Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cứu lấy Đồng Dương

Tiêu Dao - 12:39, 02/11/2024

Một thời huy hoàng và danh giá, nay Phật viện Đồng Dương đã chẳng còn lại gì ngoài một chân Tháp Sáng với cơ man gạch vỡ xung quanh và chằng chịt những cây chống để đấu chọi lại sự tàn phá của thời gian. Di tích quốc gia đặc biệt này đã được tỉnh Quảng Nam đề xuất phương án bảo tồn bằng Dự án tu bổ, gia cố, phục hồi và phát huy giá trị Tháp Sáng. Tuy nhiên vì nhiều lý do, đến nay kế hoạch trùng tu di tích vẫn chưa thể triển khai.

Di tích Tháp Sáng thuộc Phật viện Đồng Dương đã xuống cấp trầm trọng, phải chống đỡ bằng hệ thống cột thép.
Di tích Tháp Sáng thuộc Phật viện Đồng Dương đã xuống cấp trầm trọng, phải chống đỡ bằng hệ thống cột thép

Chạnh lòng Tháp Sáng

Trên một vùng đồng bằng lúa tốt phì nhiêu xã Bình Định Bắc (huyện Thăng Bình, Quảng Nam) lâu nay vẫn được biết đến là địa điểm của một Phật viện từng được đánh giá là lớn nhất Đông Nam Á. Phật viện Đồng Dương được hai nhà khoa học thuộc Viện Viễn Đông Bác cổ chuyên nghiên cứu văn hóa cổ Đông Dương là L.Finot phát hiện năm 1901 và H.Parmentier khai quật năm 1902. Theo các tư liệu nghiên cứu của Viện Viễn Đông Bác cổ, các chuyên gia người Pháp để lại và qua nhiều hội thảo khoa học của các chuyên gia, nhà nghiên cứu cho thấy, Phật viện Đồng Dương được xây dựng vào năm 875. Phật viện Đồng Dương vừa là kinh đô, vừa là một trung tâm Phật giáo nổi tiếng không chỉ của Vương quốc Chămpa cổ xưa, mà nó còn có sức lan tỏa và ảnh hưởng tới các khu vực xung quanh trong các quốc gia Đông Nam Á đương thời.

Những viên gạch còn lại ở Tháp Sáng
Những viên gạch còn lại ở Tháp Sáng

Theo công bố năm 1901 của nhà khảo cổ L.Finot người Pháp, đã phát hiện 229 cổ vật, đặc biệt có pho tượng Phật bằng đồng cao hơn một mét (108cm) mang phong cách tượng Phật Amaravati của Ấn Độ, được đánh giá vào loại đẹp nhất ở Đông Nam Á. Phật viện Đồng Dương là một khu di tích đặc biệt quan trọng trong lịch sử mỹ thuật, văn hóa và tôn giáo Chămpa, là khu di tích có quy mô và giá trị to lớn. Nhưng trải qua thời gian, biến động thăng trầm của lịch sử, sự tàn phá nặng nề của thiên nhiên, khu di tích Phật viện Đồng Dương ngày nay đã trở thành phế tích. Phần còn lại của phế tích là một cổng, được người dân gọi là Tháp Sáng. Mảng tường thuộc mặt Tây của tháp hiện đang được gia cố, chống đỡ bằng hệ thống dàn chống bằng thép ống. Phía mặt Bắc là bộ khung cửa bằng đá sa thạch cũng được dựng lại tại vị trí gốc. Còn lại chỉ là những đống gạch đổ nát, những tấm bia đá lớn cùng nhiều hiện vật khác, nay vẫn đang bị vùi lấp dưới lớp cây cỏ dày đặc trùm lấp, bao phủ toàn bộ khu vực di tích.

Khu di tích Phật viện Đồng Dương ngày nay đã trở thành phế tích.
Khu di tích Phật viện Đồng Dương ngày nay đã trở thành phế tích

Hỏi những người dân Đồng Dương, nhiều người cũng biết Phật viện Đồng Dương được công nhận là Di tích cấp quốc gia năm 2001 và trở thành Di tích đặc biệt cấp quốc gia năm 2016. Tuy nhiên hiện nay, Di tích đặc biệt cấp quốc gia này chỉ còn là phế tích, để lại một Tháp Sáng đứng chơ vơ thi gan cùng nắng gió. Giữa bạt ngàn gió núi, cây rừng, Tháp Sáng dù xuống cấp nhưng vẫn còn lại ít ỏi nét chạm trổ của kiến trúc xưa cũ. Vắng người, khuôn viên rộng lớn càng hoang lạnh dưới nắng chiều. Chỉ thấy cỏ mọc um tùm kín hết lối đi.

Trước đây, nhiều đoàn nghiên cứu đã đến khảo sát nhằm có hướng tôn tạo, hy vọng có thể làm “sống” lại di tích đầy giá trị này. Rồi những viễn cảnh tươi sáng khi một ngày nào đó di tích này sẽ trở thành điểm du lịch lý thú, hấp dẫn như Thánh địa Mỹ Sơn chẳng hạn, từ đó sẽ kéo theo đông đảo khách du lịch đến tham quan, người dân có thể có thêm thu nhập từ việc kinh doanh các dịch vụ du lịch. Nhưng đó vẫn chỉ là giấc mơ xa xôi khi Phật viện Đồng Dương đã “hết cấp để xuống cấp”.

Mảng tường thuộc mặt Tây của tháp Sáng, hiện đang được gia cố, chống đỡ bằng hệ thống dàn chống bằng thép ống.
Mảng tường thuộc mặt Tây của Tháp Sáng, hiện đang được gia cố, chống đỡ bằng hệ thống dàn chống bằng thép ống

Cứu lấy Đồng Dương

Chứng kiến sự xuống cấp của khu di tích Phật viện Đồng Dương, chính quyền, ngành chức năng tỉnh Quảng Nam và các chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu văn hóa, khảo cổ học đã nhiều lần ngồi lại bàn phương án "giải cứu" khu di tích này. Sau thời điểm Phật viện Đồng Dương được công nhận là Di tích cấp quốc gia năm 2001, năm 2012, tỉnh Quảng Nam đã đầu tư 3 tỷ đồng khai quật một số khu vực tại di tích và chống đỡ khẩn cấp cổng Tháp Sáng bằng hệ thống sắt thép chằng chịt. Năm 2016, UBND tỉnh Quảng Nam tiếp tục hỗ trợ kinh phí gần 5 tỷ đồng để xây dựng tường rào bảo vệ khu vực I, bao gồm 2 hạng mục: tường rào, cổng ngõ và con đường nội bộ đi vào di tích. Hiện nay, cổng Tháp Sáng đang xuống cấp trầm trọng, gạch vữa bị rơi rớt, nguy cơ ngã đổ nếu không có giải pháp bảo vệ kịp thời.

Đoàn chuyên gia từ Viện Khảo cổ học Ấn Độ (ASI) đến khảo sát và tiến hành đánh giá ban đầu về thực trạng, định hướng công tác bảo tồn, phục dựng Phật viện Đồng Dương.
Đoàn chuyên gia từ Viện Khảo cổ học Ấn Độ (ASI) đến khảo sát và tiến hành đánh giá ban đầu về thực trạng, định hướng công tác bảo tồn, phục dựng Phật viện Đồng Dương
(Bài CTV ruột- Đã BT) Cứu lấy Đồng Dương 5

Năm 2020, UBND huyện Thăng Bình đã thành lập Tổ quản lý Di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương, thực hiện nhiệm vụ được giao, khoanh vùng, bảo vệ, kiểm tra, ngăn chặn sự xâm hại đối với di tích. Tiếp đến, năm 2023, đoàn chuyên gia đến từ Viện Khảo cổ học Ấn Độ (ASI) đến khảo sát và tiến hành đánh giá ban đầu về thực trạng, định hướng công tác bảo tồn, phục dựng Phật viện Đồng Dương. Ngày 24/01/2024, Đại sứ quán Ấn Độ tại Hà Nội có công văn số NV/104/DP/2024 do Phó đại sứ Subhash P.Gupta ký, gửi ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam về việc cho ý kiến về hoạt động trùng tu và khôi phục tại khu vực của Phật viện Đồng Dương.

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam cho biết, ngày 22/10/2024, UBND tỉnh Quảng Nam đã có Công văn số 8139 đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Tu bổ, gia cố, phục hồi và phát huy giá trị Tháp Sáng thuộc Di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương. 

Theo đó, Dự án sẽ tiến hành khảo sát, đánh giá hiện trạng; khai quật, nghiên cứu khảo cổ khu vực quanh chân tháp với diện tích khoảng 500m2. Đồng thời thực hiện các can thiệp bảo tồn khu vực quanh chân tháp với diện tích khoảng 225m2, bao gồm các công việc: Tu bổ chống sạt đổ khối xây thân tháp cổng hiện trạng; tu bổ phục hồi phần móng quanh tháp, phục hồi bậc cấp cửa chính; tu bổ phục hồi hai cửa bên, phục hồi bậc cấp bên; tháo dỡ dàn sắt chống đỡ hiện trạng; chống mối công trình; bảo quản gia cố bề mặt gạch; xử lý cây dại xâm thực trên tường gạch gốc… Tổng mức đầu tư dự kiến lên tới 12 tỷ đồng từ nguồn ngân sách tỉnh, thời gian thực hiện 2023-2025.

Cuộc khảo cổ năm 1901 của nhà khảo cổ L.Finot đã phát hiện 229 cổ vật. (ảnh tư liệu)
Cuộc khảo cổ năm 1901 của nhà khảo cổ L.Finot (người Pháp) đã phát hiện 229 cổ vật. (Ảnh tư liệu)
Cổ vật được nhà khảo cổ L.Finot (người Pháp) phát hiện năm 1901 (Ảnh tư liệu)
Cổ vật được nhà khảo cổ L.Finot (người Pháp) phát hiện năm 1901. (Ảnh tư liệu)

Cùng với đó là kế hoạch di dời hơn 120 ngôi mộ đang nằm trong vùng lõi di tích, bồi thường đất sản xuất lâu đời của Nhân dân nằm trong vùng lõi để khoanh vùng bảo vệ, cắm mốc giới khoanh vùng bảo vệ di tích với diện tích 5,3ha; thực hiện dự án khảo cổ, khai quật, thám sát..., rồi lập quy hoạch tổng thể. Nhưng có lẽ việc phục dựng lại di tích Phật viện Đồng Dương hoàn toàn không đơn giản. Nếu trùng tu Thánh địa Mỹ Sơn là công việc thách thức cho các nhà bảo tồn Việt Nam và quốc tế thì Đồng Dương sẽ càng vô cùng gian nan. 

Cái khó của di tích Phật Viện Đồng Dương là sự hoang tàn, đổ nát gần như cả bình địa. Vì vậy, công việc phục chế, trùng tu bài bản khảo cổ học kinh điển cần có một phương án khả thi, đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn. 


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kon Tum: Dự án 6, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS

Kon Tum: Dự án 6, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS

Nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch, tỉnh Kon Tum đã triển khai có hiệu quả Dự án 6, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719).
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.