Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bảo tồn ngôn ngữ các DTTS trong xu thế hội nhập

PV - 15:02, 15/05/2018

Trong xu thế hội nhập, ngôn ngữ của nhiều dân tộc thiểu số (DTTS) dần bị mai một. Để ngăn chặn tình trạng này, các ngành chức năng, các địa phương đã và đang có nhiều nỗ lực để bảo tồn ngôn ngữ các DTTS nhưng hiệu quả mang lại chưa được như mong muốn.

Bài 1: Bảo tồn ngôn ngữ Ê-đê nhìn từ trường học

Đăk Lăk là một trong những địa phương sớm triển khai việc dạy chữ viết, tiếng nói DTTS trong trường học và đã biên soạn nhiều đầu sách bằng tiếng Ê-đê phục vụ việc dạy và học. Vậy nhưng, sau 30 năm triển khai, đến nay giáo viên đứng lớp vẫn chưa được đào tạo bài bản nên chất lượng giảng dạy còn nhiều khó khăn, hạn chế.

Thông thạo tiếng mẹ đẻ thành tích học tập cao hơn

Trường Tiểu học Triệu Thị Trinh, TP. Buôn Ma Thuột có 192 học sinh, trong đó 177 học sinh dân tộc Ê-đê. Đây là trường tiểu học được đánh giá thực hiện dạy tiếng Ê-đê bài bản của thành phố.

Chúng tôi đến trường vào giờ ôn tập tiếng Ê-đê chuẩn bị thi cuối kỳ của khối lớp 4. Những cánh tay mạnh dạn của các em học sinh Ê-đê giơ lên mỗi khi giáo viên hỏi bài, cho thấy các em rất hào hứng với giờ học tiếng mẹ đẻ. Em Y Kôn Nđơh học sinh lớp 4b chia sẻ: ở nhà bố mẹ nói bằng tiếng dân tộc, nhưng không biết viết chữ nên em cũng chỉ biết nói thôi. Sau hai năm học ở trường, giờ em đã biết viết, thông thạo ngữ pháp, đọc được nhiều sách bằng tiếng Ê-đê và vận dụng ngôn ngữ Ê-đê vào các môn học khác.

Cô H’Jem hướng dẫn học sinh tiếng Ê-đê. Cô H’Jem hướng dẫn học sinh tiếng Ê-đê.

5 năm dạy kiêm nhiệm tiếng Ê-đê, cô H’Jem thấy rõ sự tiến bộ rất nhanh của con em đồng bào mình khi học tiếng mẹ đẻ. Cô H’Jem cho biết: Trước khi học chương trình tiếng Ê-đê tại trường, các em chỉ biết nói lóng không biết viết, nay các em phát âm chuẩn hơn, ngữ pháp chắc chắn, viết được chữ bằng ngôn ngữ của đồng bào mình. Nhiều em còn sử dụng các câu văn học dân gian Ê-đê để vận dụng vào bài văn viết.

“Hiểu được tiếng mẹ đẻ không chỉ giúp học sinh dân tộc Ê-đê tiếp thu các môn học khác tốt hơn, mà còn giúp công tác bảo tồn ngôn ngữ đồng bào Ê-đê trong thời kỳ hiện đại. Khó khăn lớn nhất là, giáo viên vừa làm công tác chủ nhiệm vừa kiêm nhiệm tiếng Ê-đê nên chương trình nặng, rất cần được bố trí nhân lực chuyên môn để nâng cao hiệu quả giảng dạy” cô H’Jem cho biết thêm.

Thầy Trần Công Thức, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Triệu Thị Trinh đánh giá: Đặc thù của trường chủ yếu học sinh đồng bào Ê-đê, nhà trường đã áp dụng dạy tiếng Ê-đê từ nhiều năm trước để thu hút học sinh và nâng cao chất lượng học. Đặc biệt, năm 2015-2016 trường thực hiện chương trình học của Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD và ĐT), học sinh tham gia học tiếng dân tộc được cung cấp toàn bộ sách giáo khoa, tài liệu và giáo viên kiêm nhiệm có chế độ theo quy định, thành tích học tập của học sinh nâng cao rõ rệt. Bởi khi trẻ em được nghe, nói, đọc, viết thành thạo tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình, các em sẽ hứng thú đến lớp hơn và giúp các em hiểu nhiều hơn tiếng Việt tạo điều kiện thuận lợi để học tốt các môn khác.

Áp dụng chưa đồng bộ

Từ năm 1981, tỉnh Đăk Lăk đã triển khai việc dạy tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc Ê-đê từ lớp 3-lớp 5 tại các trường tiểu học. Những năm gần đây, áp dụng từ lớp 6-lớp 8, trong chương trình thực nghiệm tại các trường phổ thông dân tộc nội trú của các huyện, thị xã, thành phố.

Năm học 2014-2015 các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh đã dạy theo chương trình, sách giáo khoa Bộ GD và ĐT ban hành. Tổ chức dạy tiếng, chữ cho cán bộ người dân tộc địa phương, cán bộ làm phong trào, phát động quần chúng ở các thôn buôn. Ngoài việc bồi dưỡng, đào tạo giáo viên dạy tiếng bản ngữ, tỉnh Đăk Lăk thành lập Ban nghiên cứu học sinh DTTS, gồm 10 người phối hợp với bộ, ngành sưu tầm, biên soạn, xuất bản tài liệu phục vụ việc dạy và học tiếng dân tộc như, từ điển Việt-Ê-đê, Ê-đê-Việt. Đồng thời, bình quân mỗi năm, xuất bản 5 đầu sách về truyện cổ, lời nói vần, luật tục, nghi lễ, lễ hội, sử thi Ê-đê…

Theo bà Lê Thị Ngọc Thơm, Phó trưởng Ban Nghiên cứu học sinh dân tộc, Sở GD&ĐT tỉnh Đăk Lăk, Ban đã biên soạn nhiều đầu sách tiếng Ê-đê như bộ sách giáo khoa, sách học sinh, sách giáo viên, vở tập viết, vở làm bài, ngữ pháp, truyện đọc… tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy và học tiếng Ê-đê trong trường. Hầu hết các trường rải đều các tiết học môn tiếng Ê-đê xen kẽ vào chương trình học chính, đảm bảo quy chế của Bộ. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường như Tiểu học Nơ Trang Lơng chưa thực hiện đúng, chúng tôi sẽ kiểm tra trao đổi với trường để chất lượng dạy và học tiếng Ê-đê đảm bảo chất lượng dạy và học tiếng DTTS.

Hiện nay, toàn tỉnh Đăk Lăk có 120 trường tổ chức dạy tiếng Ê-đê, trong đó có 106 trường tiểu học, 14 trường THCS dân tộc nội trú với 673 lớp gồm 13.533 học sinh, 172 giáo viên. Tuy nhiên, do thiếu giáo viên, cho nên hiện nay việc triển khai dạy tiếng Ê-đê vẫn chưa đồng bộ, chỉ thực hiện được ở một số điểm trường có điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất và giáo viên.

“Việc giảng dạy tiếng dân tộc theo Nghị định 82 của Bộ GD&ĐT và đã có Thông tư 50 hướng dẫn thực hiện, song vẫn còn nhiều giáo viên đứng lớp tiếng Ê-đê không có chế độ. Chúng tôi cũng đã có ý kiến với nhà trường, nhưng đến nay cũng chỉ nhận được câu trả lời chưa có văn bản của tỉnh trong việc thực hiện chi trả chế độ cho giáo viên đứng lớp tiếng Ê-đê ”, cô giáo H’li Ka niê cho hay.

Việc bảo tồn ngôn ngữ Ê-đê hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề, cần sự vào cuộc của các ngành chức năng liên quan, các chuyên gia nghiên cứu và của chính đồng bào Ê-đê để có những biện pháp thiết thực trong bảo tồn ngôn ngữ.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những chuyến đi “tìm chữ” ở vùng cao

Những chuyến đi “tìm chữ” ở vùng cao

“Sáng nay anh xuống bản/Con chim rừng hót reo/Nhành cây rừng nhường lối/ Sương tan dưới chân đèo...”. Vào đêm trước ngày lên Hà Giang làm phóng viên thường trú của Báo Dân tộc và Phát triển, tôi đã viết trong cuốn sổ tay của mình những dòng thơ ấy như một lời dặn lòng nhẹ nhàng, nhưng cũng đầy háo hức. Niềm hạnh phúc khi mỗi ngày trôi qua được cùng ăn, cùng ở, cùng làm việc và cùng chung bếp lửa với đồng bào giúp tôi thêm yêu nghề và yêu cả những khó khăn làm nên bản sắc của người làm báo vùng cao.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.