gió biển khơi.

Nhà cổ của ông Phạm Ngọc Tuyền, thôn Đông, xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn. Nhà cổ của ông Phạm Ngọc Tuyền, thôn Đông, xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn.

Ngôi nhà cổ của ông Dương Định, 75 tuổi, thôn Tây, xã An Hải, huyện đảo Lý Sơn, đến nay đã trải qua hơn 150 năm. Qua quá trình tu bổ, sửa chữa, ngôi nhà cổ vẫn được các thế hệ giữ gìn từng cửa gỗ, kèo, cột nhà kết chặt với nhau. Ông Định cho biết: “Các thế hệ của họ Dương đều có người từ ngôi nhà cổ này đi mưu sinh và bảo vệ chủ quyền biển đảo ở Hoàng Sa, Trường Sa”. Trong căn nhà này có một chiếc đĩa thượng cổ đường kính hơn 40cm đã lưu giữ hơn 500 năm qua. Đến nay, ông cũng không biết xuất phát của chiếc đĩa, chỉ biết từ đời này truyền qua đời khác, cất giữ nơi gian thờ chính.

Bố cục ngôi nhà cổ của ông Dương Định mang đậm nét truyền thống với kiểu 3 gian, 2 chái, hình chữ đinh, nhà chính và nhà phụ và có sân trước nhà. Gian nhà chính là nơi thờ tự được bài trí hết sức công phu, chạm trổ rồng, phượng, họa tiết và khắc câu liễn. Người xưa thường dùng từ “sơn son thếp vàng” để chỉ chất lượng, kỳ công của gian thờ chính, bên ngoài là cột kèo rường cổ được chạm khắc sinh động thường gọi “kèo rau muống” chạm hình đầu rồng hoặc phụng.

Theo ông Định, mặc dù người xưa chỉ dùng gỗ mít, nhưng tuyệt nhiên không bị mài mòn, mục rỗng, chất sơn rất tốt cho đến nhiều đời. Ngày xưa chủ yếu là người thợ mộc trên đảo Lý Sơn làm nhà cửa và làm bằng tay chứ không có máy móc, công cụ như bây giờ, kể cả từng mái ngói âm dương.

Các chuyên gia nhận định các nhà cổ trên đảo Lý Sơn đều có niên đại 150-200 năm, do không bị ảnh hưởng chiến tranh nhiều, nên hệ thống nhà cổ nơi đây còn giữ khá tốt.

Quá trình hình thành các nhà cổ cũng gắn với quá trình di cư sinh sống của những cư dân đầu tiên trên đảo. Đảo Lý Sơn bắt đầu có cư dân sinh sống chỉ từ thế kỷ XVI, các ghi chép trong Non nước Xứ Quảng của Phạm Trung Việt thì có 7 ngư dân ở làng An Vĩnh trong đất liền dùng thuyền ra đảo Lý Sơn lập nghiệp, sau đó, có 8 ngư dân ở làng An Hải cũng trong đất liền, thuộc cửa biển Sa Kỳ (huyện Bình Sơn và TP. Quảng Ngãi) ra lập nghiệp phía Đông của đảo. Từ đó, hình thành cư dân sinh sống và xây dựng nhà cửa, vươn khơi bám biển.

Tại gian nhà cổ của ông Phạm Ngọc Tuyền (thôn Đông, xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn) có niên đại hơn 200 năm, trải qua 13 đời, ông Tuyền là hậu duệ đời thứ 7 của Cai đội Hoàng Sa Phạm Hữu Nhật, ông lưu giữ nhiều bản tài liệu quý giá về Hoàng Sa, Trường Sa. Ông Tuyền cũng là người đam mê sưu tầm đồ cổ, với hơn 300 đồ cổ các loại có ché, ấm, đĩa,... thuộc văn hóa Sa Huỳnh cách đây 2.000 năm, văn hóa Chămpa thế kỷ XIV-XVII,…

Nhà cổ của ông Tuyền có kiểu 3 gian, 2 chái đặc trưng nhà cổ Việt, phía trước khoảng sân rộng, ông trồng cây cảnh và vườn trái cây sai quả quanh năm. Ông Tuyền chia sẻ: “Đời của tôi đã trông nom, giữ gìn từng nếp nhà, tôi cũng hy vọng con cháu sau này tiếp tục giữ gìn và tu bổ nhà cổ này trường tồn mãi”. Ngoài lễ tế xuân thu nhị kỳ vào ngày 20/2 và 20/8 âm lịch hằng năm thì các tộc họ còn tổ chức Lễ giỗ lục tộc tiền hiền vào 16/7. Các nghi lễ được thực hiện trang trọng trong nhà cổ vừa thực hiện song song tại đình làng.

Ông Lê Văn Ninh, Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, cho biết: “UBND huyện vừa mới khảo sát sơ bộ các nhà cổ trên địa bàn huyện đảo để có dự án tôn tạo, phục vụ du lịch cho 25 nhà cổ. Bên cạnh đó, quá trình thời gian, tôn tạo của gia chủ thì hiện nay nhiều nhà cổ đã không còn giữ được nữa. Do vậy, UBND huyện cũng khuyến khích, yêu cầu các gia chủ giữ lại những căn nhà cổ còn lại trên địa bàn, hướng tới phát triển du lịch địa phương, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống”.

NGUYỄN TRANG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Sau khi Báo Dân tộc và Phát triển có bài phản ánh “Người dân làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum cũ (nay là xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi) không đồng thuận với chủ trương phá bỏ nhà rông truyền thống để xây phòng học”, thì việc xây dựng phòng học đã được dừng lại và nhà rông được giữ nguyên. Những ngày này, đồng bào Xơ Đăng nơi đây đang chung tay, góp sức sửa chữa lại nhà rông truyền thống cho khang trang hơn, để phục vụ các lễ hội truyền thống của làng.
Tin nổi bật trang chủ
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Sau khi Báo Dân tộc và Phát triển có bài phản ánh “Người dân làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum cũ (nay là xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi) không đồng thuận với chủ trương phá bỏ nhà rông truyền thống để xây phòng học”, thì việc xây dựng phòng học đã được dừng lại và nhà rông được giữ nguyên. Những ngày này, đồng bào Xơ Đăng nơi đây đang chung tay, góp sức sửa chữa lại nhà rông truyền thống cho khang trang hơn, để phục vụ các lễ hội truyền thống của làng.
Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 21:21, 19/08/2025
Chiều 19/8, trên sân vận động Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển nữ Việt Nam đã xuất sắc đánh bại Thái Lan với tỷ số 3-1, qua đó khép lại hành trình tại Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á - AFF Cup 2025 với tấm Huy chương Đồng.
Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Kinh tế - Trọng Bảo - 19:01, 19/08/2025
Ngày 19/8, tỉnh Lào Cai đã tổ chức khởi công dự án san gạt mặt bằng và hạ tầng kỹ thuật khu Bản Qua, phục vụ xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Đây là 1 trong 6 công trình, dự án trọng điểm được tỉnh Lào Cai đồng loạt khởi công chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Tin tức - Duy Chí - 17:54, 19/08/2025
Sau nhiều lần kiến nghị và được sự chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ, ngày 19/8, UBND tỉnh Đồng Nai đã làm Lễ động thổ, khởi công xây dựng cầu Mã Đà nối liền Bình Phước cũ với Đồng Nai, hòa vào mạng lưới giao thông quốc gia, rút ngắn khoảng cách từ Tây Nguyên đến sân bay, cảng biển.
Hỗ trợ nghệ nhân tiêu biểu có hoàn cảnh khó khăn

Hỗ trợ nghệ nhân tiêu biểu có hoàn cảnh khó khăn

Xã hội - Lê Hường - 17:33, 19/08/2025
Chia sẻ khó khăn về vật chất và động viên tinh thần để các nghệ nhân tiếp tục phát huy trí tuệ, cống hiến cho công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa.
Gia Lai khởi công dự án nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát hơn 3.200 tỷ đồng

Gia Lai khởi công dự án nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát hơn 3.200 tỷ đồng

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 16:44, 19/08/2025
Dự án nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát là một trong những dự án giao thông trọng điểm của tỉnh Gia Lai, góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng.
Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Để thuận tiện cho việc đi lại và vận chuyển nông sản, từ nhiều năm trước, người dân thôn Kon Vi Vàng, xã Đắk Kôi, tỉnh Quảng Ngãi đã tự làm một cây cầu treo dài hơn 50m vượt sông Đăk Snghé. Sau nhiều năm sử dụng, cây cầu treo đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều tấm ván mặt cầu đã bị mục nát. Mặc dù biết là không an toàn, nhưng người dân vẫn qua lại hằng ngày, bất chấp những cảnh báo của chính quyền về an toàn.
Ứng dụng cập nhật lịch trình diễu binh dịp Quốc khánh 2/9

Ứng dụng cập nhật lịch trình diễu binh dịp Quốc khánh 2/9

Tin tức - PV - 16:29, 19/08/2025
TP. Hà Nội đã ra mắt nền tảng số “A80 - Tự hào Việt Nam” tại địa chỉ a80.hanoi.gov.vn nhằm phục vụ chuỗi sự kiện kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Quảng Ninh khởi công tuyến đường gần 1.000 tỷ đồng nối vùng cao với trung tâm tỉnh

Quảng Ninh khởi công tuyến đường gần 1.000 tỷ đồng nối vùng cao với trung tâm tỉnh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 16:18, 19/08/2025
Ngày 19/8, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực II phối hợp với UBND xã Ba Chẽ và UBND xã Kỳ Thượng tổ chức Lễ khởi công Dự án cải tạo, nâng cấp đường tỉnh 330 (đoạn từ xã Ba Chẽ đến đường tỉnh 342). Khởi công đúng dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, Dự án cải tạo đường tỉnh 330 được kỳ vọng sẽ thay đổi diện mạo hạ tầng vùng cao Quảng Ninh.
Công an TP. Hồ Chí Minh vinh danh 80 gương điển hình tiên tiến

Công an TP. Hồ Chí Minh vinh danh 80 gương điển hình tiên tiến

Thời sự - Minh Thu - 16:15, 19/08/2025
Ngày 19/8, Công an TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức các hoạt động Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025); 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005 - 19/8/2025), 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025).
Diễn biến mới nhất về xu thế thời tiết trên cả nước dịp lễ Quốc khánh 2/9

Diễn biến mới nhất về xu thế thời tiết trên cả nước dịp lễ Quốc khánh 2/9

Tin tức - Minh Nhật - 16:10, 19/08/2025
Cơ quan khí tượng thủy văn quốc gia dự báo từ ngày 1-5/9, khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, khả năng có mưa dông vào chiều tối và đêm; ngày phổ biến ít mưa, có nắng gián đoạn
Vận hành thông suốt, hiệu quả 34 Công an cấp tỉnh trong kỷ nguyên mới

Vận hành thông suốt, hiệu quả 34 Công an cấp tỉnh trong kỷ nguyên mới

Sự kiện - Bình luận - PV - 16:07, 19/08/2025
Thời gian qua, lực lượng Công An nhân dân (CAND) luôn tiên phong, đi đầu trong sắp xếp tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình Công an địa phương hai cấp, xây dựng tổ chức bộ máy CAND hướng về cơ sở, gần dân, sát dân để phục vụ nhân dân hiệu quả hơn.