Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Hồi sinh tiếng mẹ đẻ - Bài 5

PV - 16:16, 07/05/2025

Một trong những hiệu quả nổi bật của Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là ở lĩnh vực bảo tồn ngôn ngữ.

Công tác bảo tồn và phát triển tiếng nói, chữ viết của các dân tộc thiểu số hiện đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc biệt quan tâm và đẩy mạnh triển khai trên phạm vi cả nước.
Công tác bảo tồn và phát triển tiếng nói, chữ viết của các dân tộc thiểu số hiện đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc biệt quan tâm và đẩy mạnh triển khai trên phạm vi cả nước

Ngày 27 tháng 01 năm 2022, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 142/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình “Nâng cao chất lượng dạy học các môn tiếng dân tộc thiểu số trong chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn 2021–2030”. Đây là một định hướng chiến lược nhằm bảo tồn và phát triển ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên phạm vi cả nước.

Theo Quyết định này, các bộ, ngành Trung ương và chính quyền địa phương được phân công rõ ràng trách nhiệm phối hợp tổ chức thực hiện chương trình. Bộ Giáo dục và Đào tạo giữ vai trò chủ trì trong việc xây dựng kế hoạch tổng thể, tổ chức triển khai và giám sát toàn bộ quá trình thực hiện. Đây là một bước tiến quan trọng khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc thông qua giáo dục, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững và toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo đó, ngay từ năm học 2021–2022, tiếng dân tộc thiểu số đã được đưa vào dạy học ở cấp tiểu học theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới 2018. Nhiều ngôn ngữ dân tộc đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành tài liệu dạy học, như: Mông, Ê Đê, Ba Na, Chăm, Khmer, Thái... Các tài liệu này được biên soạn phù hợp với từng vùng miền, trên nguyên tắc tôn trọng ngôn ngữ bản địa và dễ tiếp cận với học sinh.

Công tác bảo tồn và phát triển tiếng nói, chữ viết của các dân tộc thiểu số hiện đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc biệt quan tâm và đẩy mạnh triển khai trên phạm vi cả nước. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 6 ngôn ngữ dân tộc thiểu số được đưa vào giảng dạy chính thức trong hệ thống trường phổ thông tại 22 tỉnh thành, chủ yếu thuộc các vùng miền núi phía Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ. Sáu ngôn ngữ đó bao gồm: Khmer, Chăm, Ê Đê, Jrai, Bahnar và Mông, với tổng cộng 535 trường phổ thông đang triển khai giảng dạy và gần 118.000 học sinh theo học.

Tại nhiều địa phương như Sơn La, Đắk Lắk, Lào Cai, Trà Vinh, chương trình dạy học tiếng dân tộc được triển khai bài bản, thu hút hàng ngàn học sinh DTTS tham gia.
Tại nhiều địa phương như Sơn La, Đắk Lắk, Lào Cai, Trà Vinh, chương trình dạy học tiếng dân tộc được triển khai bài bản, thu hút hàng ngàn học sinh DTTS tham gia

Tại nhiều địa phương như Sơn La, Đắk Lắk, Lào Cai, Trà Vinh, chương trình dạy học tiếng dân tộc được triển khai bài bản, thu hút hàng ngàn học sinh DTTS tham gia. Việc học tiếng mẹ đẻ không chỉ giúp học sinh hiểu nhanh, nhớ lâu hơn khi tiếp cận các môn học khác, mà quan trọng hơn, giúp các em hình thành lòng tự hào về dân tộc mình, vượt qua mặc cảm và chủ động hội nhập. Nhiều địa phương còn chủ động đào tạo, tuyển dụng giáo viên là người DTTS để giảng dạy tiếng dân tộc, tạo nên sự gần gũi và chất lượng trong dạy – học.

Bên cạnh việc triển khai chính thức, một số ngôn ngữ khác cũng đang được đưa vào dạy thử nghiệm tại 16 tỉnh, với quy mô thử nghiệm lên tới hàng chục nghìn học sinh. Đáng chú ý, còn có 8 thứ tiếng dân tộc thiểu số khác như: Hoa, Thái, Cơ Tu, Tà Ôi, Pa Cô, Bru Vân Kiều, Stiêng và Chăm, đang được tổ chức giảng dạy dành riêng cho đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức tại 28 tỉnh trên toàn quốc.

Ở nhiều địa phương, nhờ có sự đầu tư của chương trình, việc dạy, học tiếng dân tộc đã có bước chuyển thực chất. Đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng bài bản; tài liệu giảng dạy được biên soạn riêng theo phương ngữ; học sinh không chỉ học để biết nói, viết, mà còn hiểu về lịch sử, truyền thống dân tộc mình. Qua đó, ý thức tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ được khơi dậy một cách tự nhiên. Điều này cho thấy một nỗ lực đồng bộ trong việc gìn giữ, phục hồi và phát huy giá trị văn hóa ngôn ngữ của các dân tộc trong bối cảnh hội nhập và phát triển hiện nay.

Không dừng lại trong phạm vi trường học, hiệu ứng tích cực từ Dự án 6 Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn lan tỏa mạnh mẽ ra đời sống văn hóa cộng đồng. Nhiều địa phương đã chủ động tổ chức các hội thi kể chuyện, ngâm thơ, hát dân ca bằng tiếng dân tộc; khuyến khích sáng tác văn học dân gian, làm phim tài liệu, truyền thông cộng đồng bằng tiếng mẹ đẻ. Nhờ đó, tiếng nói của các tộc người không chỉ tồn tại trong sách giáo khoa hay lớp học, mà còn hiện diện sinh động trong lễ hội, trong không gian văn hóa làng bản, trên sóng truyền thông đại chúng, và quan trọng hơn cả – trong tư duy và sáng tạo của thế hệ trẻ.

Bên cạnh việc triển khai chính thức, một số ngôn ngữ khác cũng đang được đưa vào dạy thử nghiệm tại 16 tỉnh
Bên cạnh việc triển khai chính thức, một số ngôn ngữ khác cũng đang được đưa vào dạy thử nghiệm tại 16 tỉnh

Chẳng hạn, ở tỉnh Đắk Nông, tiếng Mnông đã được đưa lên sóng phát thanh – truyền hình địa phương như một kênh gìn giữ văn hóa bản địa. Còn tại Sóc Trăng, tiếng Khmer được đưa vào giảng dạy từ lớp 1 đến lớp 5 cho học sinh người Khmer. Những nỗ lực ấy đang góp phần thiết thực vào việc bảo vệ bản sắc văn hóa và nâng cao sự tự tôn dân tộc trong cộng đồng người thiểu số, từ đó củng cố nền tảng bền vững cho phát triển lâu dài.

Một cộng đồng không thể phát triển toàn diện nếu bị mất đi tiếng mẹ đẻ của mình. Vì vậy, việc bảo vệ và phát triển ngôn ngữ dân tộc chính là bảo vệ chiều sâu và sự toàn vẹn văn hóa. Từ đó có thể thấy, chính sách bảo tồn ngôn ngữ trong Chương trình Mục tiêu quốc gia là một bước đi mang tính nền tảng cho sự phát triển bền vững vùng DTTS và miền núi.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Tin nổi bật trang chủ
Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Thời sự - PV - 28 phút trước
Sáng 21/5, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Việc để cộng đồng, người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định, tổ chức các hoạt động văn hóa và hưởng lợi về mặt kinh tế và xã hội từ các sáng kiến ​​liên quan đến di sản bảo đảm tính bền vững lâu dài của di sản.
Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Tin tức - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Sáng ngày 21/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”.
Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 3 giờ trước
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Trưa 21/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Rabbi Yoav Ben Tzur, Bộ trưởng Lao động Israel đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hòa - 7 giờ trước
Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Du lịch - Ngô Xuân Hiền - 7 giờ trước
Thác K50 còn được gọi là thác Hang Én, nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng thuộc ấp Bình Định, xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, cách thị trấn Kbang khoảng 70km về phía Bắc. Thác K50 được mệnh danh là “Nàng thơ” của núi rừng Tây Nguyên.
Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Xã hội - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Tỉnh Lào Cai hiện có hàng trăm nhà máy, xí nghiệp, cơ sở khai thác chế biến khoáng sản với hàng chục nghìn lao động đang làm việc; trong đó chủ yếu là lao động địa phương, lao động người DTTS. Để bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc, thời gian qua, các đơn vị đã tuân thủ nghiêm các quy định về an toàn lao động (ATLĐ); đặc biệt là đối với các khai trường khai thác và chế biến khoáng sản.
Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Sức khỏe - Minh Nhật - 7 giờ trước
Hiện nay, Covid 19 đang có dấu hiệu bùng phát trở lại, khi số ca mắc đang tiếp tục tăng. Theo dữ liệu từ Cục Khoa học Y tế thuộc Bộ Y tế Thái Lan cho thấy sự hiện diện ngày càng tăng của biến thể Omicron XEC tại Thái Lan từ đầu năm đến nay. Số ca Covid-19 tại Thái Lan đã lên đến hơn 71.000 ca.
Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Giáo dục - Thế Hạnh - 7 giờ trước
Những vũ điệu xoang, tamya Arya, dăm dar… được các em học sinh người DTTS thể hiện bằng những động tác thật khỏe khoắn, dứt khoát, nhưng không kém phần uyển chuyển, duyên dáng, nhịp nhàng, hòa nhịp cùng tiếng trống, tiếng cồng chiêng, tiếng khèn bầu dìu dặt cuốn hút người xem. Bởi các điệu múa và thanh âm ấy như máu thịt, hồn cốt của đồng bào DTTS Tây Nguyên, hiện nay được nhiều trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có ý thức gìn giữ và phát huy.