Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chùa Khmer - “đạo và đời”: Bảo tồn tiếng nói, chữ viết của dân tộc (Bài 4)

N.Tâm – H.Diễm - 18:26, 26/08/2022

Đối với nhiều thế hệ trẻ dân tộc Khmer, chùa không chỉ là nơi giáo dục đạo đức, nhân cách sống, lòng hiếu thảo và nghi thức giao tiếp, ứng xử mà còn là nơi để những ngày hè, các em háo hức rủ nhau lên chùa để học chữ Khmer do các sư sãi đứng ra tổ chức. Đây được xem là việc làm hết sức có ý nghĩa của các nhà chùa, nhằm góp phần bảo tồn chữ viết và tiếng nói của dân tộc Khmer.

Mỗi dịp hè nhiều em vẫn ham thích được đi học chữ Khmer tại các chùa
Mỗi dịp hè nhiều em vẫn ham thích được đi học chữ Khmer tại các chùa

Mùa hè lên chùa học chữ 

Chúng tôi đến thăm chùa Serey Kandal thị xã Vĩnh Châu (Sóc Trăng), khi mùa mưa ở miền Tây vừa mới bắt đầu. Hơn hai tháng nay, ngày nào cũng vậy, trong không gian thanh tịnh là những âm thanh vang lên bởi phát âm, đánh vần của các lớp học chữ Khmer.

Đại đức Lý Phét - Trụ trì chùa Serey Kandal cho biết, mỗi năm, chuẩn bị bước vào mùa hè, nhà chùa đều chuẩn bị mọi thứ đón học sinh đến học ngôn ngữ mẹ đẻ. Ý thức được việc giữ gìn tiếng nói, chữ viết truyền thống của dân tộc nên không cần mất nhiều công vận động, cha mẹ học sinh khuyến khích con em đến chùa học chữ rất đông. 

Những em khó khăn được nhà chùa hỗ trợ tập viết (vở, bút-PV). Lớp học chỉ kéo dài trong thời gian ngắn vào dịp nghỉ hè nên không ảnh hưởng đến việc học tập ở trường, lại giúp được các em vừa biết chữ quốc ngữ, vừa biết chữ Khmer để giữ gìn tiếng nói, chữ viết truyền thống dân tộc mình.

Lớp học chữ Khmer tại chùa Serey Kandal
Lớp học chữ Khmer tại chùa Serey Kandal

Còn tại chùa Som Rong (TP. Sóc Trăng), tỳ kheo Danh Hoàng Thương cho hay, mùa hè 2022, nhà chùa dạy chữ Khmer cho trên 100 em là con em đồng bào dân tộc Khmer đang sinh sống trên địa bàn, phần lớn các em đang học tiểu học và trung học cơ sở. Tuy số lượng đông, nhưng lớp học vẫn được chùa tổ chức giảng dạy nghiêm túc. Tthời gian học vào lúc 14 giờ đến 16 giờ hằng ngày. Ngoài học chữ, các sư còn giáo dục đạo đức, lễ nghi truyền thống cho các em.

Những ngày hè, các em đến chùa để được sư thầy dạy chữ Khmer truyền thống của dân tộc mình. Đối với các em, đến chùa học chữ vừa nghĩa vụ, trách nhiệm duy trì chữ viết văn hóa của dân tộc mình, nhưng cũng rất đỗi tự hào với truyền thống tốt đẹp, nên dù hoàn cảnh gia đình khó khăn, neo đơn, cha mẹ đi làm xa các em buộc mang cả em nhỏ theo học. Dù trong hoàn cảnh nào các em vẫn cố gắng đến lớp, chăm chú đánh vần, nắn nót từng chữ viết.

Em Thạch Anh Hào, học sinh trường THCS Dương Kỳ Hiệp cho biết, từ khi nghỉ hè đến nay, em được ba mẹ cho lên chùa SomRong học chữ Khmer. Khi sư thầy dạy, em chăm chú lắng nghe, đọc và viết theo. Em thấy học chữ Khmer cũng dễ, bây giờ thì em đã đọc được nhiều chữ cái, ở đây còn có nhiều bạn bè cùng học nên em thấy rất vui.

Thượng tọa Lý Minh Đức, Phó Hội trưởng Hội Đoàn kết sư sãi tỉnh Sóc Trăng, Trụ trì chùa Som Rong, cho biết, trên địa bàn tỉnh có 92 ngôi chùa Khmer thì hầu hết đều tổ chức dạy chữ Khmer, chùa nào không có chỗ thì mượn các nhà sinh hoạt cộng đồng hoặc các điểm trường để dạy chữ Khmer trong dịp hè. 

Ngoài việc giáo dục đạo đức, nhân cách sống, lòng hiếu thảo và nghi thức giao tiếp, ứng xử cho các thế hệ trẻ, thì việc dạy chữ Khmer hè ở các chùa Phật giáo Nam tông, từ trước đến nay cũng đã trở thành truyền thống. Hoạt động này đã giúp các thế hệ trẻ biết đọc, viết chữ dân tộc mình, góp phần quan trọng vào bảo tồn tiếng nói, chữ viết của đồng bào Khmer. 

Các em học sinh chăm chú đánh vần chữ Khmer
Các em học sinh chăm chú đánh vần chữ Khmer

Còn tại Kiên Giang, đồng bào Khmer chiếm tỷ lệ trên 13% dân số toàn tỉnh. Cùng việc tập trung đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, việc tăng cường công tác giáo dục nâng cao dân trí cho đồng bào Khmer cũng được Đảng bộ và chính quyền các cấp quan tâm, nhất là việc dạy và học chữ Khmer cho con em đồng bào Khmer.

Như thường lệ, bắt đầu từ kỳ nghỉ hè, vào mỗi buổi chiều, chùa Thanh Gia, xã Định Hòa, huyện Gò Quao lại tiếp nhận nhiều em học sinh là người Khmer, và cả những em người Kinh đến theo học chữ Khmer tại chùa. Điều này càng khẳng định tiếng nói, chữ viết, văn hóa truyền thống dân tộc Khmer không chỉ được thế hệ trẻ phát huy và giữ gìn và còn lan tỏa sự yêu thích sang cả thế hệ trẻ dân tộc khác sống cùng địa phương.

Hòa thượng Trần Nhiếp, Trụ trì chùa Thanh Gia cho biết: Hàng chục năm qua, mỗi năm, chuẩn bị bước vào mùa hè, nhà chùa chuẩn bị chu đáo mọi thứ để đón học sinh đến học ngôn ngữ mẹ đẻ. Ý thức được việc giữ gìn tiếng nói, chữ viết truyền thống của dân tộc, nên cha mẹ học sinh khuyến khích con em đến chùa học chữ rất đông, không cần mất nhiều thời gian vận động, những em khó khăn được nhà chùa hỗ trợ tập, viết.

 "Lớp học chỉ kéo dài trong thời gian ngắn vào dịp nghỉ hè, nên không ảnh hưởng đến việc học tập ở trường, giúp các em vừa biết chữ quốc ngữ, vừa biết chữ Khmer”, Hòa thượng Trần Nhiếp chia sẻ.

Còn Đại đức Danh Nâng,  trụ trì chùaThứ Năm, huyện An Biên, với suy nghĩ không có tri thức, con em đồng bào dân tộc sẽ tụt hậu lại phía sau và không thể nào tiến bộ được, do vậy Đại đức Danh Nâng đã tận dụng giảng đường giảng giáo lý của chùa để đầu tư xây dựng thành phòng học.

“Thấy trẻ em đến trường tôi vui lắm. Chăm lo dạy chữ Khmer là một việc làm thiết thực. Có học chữ thì mới có kiến thức để thoát được nghèo. Vì vậy, đối với những bậc làm cha, làm mẹ dù khó khăn đến đâu cũng phải cố gắng để con mình được học chữ, học ngôn ngữ của dân tộc mình”, Đại đức Danh Nâng chia sẻ.

Góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa 

Tương tự, tỉnh Trà Vinh hiện có 136 chùa Khmer. Vào dịp hè, trong các ngôi chùa lại rộn ràng các lớp dạy chữ Khmer cho học sinh.Theo Đại đức Thạch Nhứt, Trụ trì chùa Xoài Xiêm mới (huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh) thì truyền thống dạy chữ trong chùa Khmer có từ xưa. Hầu hết các chùa ở tỉnh Trà Vinh đều mở lớp dạy học. Người dân trong vùng đều có thể đến chùa học, không phân biệt tuổi tác, dân tộc và thường đông nhất là trẻ em tuổi từ 6 đến 7 tuổi.

Tập sách của lớp học được nhà chùa chuẩn bị chu đáo
Tập sách của lớp học được nhà chùa chuẩn bị chu đáo

Tham gia giảng dạy tại các chùa ở Trà Vinh chủ yếu là các nhà sư. Ngoài ra, nhiều Phật tử cũng tình nguyện tham gia việc dạy chữ ở chùa. Ông Thạch Ni, một tình nguyên viên đang dạy học ở chùa Mich (còn gọi chùa Tà Niếp, huyện Trà Cú), đã có hơn 30 năm dạy chữ Khmer cho con em các phum, sóc gần chùa. Việc dạy học ở chùa còn được xem là một việc làm phúc cho bản thân và gia đình nên dù không hề nhận bất kỳ một khoản thu nhập nào từ học trò hay nhà chùa, ông Thạch Ni vẫn cần mẫn đứng lớp suốt những năm qua. 

Ông chia sẻ, thời gian học chữ trong chùa đã giúp các tăng sinh, học sinh viết và phát âm chuẩn tiếng Khmer của dân tộc mình. Ngoài ra, họ còn được học về Phật pháp, góp phần gìn giữ và phát triển chữ viết, tiếng nói, gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Tuy nhiên, ở chùa này chỉ có mở tới hết cấp 2 nên các em học sinh muốn học lên cao nữa thì sẽ đi qua học ở các chùa khác.

Trao đổi về hoạt động ý nghĩa của chùa Khmer  trong việc dạy chữ cho các em học sinh, Hòa thượng Danh Đổng, Hội trưởng Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh Kiên Giang, nhấn mạnh, mong muốn của các chùa và các sư là giúp lớp trẻ giữ gìn, phát huy tiếng nói, chữ viết Khmer, giúp các em bồi dưỡng tình yêu tiếng mẹ đẻ, góp phần bảo tồn, phát huy những phong tục tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình, giúp các em dân tộc Khmer có thêm những không gian sinh hoạt lành mạnh trong những ngày hè.

Theo Hòa thượng Danh Đổng, cái khó lớn nhất hiện nay của các chùa là, ngày càng có nhiều học sinh theo học, nhưng các chùa hầu như thiếu cơ sở vật chất, đa số giáo viên là à cha, ban quản trị và các vị sư tham gia dạy chữ đều chưa qua các lớp sư phạm. Bên cạnh đó, nhiều trẻ cũng tự giác tham gia học chữ viết dân tộc, đời sống đồng bào còn nhiều khó khăn nên bà con lo làm ăn ở xa làm việc học của các em bị gián đoạn…

"Trong thời gian tới, Hội sẽ nghiên cứu tiếp tục tìm giải pháp hỗ trợ, giao giảng vận động bà con và con em tham gia học chữ. Nhắc nhở phật tử dù xa quê hương làm ăn thoát nghèo, nhưng phải quan tâm đến việc bảo tồn phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc, trong đó có tiếng nói và chữ viết”,Hoà thượng Danh Đổng trăn trở.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 8 giờ trước
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 8 giờ trước
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 8 giờ trước
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 8 giờ trước
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 8 giờ trước
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 8 giờ trước
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 8 giờ trước
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 8 giờ trước
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 9 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 9 giờ trước
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.