Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

“Căm nung” trong đời sống dân tộc Lự

PV - 10:52, 25/06/2021

Tại tỉnh Lai Châu, đồng bào dân tộc Lự cư trú tập trung tại các xã: Bản Hon (huyện Tam Đường), Nậm Tăm (huyện Sìn Hồ) và rải rác tại một số địa phương khác. Trong cộng đồng dân tộc Lự còn lưu truyền và duy trì Lễ cúng rừng - “Căm nung”, nghi lễ này không chỉ có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tín ngưỡng mà còn hội tụ nhiều nét đẹp truyền thống.

Lễ cúng rừng của đồng bào dân tộc Lự.
Lễ cúng rừng của đồng bào dân tộc Lự.

Trong đời sống tâm linh của người Lự, mọi vật đều có linh hồn, bản làng yên bình nhờ thần rừng, thần núi, thần sông suối bảo vệ. Mỗi bản đều có khu rừng thiêng, rừng cấm có ý nghĩa sâu sắc trong đời sống cộng đồng, thường niên, bà con đều tổ chức Lễ cúng rừng - “Căm nung” với những ước vọng cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. 

Rừng thiêng của đồng bào dân tộc Lự thường gần những nguồn nước và được bà con chăm sóc, bảo vệ. Đây là khu rừng có ý nghĩa tinh thần đối với cộng đồng. Hàng năm “Căm nung” thường được tổ chức 2 lần, lần thứ nhất vào dịp mùng 3 đến mùng 6 tháng 3 âm lịch, đây là thời điểm bà con chuẩn bị xuống giống sản xuất nông nghiệp. Trong lễ cúng, dân bản thường cầu mong gia đình mạnh khỏe, mùa màng bội thu. Lễ cúng lần 2 được tổ chức từ mùng 6 đến mùng 8 tháng 6 âm lịch, cũng là thời điểm thu hoạch lúa, tổ chức lễ cúng có thêm ý nghĩa tạ ơn thần rừng và đất trời đã "mưa thuận gió hòa" giúp dân bản gặt hái thêm mùa màng bội thu. Các lễ cúng được chuẩn bị kỹ càng, chu đáo và thường kết thúc trước giờ ngọ, 12 giờ trưa. Khi hoàn tất phần nghi lễ, cộng đồng sẽ tiến hành liên hoan và tổ chức các trò chơi dân gian.

Từ bao đời nay, lễ vật trong “Căm nung” là những sản phẩm nông nghiệp do bà con tự tay chăn nuôi, sản xuất, thường không thể thiếu 1 con lợn đen, đôi gà trống và biểu tượng con én được cắt khá cầu kỳ bằng giấy màu. Người Lự quan niệm chim én không chỉ báo hiệu mùa xuân, mà còn là linh vật, biểu tượng của bình an, tốt lành. Linh vật nhỏ bé ấy chứa đựng bao triết lý nhân sinh của đồng bào dân tộc Lự. Khi công tác chuẩn bị được hoàn tất, thầy cúng bắt đầu cử hành các nghi thức cúng tế. 

“Việc chuẩn bị, cử hành cho lễ “Căm nung” được giao cho nam giới, tuyệt đối không có phụ nữ tham gia. Những người đàn ông có vợ đang mang thai theo luật tục của bản cũng không được tới khu rừng thiêng trong quá trình tổ chức lễ cúng” – ông Tao Văn Giót ở bản Hon, xã Bản Hon, huyện Tam Đường cho biết thêm.

Bắt đầu là lễ cúng sống, thầy cúng trong trang phục truyền thống được may bằng vải thổ cẩm, đầu quấn khăn, cầm một cành cây tươi đập nhẹ vào đàn lợn, gà cùng lễ vật và tấu lên bài khấn mời vua bản, quan mường cùng thụ hưởng. Sau đó, trai tráng trong bản được phân công giết gà, cắt tiết lợn; thầy cúng sẽ lấy tiết vẩy vào những chiếc phên được đan mắt cáo - “ta leo”, rồi treo trước cổng bản, nơi đường dẫn tới khu rừng cấm, rừng thiêng. Người Lự vẫn quan niệm, những chiếc “ta leo” được vẩy tiết và có buộc cành cây ấy có tác dụng trừ tà ma và khi treo lên, dân bản sẽ được những thế lực siêu nhiên bảo vệ, che chở. Người lạ khi thấy cổng treo “ta leo” mà cố tình vào bản hoặc tới rừng thiêng sẽ bị phạt vạ theo quy ước của bản.

Treo “ta leo” xong, cánh trai tráng trong bản sẽ nấu cỗ để thắp hương, thầy cúng cũng ra bìa rừng tự tay nấu đồ ăn để cúng. Khi cỗ đã chín, bày biện xong xuôi, thầy cúng sẽ thắp 6 nén hương cắm vào ống tre cạnh ban thờ và khấn bằng tiếng dân tộc Lự. Lời khấn được hiểu dân bản mong được chở che, bản tránh được thiên tai, cấy cầy thuận lợi, không bị sâu bệnh hại, chăn nuôi thắng lợi, không bị dịch và tạ ơn thần linh đã độ trì cho dân bản mọi điều thuận lợi…

Sau khi hoàn tất các thủ tục cúng tế, thầy cúng sẽ cùng cánh đàn ông, trai tráng trong bản liên hoan cộng đồng ngay trong khu rừng cấm; tùy theo số khẩu trong nhà mà những người vắng mặt, phụ nữ không được tham gia sẽ được chia phần cỗ, đảm bảo cả bản ai ai cũng được thụ hưởng lễ vật “Căm nung”. Tiếp đó, dân bản sẽ tổ chức giao lưu văn hóa, văn nghệ, thi đấu các môn thể thao dân tộc, trò chơi dân gian: tù lu, kéo co, bắn nỏ, cà kheo, đánh cầu lông gà…

Theo bà Tao Thị Chùm - Phó Chủ tịch UBND xã Nậm Tăm, “Căm nung”, trong phần hội, mọi người thường trưng diện những bộ trang phục dân tộc truyền thống đẹp nhất của mình, việc thi các môn thể thao, giao lưu văn hóa văn nghệ đã giúp cho những nét đẹp truyền thống của dân tộc Lự được tôn vinh, lưu truyền một cách tự nhiên trong cộng đồng.

Cùng với đó, qua tổ chức “Căm nung” còn tăng tình đoàn kết, tính cố kết cộng đồng trong khu dân cư. Trước khi tiến hành, công tác chuẩn bị đều được bà con bàn bạc kỹ lưỡng; việc chuẩn bị lễ vật cũng được giao cho các hộ trong bản luân phiên thực hiện và các phần việc khác đều có sự chung tay của cả bản. Có ý nghĩa trong đời sống tâm linh, hội tụ nét đẹp văn hóa truyền thống, tăng tinh thần đoàn kết, vì thế đến nay người Lự vẫn duy trì lễ “Căm nung”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai là một trong những công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu và nổi bật của người Chăm được bảo tồn khá nguyên vẹn. Tháp tọa lạc trên đồi Lá trầu (Mbuen Hala), thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Văn khắc bằng chữ Chăm cổ trên đá sa thạch cung cấp những thông tin về văn hóa, lịch sử quý giá như công lao và thần tích của vua Po Klong Garai, các hoạt động tế lễ, cúng bái và tổ chức xã hội của người Chăm.
Tin nổi bật trang chủ
Định vị thương hiệu

Định vị thương hiệu "Đệ Nhất danh Trà" và định hướng phát triển du lịch bền vững

Sản phẩm - Thị trường - Minh Nhật - 20:16, 20/05/2025
Nhân kỷ niệm 5 năm Ngày Trà thế giới (21/5/2020 - 21/5/2025) và định hướng phát triển bền vững cho ngành Chè Việt Nam, ngày 20/5, tại Không gian Văn hóa Trà của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt (xã Tân Cương, TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên), Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), phối hợp với Hội Chè Thái Nguyên tổ chức diễn đàn “Thái Nguyên - Trăm năm Đệ Nhất danh Trà”.
Yên Bái: Khơi dậy tình yêu sách và văn hóa đọc trong các gia đình DTTS và miền núi

Yên Bái: Khơi dậy tình yêu sách và văn hóa đọc trong các gia đình DTTS và miền núi

Trang địa phương - Minh Nhật - 19:26, 20/05/2025
Ngày 20/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái đã tổ chức tổng kết và trao giải cuộc thi “Đại sứ Văn hóa đọc”; cuộc thi “Gia đình đọc sách - Phát triển tủ sách gia đình kết nối yêu thương” tỉnh Yên Bái năm 2025.
Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Phóng sự - T.Nhân-H.Trường - 17:25, 20/05/2025
Thôn A Xây, xã Khánh Nam, huyện Khánh Vĩnh (Khánh Hòa) còn có tên gọi trang trọng khác là thôn Bác Hồ. Trong kháng chiến, thôn A Xây là căn cứ cách mạng, người dân một lòng đi theo Đảng, theo Bác Hồ. Trong thời bình, người dân đoàn kết vượt qua khó khăn, học hỏi tiếp cận cách làm kinh tế mới để cùng nhau xây dựng quê hương thêm giàu đẹp.
Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Tìm trong di sản - Anh Trúc - 16:59, 20/05/2025
Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế vừa tổ chức tiếp nhận hai chiếc áo dài của bà Đức Từ Cung - thân mẫu của vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn. Các hiện vật được chuyển từ Mỹ về Việt Nam.
Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Nghề nghiệp - Việc làm - T.Nhân - H.Trường - 16:59, 20/05/2025
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Kế hoạch số 252-KH/TU ngày 21/01/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa về thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW ngày 10/7/2024 của Ban Bí thư về đổi mới công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Sức khỏe - Minh Nhật - 16:55, 20/05/2025
Bộ Y tế đề nghị các bệnh viện chủ động chuẩn bị đầy đủ về cơ sở hạ tầng, khu vực cách ly, trang thiết bị và vật tư y tế, nhằm bảo đảm việc tiếp nhận, cách ly, chẩn đoán, điều trị bệnh nhân, cũng như tăng cường công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.
Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 16:54, 20/05/2025
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội năm 2025.
Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 16:53, 20/05/2025
Cơ quan chức năng tỉnh Phú Yên vừa phát hiện 1.000kg thực phẩm là chả chay, không có nguồn gốc xuất xứ, đang được vận chuyển trên xe ô tô tải, nên đã tiến hành thu giữ, xử phạt hành chính và tiêu hủy toàn bộ lô hàng.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Media - BDT - 16:40, 20/05/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Pháp luật - Anh Trúc - 16:04, 20/05/2025
Ngày 19/5, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can liên quan vụ Quang Linh Vlogs. Trong đó Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam về tội "Lừa dối khách hàng".