Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Yếu tố văn minh trong tang lễ của người Lô Lô đen

Thúy Hồng - 16:43, 30/11/2021

Khi nhắc đến những phong tục tập quán của đồng bào các DTTS trong các dịp tang ma, cưới hỏi nhiều người thường nghĩ đến những hủ tục. Tuy nhiên đối với đồng bào Lô Lô đen (nhóm địa phương thuộc dân tộc Lô Lô ) ở Khuổi Khon, xã Kim Cúc, huyện Bảo Lạc (Cao Bằng) lại lưu giữ một số phong tục, có thể nói là rất văn minh trong việc tang ma...

Đồng bào Lô Lô chuẩn bị vải để treo lên cây nêu để treo trước sân nhà làm lễ
Đồng bào Lô Lô chuẩn bị vải để treo lên cây nêu trước sân nhà làm lễ

Cộng đồng cùng chung tay giúp việc tang ma

Đến xóm Khuổi Khon đúng dịp trong xóm vừa có đám tang, chúng tôi được người dân nơi đây kể về lễ ma tươi, ma khô- một phong tục độc đáo của đồng bào Lô Lô đen nơi đây.

Theo anh Pẩu Văn Phương, việc cúng tang ma của đồng bào Lô Lô đen ở đây được tiến hành theo hai nghi lễ: Ma tươi và ma khô. Lễ ma tươi được tổ chức khi người thân trong gia đình vừa mất. Theo đó, trong gian giữa của nhà sàn, là nơi đặt thi thể của người đã mất được làm một khung tre để treo rèm vải cùng với những chiếc áo của người phụ nữ  Lô Lô, tất cả đều là trang phục của người thân trong gia đình.

Bên ngoài nhà, những người họ hàng và hàng xóm đến để giúp gia đình quét dọn, phát cây cỏ ngoài sân để chuẩn bị cho việc mổ bò và làm lễ. Những người phụ nữ khéo tay thì sảy gạo theo cách truyền thống và gánh nước, đàn ông thì phụ trách việc thịt bò, nấu ăn, dựng dàn treo trống...

Trống đồng là vật không thể thiếu trong tang lễ của đồng bào Lô Lô
Trống đồng là vật không thể thiếu trong tang lễ của đồng bào Lô Lô

Tại góc trái của gian nhà, một cặp trống đồng cổ được treo lên. Đây là vật dụng rất quan trọng trong lễ tang của người Lô Lô đen, luôn đi theo cặp. Trống lớn gọi là trống đực, trống nhỏ là trống cái. 

Hai trống được treo và mặt trống quay vào nhau, người đánh trống ngồi ở giữa. Người đánh trống phải là người được chọn lựa, có uy tín trong cộng đồng người Lô Lô đen tại bản và đặc biệt là phải biết cách đánh, nhịp đánh. Nhịp trống thể hiện nhạc lễ đau buồn, tiếc thương cho người đã mất.

Trong lễ ma tươi, gia quyến của người đã mất, kiêng không được phép làm bất cứ công việc gì, mọi việc đã có làng xóm giúp đỡ. Người thân mặc trang phục truyền thống ngồi xung quanh bên ngoài tấm rèm hướng về phía đặt vị trí người đã mất. Trước sân nhà, một cây tre treo một tấm vải sặc sỡ được dựng lên. Người Lô Lô đen gọi đây là cây nêu. Khi tiếng trống đồng gióng lên, thì người thân trong nhà lúc này cũng mới được cất tiếng khóc.

Theo những người cao niên trong xóm, trong phong tục của người Lô Lô đen, khi gia đình có người qua đời, thì các người thân trong gia đình thường phải kiêng kị, ít ăn uống, nên dễ ảnh hưởng đến sức khỏe. Bởi vậy, người chết sẽ được mang đi chôn cất sớm.

Ông Mã Văn Duy, chuyên viên Trung tâm Văn hóa truyền thông huyện Bảo Lạc cho biết: Nghi lễ ma tươi của đồng bào Lô Lô đen ở đây được tổ chức gọn nhẹ, không rườm rà. Đặc biệt, lễ ma tươi của người dân nơi đây thường không để người chết quá 24 tiếng trong nhà.

Một số nghi thức trong lễ ma khô của đồng bào Lô Lô ở Bảo Lạc (Cao Bằng)
Một số nghi thức trong lễ ma khô của đồng bào Lô Lô ở Bảo Lạc (Cao Bằng)

Người viếng... hát múa để chia sẻ nỗi buồn 

Sau khi người thân qua đời, và lễ ma tươi, gia đình người Lô Lô đen sẽ xem ngày lành tháng tốt để làm lễ ma khô cho người đã mất. Lễ ma khô cũng được tiến hành từng bước như làm một đám ma mới, nhưng không có quan tài.

Lễ ma khô có khá nhiều thủ tục, trong đó lễ chính gồm có: Mời anh em họ hàng đến nhà dự đám ma khô, lễ đón cậu non, cậu già… Cũng vì phải làm nhiều lễ, nên có nhiều thầy, trong đó có thầy chính và thầy phụ. Thầy chính làm lễ chính, thầy phụ làm lễ nhỏ.

Trong đám ma khô, trống đồng cũng là vật dụng quan trọng nhất phải có. Sau khi tiếng trống đồng được gióng lên, thầy mo sẽ làm lễ chính, con cháu và họ hàng sẽ hát đến hết buổi.

Nét độc đáo trong lễ ma tươi và ma khô của đồng bào Lô Lô đen nơi đây, là khi anh em, họ hàng đến thăm viếng có thể nhảy múa, hát dưới gầm sàn nhà để cùng chia sẻ, xua tan nỗi buồn và tiếp thêm động lực cho những người thân trong gia đình có người mất.

Trang phục của đồng bào Lô Lô trong đám tang
Trang phục của đồng bào Lô Lô trong đám tang

Theo thầy mo Lý Văn Dung, xóm Khau Trang, trong lễ "ma khô", khi tiếng trống đồng gióng lên, tức là đang gọi linh hồn về. Sau khi mọi lễ nghi cần thiết của lễ ma khô được thực hiện đầy đủ, linh hồn được tiễn về với nơi chôn cất phần thể xác. Sau buổi lễ, trống được chôn xuống đất ở một nơi sạch sẽ, kín đáo và chỉ khi nào có người trong làng chết, trống mới lại được đào lên. Lúc đào lên, phải có cúng rượu và thịt cho ma trống.

Những năm gần đây, do việc chôn trống không bảo đảm an toàn, nên đồng bào chuyển sang cất giữ trống trong nhà, tuy nhiên phải ở nơi kín đáo khó nhìn thấy. Trống là vật rất linh thiêng của người Lô lô đen, nên thường ngày không được mang ra sờ, ngắm để tránh mang lại điều xui xẻo.

Bà Hoàng Thị Nhuận, Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam Chi hội Cao Bằng cho biết: Đồng bào Lô Lô đen ở Bảo Lạc vẫn còn giữ gìn được nhiều bản sắc văn hóa đặc sắc của dân tộc mình. Đặc biệt, việc tổ chức lễ ma tươi, ma khô của đồng bào thể hiện được sự văn minh, giữ vệ sinh môi trường rất đáng ghi nhận.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Sóc Trăng: Xác lập kỷ lục buổi trình diễn nhạc Ngũ âm lớn nhất Việt Nam

Sóc Trăng: Xác lập kỷ lục buổi trình diễn nhạc Ngũ âm lớn nhất Việt Nam

Trong khuôn khổ Lễ hội Óoc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ VI và Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sóc Trăng lần thứ I - năm 2024, tối 11/11, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng đã tổ chức trình diễn nhạc Ngũ âm của đồng bào dân tộc Khmer với quy mô lớn nhất Việt Nam.
Tin nổi bật trang chủ
Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Tiểu ban Kinh tế - Xã hội Đại hội XIV của Đảng

Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Tiểu ban Kinh tế - Xã hội Đại hội XIV của Đảng

Thời sự - PV - 2 giờ trước
Ngày 13/11, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì làm việc với Tiểu ban Kinh tế - Xã hội Đại hội XIV của Đảng.
Chuyển đổi số ở vùng đồng bào DTTS và miền núi Quảng Ninh: Hành trình đầy trở ngại (Bài 1)

Chuyển đổi số ở vùng đồng bào DTTS và miền núi Quảng Ninh: Hành trình đầy trở ngại (Bài 1)

Công tác Dân tộc - Mỹ Dung - Hà Linh - 3 giờ trước
Vượt qua nhiều khó khăn, các địa phương miền núi tỉnh Quảng Ninh đang từng bước chinh phục con đường chuyển đổi số đầy trở ngại. Những thành quả bước đầu trong xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số, thúc đẩy xã hội số không chỉ góp phần quan trọng nâng tầm lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn tỉnh, mà còn đẩy nhanh tiến trình phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi, nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn.
Ủy ban MTTQ tỉnh Thái Nguyên phân bổ trên 7 tỷ đồng hỗ trợ xây dựng, sửa nhà cho hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn

Ủy ban MTTQ tỉnh Thái Nguyên phân bổ trên 7 tỷ đồng hỗ trợ xây dựng, sửa nhà cho hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn

Công tác Dân tộc - Thảo Khánh - 3 giờ trước
Những năm qua, phong trào xây dựng, sửa chữa nhà cho hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn luôn được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) tỉnh Thái Nguyên quan tâm. Từ phong trào này, đã có hàng trăm ngôi nhà được xây dựng, giúp không ít người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn có nơi ở ổn định, yên tâm để tập trung làm việc, góp phần đổi thay cuộc sống.
Sớm giải quyết bất đồng giữa phụ huynh và nhà trường để đưa trẻ trở lại lớp học

Sớm giải quyết bất đồng giữa phụ huynh và nhà trường để đưa trẻ trở lại lớp học

Media - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Những ngày vừa qua, nhiều phụ huynh có con em đang học tại Trường Mầm non Hoa Sen, xã Bảo Hà, huyện bảo Yên, tỉnh Lào Cai tỏ ra bức xúc. Nguyên nhân là do các bậc phụ huynh không đồng thuận trong việc chọn nhà cung cấp thực phẩm của nhà trường, dẫn đến việc tổ chức bữa ăn bán trú bị gián đoạn, nên nhiều phụ huynh có con học tại trường đã cho trẻ nghỉ học.
Mùa cỏ hồng Đà Lạt

Mùa cỏ hồng Đà Lạt

Du lịch - Hà Hữu Nết - 3 giờ trước
Mùa mưa, cỏ hồng ken dày như thảm nhung xanh khổng lồ, mùa khô hồng rực như làn môi thiếu nữ. Truyện kể ngày xưa, cảm kích trước tình yêu bất diệt của KaHồng, sau khi qua đời K’Sương biến thành hạt sương, hằng đêm vương trên cỏ hồng như lời xin lỗi khôn nguôi.
Tối 16/11 sẽ diễn ra Lễ hội Nhảy lửa của người Pà Thẻn

Tối 16/11 sẽ diễn ra Lễ hội Nhảy lửa của người Pà Thẻn

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 12/11, có những thông tin đáng chú ý sau: Tối 16/11 sẽ diễn ra Lễ hội Nhảy lửa của người Pà Thẻn. Món ăn dân dã từ núi rừng xứ Lạng. Người phụ nữ thổi đinh tút nổi tiếng ở buôn Chung. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai làm việc với Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang

Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai làm việc với Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang

Công tác Dân tộc - Minh Thu - 3 giờ trước
Đoàn công tác tỉnh Lào Cai do ông Lý Seo Vảng - Phó Trưởng Ban cùng công chức Ban Dân tộc và đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Lào Cai vừa có chuyến công tác, học tập, trao đổi kinh nghiệm tại tỉnh Bắc Giang.
Đắk Lắk: Khai mạc Hội thi tìm hiểu pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc

Đắk Lắk: Khai mạc Hội thi tìm hiểu pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc

Công tác Dân tộc - Lê Hường - 3 giờ trước
Sáng 13/11, tại Trung tâm Văn hóa tỉnh, UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức khai mạc Hội thi tìm hiểu pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc năm 2024. Dự Hội thi có Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Đắk Lắk, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tổ chức Hội thi Nguyễn Kính; các Phó Ban Dân tộc, lãnh đạo các sở, ngành và 15 đội thi đến từ các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh.
Thầy cả Dương Quốc Khánh - Vị chức sắc có uy tín trong đồng bào Chăm huyện Bắc Bình

Thầy cả Dương Quốc Khánh - Vị chức sắc có uy tín trong đồng bào Chăm huyện Bắc Bình

Công tác Dân tộc - Lâm Tấn Bình - 3 giờ trước
Thời gian qua, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận tổ chức triển khai nhiều hoạt động thuộc Dự án 6 về Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của đồng bào các DTTS gắn với phát triển du lịch, thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030. Trong những đợt tập huấn truyền dạy chữ viết Chăm, dạy nhạc cụ truyền thống dân tộc hay nghệ thuật hát ngâm Ariya…, đều có sự tham gia đứng lớp của thầy cả, vị chức sắc có uy tín Dương Quốc Khánh ở thôn Tịnh Mỹ, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận.
Các đội ghe Ngo vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẵn sàng cho ngày hội lớn

Các đội ghe Ngo vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẵn sàng cho ngày hội lớn

Sắc màu 54 - Tào Đạt - 3 giờ trước
Mọi công tác chuẩn bị hoàn tất, các đội ghe Ngo nam và nữ đến tranh tài đã sẵn sàng cho ngày hội lớn, quyết đạt thành tích trong Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ VI và Tuần Văn hóa - Thể thao - Du lịch Sóc Trăng lần thứ I, năm 2024.
Miền Tây lũ về “thưa vắng” cá tôm...

Miền Tây lũ về “thưa vắng” cá tôm...

Phóng sự - Tào Đạt - 3 giờ trước
Đồng bằng sông Cửu Long có một mùa đặc biệt là mùa nước nổi. Hằng năm, vào khoảng tháng 9 kéo dài cho đến cuối tháng 10, mùa nước nổi ở các tỉnh miền Tây lại quay về. Nước từ nguồn sông Mê Kông tràn về hai tỉnh An Giang và Đồng Tháp, mang lại nguồn lợi thủy sản lớn cho cư dân trong vùng. Tuy nhiên, những năm gần đây, con nước thường về thấp và có thời gian lên, xuống thất thường, kéo theo lượng cá, tôm “thưa vắng”. Mùa nước nổi mà tôm cá không về, nhiều người trẻ đã phải gác lại nghề hạ bạc, để đi làm ở các khu công nghiệp. Với những người cao niên, không còn lựa chọn nào khác nên vẫn ngày ngày lênh đênh trên con nước.